Култура
Виртуозниот виолинист Роберт Лакатош настапува со Македонската филхармонија

Виртуознииот виолинист Роберт Лакатош (Србија), в четврток, со почеток во 20 часот, ќе настапи како солист со оркестарот на Македонската филхармонија на концертот со наслов „Искон“. На програмата се Концертот за виолина и оркестар во Д-мол од Јан Сибелиус и Симфонијата бр. 1 од Васили Калиников. Диригент е Мануел Хернандез-Силва од Венецуела.
Финскиот композитор Јан Сибелиус (1865 – 1957) е еден од ретките композитори чиј опус целосно е обоен со звукот на неговата родна земја и кој оди рака под рака со борбата на финскиот народ за себеопределување и независност. Иако во деженијата по неговата смрт неговиот музички опус бил детерминиран како конзервативен, тој денес важи за еден од најзначајните и најоригинални композитори на симфониска музика по Лудвиг ван Бетовен. Историчарите имале навистина голем проблем каде да го сместат музичкото творештво на Сибелиус – 20 век имал прилично дуално определување, композиторите биле дефинирани или како модерни ако пишувале атонална музика или биле стигматизирани како конзервативни доколку нивната музика била тонална. Затоа најчесто неговата музика се детерминира како реакција на континуитетот на доцниот романтизам. Иако романтичниот сензибилитет доминира во музиката на овој фински композитор, многу често во своите дела знаел да ја прошири традиционалната тоналност со модални концепти. Концертот за виолина и оркестар е музичко ремек-дело, омилено меѓу виолинистите што сакаат да ги покажат своите изведувачки капацитети, во него се чувствува органскиот звук типичен за Сибелиус и неговата комплексна музичка текстура обоена со моќен лиризам.
Рускиот композитор Васили Калиников е еден од заборавените музички мајстори, чиј опус станува интернационално познат многу години по неговата смрт. Иако бил популарен во Русија, Калиников останал да живее во сенката на своите популарни колеги Чајковски и Мусоргски, чии дела се изведувале во целиот свет. Првата симфонијата е напишана во периодот меѓу 1894 и 1895 година и претставува класичен пример за неверојатното чувство за креирање мелодија што го поседувал Калиников. Инспирирана од богати фолклорни мотиви симфонијата содржи јасни влијанија од Римски-Корсаков и Чајковски, иако во неа Калиников успеал да го вметне и својот авторски печат и сензибилитет по кој е препознатлив како композитор.
„Идеален солист со раскошен, самоуверен тон, кој во секој момент настојува да ја импресионира публиката со виртуозност“ (П. Конорс, Бахтрак). Критиката не штеди зборови кога станува збор за изведбата на виолинистот Роберт Лакатош, добитник на првата награда на престижниот Интернационален виолински натпревар во Памплона, Шпанија, во 2015 година. Овој млад уметник претходно ја освои првата награда на натпреварот „Мери Смит“ во Њујорк, 2013 година, како и престижната награда на натпреварот „Андреа Постакини“ во Италија. Овие успеси му ја отворија вратата на неговата интернационална кариера на реномираните музички сцени во светот. Роберт Лакатош настапувал со симфониските оркестри на Малага, Мадрид, Гетинген, Краков, Монтре, Цирих, Истанбул, Љубљана, Нови Сад, како и со Белградската филхармонија. Соработувал со еминентни диригенти на денешнината, како Габриел Фелц, Урош Лајовиц, Џејмс Џад, Мануел Хернандез-Силва, Фабио Мекети, Николас Милтон, Лиор Шамбадал, Антони Вит, Филип Гринберг, Александар Марковиќ и други. Роберт Лакатош е роден во Нови Сад 1991 година. Израснал во музичко семејство, а ментор му бил татко му Имре Лакатош. Подоцна дипломирал во класата на проф. Дејан Михајловиќ на Академијата за уметност во Нови Сад. Студиите ги продолжува на Универзитетот за уметност во Цирих, истовремено се усовршува кај врвни уметници, како A. Росенд, Џ. Рахлин, Р. Симовиќ и Р. Коелман. Овие искуства му обезбедија траен уметнички квалитет што го развива занимавајќи се истовремено со концертни и со педагошки активности. Роберт Лакатош моментно работи како професор по виолина на Академијата за уметност во Нови Сад, како и на Факултетот за музичка уметност во Белград. Од 2018 година е уметнички раководител на Камерниот гудачки ансамбл „Роберт Лакатош“, составен од млади музичари, чија цел е да ги промовира младите виртуози на виолина. Добитник е на наградата „Искра на културата“ во 2017 година, признание што Заводот за култура на Војводина го доделува за современо творештво на млади уметници до 35 години. Роберт свири на виолина „антонио страдивари“ од 1709 година од приватната колекција на познатиот мајстор Владимир Радосављевиќ.
