Култура
За најдобрите филмови на „Киненова“ ќе одлучуваат Лех Мајевски, Дебора ван Дам и Дејан Дуковски

На 8. издание на „МФФ Киненова“ за најдобрите филмови ќе одлучува меѓународно жири во состав: Лех Мајевски, поет, сликар, писател, режисер и визуелен уметник од Полска, Дебора ван Дам, режисерка и кинематограферка од Холандија, и Дејан Дуковски, писател и сценарист од Македонија.
Низ играта на светлото, сенките и боите на филмската проекција се изнедрија универзуми на осум нови храбри филмски авторски гласа од целиот свет со нивните деби филмови, преку кои публиката имаше можност да ги види актуелните приказни од Бразил, Англија, Шпанија, Иран, Грузија, Македонија, Србија и од Украина.
Лех Мајевски е поет, сликар, писател, режисер и визуелен уметник. Член е на Академијата за филмски уметности и науки и Европската филмска академија. Работејќи во САД, Бразил, Англија, Полска, Германија, Литванија, Франција и во Италија, Мајевски ги гради своите визии во сликите, филмовите, инсталациите, романите, театарските и во оперските постановки. Студирал на Краковската академија за ликовни уметности и дипломирал на Националното филмско училиште во Лоѓ, Полска. Неговиот режисерски потпис е на филмови, како „Витез“, „Затвореникот од Рио“, „Евангелие според Хари“, „Собата на срна“, „Баскијат“, „Војачек“, „Ангелус“, „Градината на земните задоволства“, „Стаклени усни“, „Воденицата и крстот“, „Онирика“ и „Долина на боговите“. Презентирани на фестивали во Торонто, Њујорк, Рио де Жанеиро, Ерусалим, Москва, Берлин, Венеција и во Кан овие филмови добија многубројни награди.
Неговите видеа, филмови и уметнички дела се прикажани во разни галерии и музеи, вклучувајќи ја и Националната галерија „Ду Жеу де Паум“ во Париз; уметничката галерија „Вајтчепел“ во Лондон; Museo des Belles Artes, Буенос Аирес; Форумот за слики, Токио; Музејот на уметноста во Тел Авив; Националната галерија во Лондон; во музејот „Прадо“ во Мадрид; Уметничкиот институт во Чикаго; во„Лувр“ и на Венециското биенале. Музејот на модерната уметност во Њујорк – МОМА му укажа чест со индивидуална ретроспектива изложба со наслов „Лех Мајевски: поттикнување на подвижната слика“. Неговата инсталација Blood of a Poet/Glass Lips учествуваше на 52. Венециско биеналe.
Дебора ван Дам (Хаг) студирала право (магистерски и додипломски студии) во Лајден. По дипломирањето, таа работела во корпоративниот свет неколку години. Набргу потоа таа се префрла на раскажување приказни. Во 2006 година Дебора го имаше своето филмско деби со документарниот филм Liesbeth List- Em brace Me. Камерата и режијата се потпишани од неа. Ова дебитантско филмско дело на Дебора е добива номинација за наградата „Имиџ и звук“ во 2007 година.
Филмовите на Дебора се карактеризираат со интимни набљудувања, во кои се разоткрива личната драма. За документарниот филм „Бебето“ (2013), Дебора го добива признанието од жирито на Нипков. Со нејзиниот филм KUYT (2017), Ван Дам ја освои меѓународната награда „Паладиум“, а нејзината прва документарна серија „Соочени едни со други“ доби силно медиумско внимание. Како резултат на тоа, Дебора ван Дам стана незаменлив дел од холандскиот филмски пејзаж. Покрај тоа, Дебора сè повеќе го користи медиумот за фотографија за да раскажува приказни. И автономно и во комбинација со филм.
Дејан Дуковски е драмски писател и сценарист. Дипломира на отсекот драматургија на ФДУ, Скопје, во класата на европски прославениот драмски писател и професор Горан Стефановски. Предавал на ФДУ, Скопје, отсек филмско и ТВ-сценарио. Престојувал како писател во резиденција во „Дојче шаушпилхаус“ во Хамбург, Германија, а од 2015 година работи како драматург во Македонскиот народен театар, Скопје. Ги напишал драмските текстови: „Балканска“, „Балкански вампир“, „Силјан Штркот Шанца“, „Балканот не е мртов“, „Буре барут“ (текстот е поставен на театарските сцени во целиот свет и учествувал на голем број европски и светски фестивали, каде што освоил многубројни награди.
