Култура
„Мистика“ со музиката на Пјетро Маскањи
Овој четврток, со почеток во 20 часот оркестарот на Македонската филхармонија ќе го изведе концертот насловен „Мистика“ – посветен на опусот на италијанскиот композитор Пјетро Маскањи. На програмата се Интермецо „Il sogno“ од операта „Гуљелмо Ратклиф“, Интермецо од операта „Пријателот Фриц“ и музиката за филмот „Сатанска рапсодија“ кој во соработка со Кинотеката на Р.С.Македонија паралелно ќе се прикажува во текот на изведбата. Диригент е Масимилијано Калди од Италија.
Пјетро Маскањи е италијански композитор и диригент (1863 – 1945). Музика учел во родниот град Ливорно и на Конзерваториумот во Милано. По завршувањето на студиите настапувал како диригент низ повеќе италијански градови. Стекнувајќи животни искуства, увидел колку вистинскиот живот се разликува од она што романтизмот привидно го покривал во музиката и сосема јасно ја воочил перспективата, новиот пат по кој треба понатаму да се движи и да се развива музичката драма. Постепено ослободувајќи се од влијанието на Вагнер, тој, врз основа на новиот реалистичен правец веризам, го напишал своето најдобро дело „Кавалерија Рустикана“, со која на 27 години ја освоил првата награда во конкуренција од 73 дела, на конкурс за најдобра опера во еден чин. Со својата музика богата со колоризам и белканто пеење, со мелодиското богатство и интересно користените хармонски ефекти, Маскањи отворил нов прозорец во италијанската оперска музика. Иако напишал 14 опери, три оперети и повеќе вокални дела, кантати и соло песни, ниту една опера не го постигнала успехот што му го донела „Кавалерија Рустикана“, која извршила големо влијание на неговите современици.
Маскањи често знаел да каже дека „Гуљелмо Ратклиф“ е неговата најдобра опера. За жал, таа никогаш не влегла во железниот оперски репертоар, а една од причините за тоа е и „тежината“ на музиката што ја напишал за главната улога, една од најкомплексните партии напишани за тенор.
„Пријателот Фриц“ е опера во три чина, која премиерно била изведена во 1891 година. Иако оваа опера имала голема популарност во времето кога била напишана и по „Кавалерија Рустикана“ е едно од најпознатите дела на Маскањи, денес таа ретко се изведува на светските оперски подиуми. Токму интермецото е еден од најизведуваните фрагменти од операта и често се изведува самостојно на концертните подиуми.
„Сатанска рапсодија“ е нем италијански филм од 1915 година во режија на Нино Оксилија, со актерката Лида Борели. Италијанскиот композитор Пјетро Маскањи е автор на музиката во овој филм и ја диригирал премиерата на филмот, во 1917 година. Во 1910 година, во италијанскиот филм се случуваат значајни естетски поместувања и се прифаќа како легитимен уметнички медиум. Многу филмови од 1910, вклучуваат референци со други медиуми, како литературата, театарот, танцот и операта преку кои ги потенцираат разликите и сличностите меѓу филмот и останатите уметнички медиуми. Иако овие референци биле составен дел од филмовите уште од раните денови на кинематографијата, нивна примарна културолошка функција била да го подобрат прифаќањето на филмовите. Во овој контекст „Сатанска рапсодија“ на режисерот Нино Оксилија, и музика на Пјетро Маскањи, има посебно место во италијанската кинематографија. Во овој период филмот честопати знаел да се споредува со музичките драми на Вагнер. Иако оваа компарација се користела најмногу за комерцијални цели, „Сатанска рапсодија“ во себе интегрира препознатливи референци од литературата и музичкиот театар. Она што е најзначајно е фактот дека овој филм во себе ја интегрира оперската сензација како составен дел од целокупната естетика и форма. Оваа оперска сензација не се креира само преку музиката на Маскањи, туку примарно преку врската меѓу сликите и музиката и останатите имплицитни референци. Со вклучувањето на друг медиум во филмот, „Сатанска рапсодија“ во тоа време важела за уникатен пример кој во себе обединува два моќни уметнички медиума. Филмот „Сатанска рапсодија“ докажал дека кинематографијата може да продуцира високи уметнички вредности на буржоаската публика од тоа време.