„Имав големо задоволство да соработувам со Роберт Лакатош додека беше мој студент на Циришкиот универзитет за уметност во Швајцарија. Роберт Лакатош често покажува беспрекорна техника и многу емотивна музикалност. Сметам дека Лакатош е еден од најперспективните виолинисти на својата генерација“. (Рудолф Коелман)
„Роберт Лакатош е исклучителен виолинист, чија техника и темперамент се гаранција за незаборавно музицирање“. (Арон Росанд)
„Тој е еден од најперспективните млади уметници на својата генерација и неговиот начин на музицирање е во стилот на старата традиција на свирење виолина“. (Џулијан Рахлин)
Мануел Хернандез-Силва дипломира на престижниот Државен конзерваториум во Виена со највисоки оценки, а професори му биле Рејнхард Шварц и Георг Марк. Добитник е на наградата на натпреварот за диригирање „Јунгер Кунстлер“, што ја доделува Виенскиот камерен оркестар, со кој Силва диригира во Виена.
Диригирал на значајни интернационални фестивали, а често настапува како гостин диригент со шпански и со други оркестри во Европа. Бил шеф-диригент на Оркестарот на Кордоба, на Филхармонијата во Малага, на симфонискиот оркестар „Навара“ и почесен шеф-диригент на оркестарот „Симон Боливар“ во Каракас, со кој интензивно работел повеќе од пет години. Диригирал со Виенскиот симфониски оркестар, Израелскиот симфониски оркестар, оркестарот на Радио Прага, симфонискиот оркестар на Биел, со оркестарот на Мулхаус, симфонискиот оркестар на Вупертал, Филхармонијата на Сеул, Филхармонијата на Буенос Аирес, Националниот оркестар на Венецуела, Симфонискиот оркестар на Чиле и со сите водечки оркестри во Шпанија.
Како оперски диригент доби одлични критики за своите изведби на „Волшебната флејта“ и „Така прават сите“ од Моцарт, за Бетовеновата „Фиделио“ и за „Боеми“, „Џани Скики“, „Тоска“ и „Мадам Батерфлај“ од Пучини.
Маестро Хернандез-Силва работи и како професор, постојано е активен во педагошката сфера, каде што посветено едуцира млади диригенти.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Култура
Недела на италијанскиот филм од 9 јуни во Кинотека

Од 9 до 14 јуни 2025 година ќе се одржи XXV издание на „Неделата на италијанскиот филм – ITALIAN SCREENS“.
Организиран од италијанската амбасада во Скопје, во соработка со Италијанскиот културен институт во Белград и Кинотеката на Република Северна Македонија, фестивалот е под покровителство на проектот ITALIAN SCREENS, проект за поддршка на интернационализацијата на италијанскиот аудиовизуелен сектор, чија цел е промовирањето на најдоброто од италијанската филмска продукција во странство и вклучува и алатки за поддршка на италијанската кинематографија како што се даночни кредити и средства за дистрибуција и копродукции.
На овогодишното издание ќе бидат прикажани шест од најуспешните филмски остварувања на современата италијанска кинематографија. Филмовите, сите дистрибуирани помеѓу 2024 година и првите месеци на 2025 година, се учесници на престижни меѓународни фестивали и добитници на значајни награди и признанија од критиката и јавноста.