Сите негови драмски текстови се преведени на многу јазици и повеќекратно наградувани, а статистички тој е најизведуван македонски драмски писател. Автор е на филмските сценарија: „Светло сиво“, „Како во лош сон“ (базирано на неговиот текст „Маме му ебам кој прв почна“), „Ѕвонење во глава“, „Балканот не е мртов“ (базирано на неговиот истоимен текст) и „Буре барут“. Филмот „Буре барут“, во режија на Горан Паскаљевиќ, има освоено многубројни награди: ФИПРЕСЦИ, Меѓународна награда на критиката за најдобар филм во сите категории на Меѓународниот филмски фестивал во Венеција, 1998 година, ФИПРЕСЦИ, награда за најдобар филм на Европската академија за филм, 1998, наградата „Бронзена камера 300“, на Меѓународниот филмски фестивал „Браќа Манаки“, Битола, гран при на Меѓународниот филмски фестивал во Анталија, Турција, гран при на Меѓународниот филмски фестивал во Хаифи, Израел итн.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Култура
Објавени конкурсите за државните награди „11 Oктомври“ и „22 Ноември“ за 2025 година

Министерството за култура известува дека Одборот за доделување на државната награда „11 Октомври“ распиша Конкурс за доделување на државната награда „11 Октомври“ за 2025. Со оваа награда се оддава највисоко признание за животно дело во областа на науката, уметноста, стопанството и во другите дејности од јавен интерес на Република Северна Македонија. Наградата се доделува на поединци, група творци, екипи, установи, трговски друштва и здруженија на граѓани од земјава.
Воедно, Одборот за доделување на државната награда „22 Ноември“ распиша Конкурс за доделување на државната награда „22 Ноември“ за 2025 година. Со оваа награда пак, се оддава признание на личностите од политичкиот, културниот и општествениот живот во Република Северна Македонија кои дале свој придонес во унапредување на меѓучовечкиот соживот и меѓусебно разбирање меѓу припадниците на различните заедници, култури и вери во земјава.
Конкурсите за државните награди „11 Oктомври“ и „22 Ноември“ за 2025 година траат од 1 до 31 мај 2025 година.
Култура
Нова книга „Културата и траумата – Писмо до бугарскиот пријател“ од проф. д-р Златко Крамариќ

Во издание на „Матица македонска“ од Скопје излезе од печат книгата „Културата и траумата“ од познатиот македонист од Хрватска, д-р Златко Крамариќ. Воведниот текст од книгата е во форма на „Писмо до бугарскиот пријател“. Како редок познавач на балканските состојби тој во овој прилог ја нагласува смислата за добрососедството и заемната почит меѓу државите, посочувајќи дека „еден од битните детали во тие визии на идните посакувани односи во Европа е и односот спрема соседите. Можеби токму тој детаљ и е еден од најважните. Има ли нешто поубаво отколку да се живее крај среќен и задоволен сосед. Неговата среќа и задоволство и нас би требало да не прави среќни“, констатира авторот.
Во книгата „Културата и траумата“ посебен акцент е ставен и на улогата на Штросмаер и македонскиот идентитет, на модернизмот во мрачните времиња, на создавањето на македонската интелигенција и на новите политики кон новите идентитети.
Златко Крамариќ (Осиек, 1956) е познат хрватски научник, универзитетски професор, книжевен критичар, врвен теоретичар на литературата и долгогодишен дипломат. Автор е на триесетина книги, преведени на повеќе јазици. Во изминатите четири децении со особена љубов и континуирана посветеност, тој ја афирмира македонската литература, поставувајќи високи критериуми при анализирањето на дела од најзначајните македонски писатели. Со својот континуиран ангажман, Златко Крамариќ застанува на чело на проучувачите, проследувачите, толкувачите и аниматорите на процесите на македонската историја, традиција и култура и на македонскиот јазик и богата литература. Член е на Друштвото на хрватските книжевници, на Хрватското филозофско друштво, на Матица Хрватска, а во 2015 година беше избран за член на Македонската академија на науките и уметностите.