Темата што совршено ги обединува насловите во програма е патувањето: интерпретирано во буквална смисла со значење на пат кон родната земја или далеку од неа – но исто така и како визуелно, внатрешно, егзистенцијално, временско или емоционално патување.
Во понеделник, 9 јуни, фестивалот ќе го отвори „Партенопе“ (2024), најновото ремек-дело на наградуваниот Паоло Сорентино: филм кој претставува единствен склоп на поезија, носталгија и љубов кон Неапол, родниот град на режисерот. Во центарот на наративот се наоѓа Партенопе, независна и антиконформистична жена, со магнетна убавина и вечен порив по знаење. Нејзиното егзистенцијално и симболично патување, обележано со значајни средби, љубови, пријателства и разочарувања, кое е длабоко испреплетено со она на Неапол, прекрасен и декадентен град, колку убав толку и проклет, кој во филмот станува своевиден лик, жив и неуморен.
Фестивалот ќе се затвори во сабота, на 14 јуни, со филмот „Дијаманти“ (2024), новиот кинематографски успех на Ферзан Озпетек, кој ја освои наградата „Давид Ди Донатело од гледачите“ оваа година. Сместен во римска кројачка работилница во 1974 година, филмот ја раскажува приказната за човечките и работните односи на група жени вклучени во кроењето филмски костими. Преку овој микрокосмос, Озпетек истражува универзални теми како што се борбата против патријархатот, потрагата по идентитет, љубовта и пријателството. Резултатот е хармонично и полицентрично дело кое го слави женското соучесништво и отпорност.
Сите филмови ќе се прикажуваат на оригинален јазик со титлови на македонски и на англиски јазик. Проекциите ќе се одржат во историската Кинотека на Република Северна Македонија и ќе започнуваат во 20:00 часот.
Култура
„Кратка меморија“ – нова книга од Милица Димитријовска-Радевска

Книгоиздавателството „Панили“ ја објави поетската книга „Кратка меморија“ пд поетесата Милица Димитријовска-Радевска.
Како што истакнува Весна Мундишевска-Велјановска, оваа книга е мемориски регистар на складирани податоци, настани, случки, размислувања, укажувања… сместени во ќелиите на меморијата на една временска рамка која, и покрај активното темпо на збиднувањата, сѐ повеќе ја губи суштинската комплексност, и бледнее присвојувајќи еднозначни карактеристики.
Во едноличноста на бинарното постоење, оваа меморија тежнее да ги заштити вредностите од нивната маргинализација, да го реституира и она малку човечко што останало во нежната душа на човекот, всушност – да го сочува сопствениот капацитет, дури и да се надгради себеси елиминирајќи ја опасноста од предзнакот „кратка“, нагласено е во рецензијата.
„Во силно апострофираната конкретност на живеењето опеана во стиховите од „Кратка(та) меморија“ зјаат бројни празнини на помнењето. Боли отсуството на топлина, неодлучноста, недовербата, суетата, вришти заборавеноста, живи рани отвора обезвреднувањето – „животот вреди 10 грама чоколадо“ („Вредност“)… Во време на дигитализација и актуелната електронска комуникација, се чини како човекот да се подзагубил, како попатно да си го загинал идентитетот, како да молкнал сред преплетените фрекфенции на празните муабети, како да го закочил срцето во пребрзото темпо на стрелките од часовникот виснат на ѕидовите од галеријата на новото време. Како да му се подизгребало огледалото на средбите, па сега двонасочноста на изустената срдечност се извиличила во бесрамна себичност на збунето човече кое станува „вретено без предено, чепорошка на исколвана суета“, нагласува Мундишевска-Велјановска во рецензијата за новата книга на Димитријовска-Радевска.
Инаку, во песните од „Кратка меморија“ има и зајадливи нискости, вулгарности, пцости и гадости, подводаџии, есапџии, фалбаџии, расколници, луѓе со камења во срцата но и луѓе засегнати од сиот тој метеж кои во својата збунетост се повлекуваат во својата корупка барајќи го островот на својот спокој.