Култура
Филмовите на Кустурица на програмата на Кинотеката

Во мај 2025 година Кинотеката ја претвора својата проекциска сала во вистинско светилиште на сликата, мислата и сеќавањето. Богатата и внимателно курирана програма ја слави моќта на филмот да размислува, сведочи, предизвикува и да возбудува.
Со акценти врз авторски поетики, политичка историја и философска рефлексија мајскиот репертоар претставува редок пример на културна програма, која истовремено е и уметничка прослава и интелектуална провокација.
Балканот и сонот: Емир Кустурица
Програмата почнува со два антологиски филма на Емир Кустурица – „Подземје“ и „Аризона дрим“, кои ја отелотворуваат неговата единствена авторска визија. „Подземје“ е епопеја за историјата на поранешна Југославија, раскажана како гротескен театар на апсурдот, каде што реалноста и илузијата коегзистираат во еден подземен лавиринт на заблуди. „Аризона дрим“, пак, е своевидна бајка за американскиот сон низ погледот на балканскиот емигрант, обоена со магичен реализам, иронија и меланхолија. Филмовите на Кустурица не се само приказни – тие се блуз, балада и политичка сатира во едно.
Ин мемориам: Џин Хекман
Во чест на неодамна починатиот Џин Хекман, Кинотеката приредува омаж со проекции на два негови незаборавни филма: „Разговорот“ на Френсис Форд Копола и „Непростено“ на Клинт Иствуд. Првиот го прикажува Хекман во улога на интровертен експерт за прислушување, фатен во мрежа на параноја и морална дилема, а вториот го претставува како насилен шериф што го преиспитува митот за херојството. Хекман останува синоним за актерска прецизност, длабочина и човечка кревкост.
Пазолини: Поетот на радикалното
Мајската програма вклучува и ретроспектива на култниот италијански режисер Пиер Паоло Пазолини, чија филмографија претставува постојан судир помеѓу поезијата и политиката, телесното и божественото, порокот и светоста. Неговите филмови сведочат за бескомпромисната борба против културната хомогенизација и буржоаската хипокризија.
Солидарност на големото платно: Полската совест
Во соработка со Амбасадата на Полска, Кинотеката претставува избор на филмови со наслов „Солидарност на големото платно“, посветен на едно од највлијателните демократски движења во Источна Европа. Преку дела на Кшиштоф Кишловски, Агњешка Холанд и посовремени автори гледачите ќе може да ги почувствуваат драмите на политичката совест, отпорот и колективната меморија. Овој циклус не е само историска ретроспектива – тој е и потсетник на улогата на филмот како сведок и фактор на општествени промени.
Во рамките на мајскиот циклус „Солидарност на големото платно“, Кинотеката на Македонија со гордост ќе ги угости двeте извонредни имиња од современата полска документаристика – режисерот Куба Микурда и визуелната уметница и филмска монтажерка Лаура Павела.
Куба Микурда е полски режисер и филмски теоретичар, чија работа се одликува со уникатна психоаналитичка перспектива и иновативен пристап кон архивските материјали. Иако нема формално филмско образование, неговата стручност произлегува од современата психоанализа – како поранешен студент на Славој Жижек, тој е автор на книга за поимот „не-се-сè“ кај Жак Лакан. Микурда е автор на високо оценетите документарци „Love Express: Исчезнувањето на Валеријан Боровчик“ (2018), „Бегство на сребрениот глобус“ (2021) и „Соларис, моја љубов“ (2023), а предава и на престижната Филмска академија во Лоѓ.
Павела, пак, е визуелна уметница, скулпторка и монтажерка со богато искуство во областа на уметничкиот и документарниот филм. Таа е авторка на многубројни изложби во Полска и светот и предавачка на предметот found footage на филмска академија. Павела е долгогодишна соработничка на Микурда со кого го има снимено филмот „Соларис, моја љубов“, а заедно со Изабела Пајонк беше номинирана за престижната награда „Орел“ за монтажата на „Бегство на сребрениот глобус“ во 2022 година. Нејзината работа се одликува со префинето чувство за асоцијативна монтажа на архивски материјали – тема на нејзините неодамна завршени докторски студии.