– Се чини дека стиховите на „Кратка меморија“, поотворено и погласно од претходните книги на поетесата, укажуваат на опасноста од жонглирањето на човекот по работ на амбисот и предупредуваат дека лесно може да нѐ проголта заборавот. Наместо разновидни прашања за егзистенцијалноста, овие стихови носат констатации со бројни извичници кои ја соголуваат лажната слика на среќно живеење сред пустината на духот, подвлечено е во првиот критички одглас за книгата.
Милица Димитријовска-Радевска е авторка на неколку поетски книги. Членува во Друштвото на писателите на Македонија и во Македонското научно друштво од Битола. Својот научен и истраќувачки труд го има реализирано и како коавторка на наставното помагало ,,Јазикот и графиката“. Има учествувено на голем број книжевни манифестации. Нејзината поезија е преведена на српски, англиски, романски јазик. Авторка е и на критички огледи, записи и рецензии за дела на повеќе современи македонски автори.
Поетската книга „Кратка меморија“ е достапна во книжарниците на „Матица македонска“.
Култура
Започнува 59. МТФ „Војдан Чернодрински“ во Прилеп

Со претставата „12“, во режија на Синиша Евтимов, на Македонскиот народен театар, вечерва во 20 часот во големата сала на Центарот за културата „Марко Цепенков“ во Прилеп ќе биде отворено 59. издание на Македонскиот театарски фестивал „Војдан Чернодрински“.
Организаторите велат дека голем интерес за фестивалот покажува прилепската публика и годинава, што се докажува и со фактот дека неколку претстави и пред почетокот на фестивалот се веќе распродадени.
На изведбата на актерите од МНТ, ќе претходи доделување на наградите за животно дело Соња Михајлова, Снежана Коневски-Руси и Гоце Тодоровски. На свеченото отворање ќе се обратат Ана Стојаноска, уметнички директор и селектор на програмата, министерот за култура и туризам Зоран Љутков и прилепскиот градоначалник Борче Јовчески.
Девет претстави во официјална селекција, четири во независна програма и една во придружна се селектирани за програмата на 59. МТФ „Војдан Чернодрински“, што ќе трае до 13 јуни под мотото „Смеј се и осмели се“.
„59.издание на фестивалот е спремно, внимателно спакувано, прецизно креирано со огромна љубов и почит кон сите учесници и гости. Во духот на мотото на фестивалот и се смеевме и осмелувавме низ предизвиците во текот на оваа година, но како тим покажавме и покажуваме, заедно со градот и целата поддршка од Министерството за култура и туризам и општествено-одговорните компании, дека Прилеп е единственото место за достојно да се слави театарската уметност. Посебна љубов кон целата публика која постојано покажува зошто е тоа така“, изјави Стојаноска.
За фестивалските награди и годинава ќе одлучува меѓународно жири, во состав: Нела Оташевиќ, продуцентка од Црногорско народно позориште, Иван Меденица, театролог и професор од Белград и Лилиа Абаџиева, театарска режисерка од Бугарија.
На програмата повторно ќе бидат детската зона, промоции на книги, разговори на тркалезна маса. Годинава, наместо досегашната платформа „Автор во фокус“ во која се славеше опусот на еден значаен автор за македонскиот театар, годинава ќе биде ставен фокусот на тројца мошне значајни театарски дејци од Прилеп. Тоа се: актерот и долгогодишен директор на нашиот фестивал Кирил Ристоски, актерот Благоја Спиркоски Џумерко и драмскиот автор и писател Благоја Ристески Платнар.
Новина е програмата „Драмолетање“, односно пичинг на кој неколкумина драмски автори ќе ги претстават своите дела. На тој начин фестивалот се труди да го поттикне домашното драмско творештво, но и поставување на истото на театарските сцени.
Фестивалот ќе биде затворен на 13 јуни со „Вистината“ на Театар Комедија.