Масимилијано Калди (Милано, 1967) е диригент со интернационална кариера на полето на симфониската музика, опера, оперета и балет, како и со својот фокус кон современата музика и повторното оживување на операта од 19 век. Калди е диригент кој поседува врвна професионалност и светол и линеарен диригентски стил. Добитникот на првата награда на интернационалниот натпревар „Г. Фителберг“ е шеф-диригент на Филхармонијата во Жежов и прв гостин диригент на филхармонијата „Ф. Шопен“ во Гданск. Бил шеф-диригент и уметнички консултант на Филхармонија во Кошалин, Полска и уметнички директор на камерниот оркестар „Милано Класика“ (1998 – 2009). Во последните десет години настапува на турнеи во Израел, Ома, САД, Чиле, Бразил, Германија, Русија и Турција. Активен е во оперската сфера, во 2017 година го диригира „Севилскиот берберин“ од Росини, „Набуко“ од Верди, „Ластовичка“ на Пучини во Варшава, на 19. издание на Велигденскиот фестивал „Лудвиг ван Бетовен“, „Мефистотел“ со филхармонискиот хор и оркестар „А. Рубинштајн“ во Лоѓ. Музиката за филмот „Сатанска рапсодија“ од Пјетро Маскањи ја диригираше во театарот во Познан во рамките на „Светската недела на италијански филм“. Диригирал во Берлин, Москва, со Државниот симфониски оркестар на Истанбул, како и со Филхармонискиот оркестар на Санкт Петербург.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Култура
„Народен пратеник“ на МНТ продолжува со регионалната турнеја, следна станица „Борини позоришни дани“
Претставата „Народен пратеник“ на МНТ продолжува со успешната регионална турнеја.
На 24 октомври, во главната натпреварувачка програма, ова сценско остварување ќе биде изведено на сцената на театарот „Бора Станковиќ“ во Врање, Србија, како дел од 45. издание на реномираниот театарски фестивал „Борини позоришни дани“.
Со ова дело, Бранислав Нушиќ уште еднаш потсетува дека смеењето е најсилното оружје против глупоста и корупцијата. Неговата извонредна сатира за човековата суета, лицемерието и алчноста, преку ироничен хумор го пресликува малиот човек што, стекнувајќи политичка моќ, губи морален компас. Критичарите ја истакнуваат важноста на оваа драма, која нуди реалистичен приказ на општествените односи, засновани врз корупција и лицемерие, додека истовремено им се потсмева на политичката култура и на народната наивност. „Народен пратеник“ е безвременско дело, бидејќи темите за амбицијата, поткупот и честољубието и денес се актуелни.
Во режија на Егон Савин, еден од водечките театарски режисери на Балканот, во претставата играат: Александар Микиќ, Дарја Ризова, Тони Михајловски, Јордан Симонов, Тања Кочовска и Александар Михајловски (глас), како и ансамблот: Дејан Стамчевски, Синан Ракип, Скендер Бериша, Зекирија Алим, Мирослав Атанасовски, Мартин Китановски и Хусеин Халили.
Селекторот на годинашното фестивалско издание, д-р Мирослав Радоњиќ, во селекцијата вклучи седум претстави од водечки театри од регионот, кои ќе се натпреваруваат за главните награди на фестивалот и една претстава што ќе биде изведена во чест на наградените.
Освен Македонскиот народен театар, во натпреварувачката програма учествуваат: Театар „Бора Станковиќ“ – Врање, Битеф театар – Белград, Народно позориште – Белград, Народно позориште на Република Српска – Бања Лука, Градско позориште „Семберија“ – Бијељина и Звездара театар – Белград.
„Борини позоришни дани“ годинава се одржува од 21 до 28 октомври и веќе четири и пол децении претставува значаен културен репер на српската и регионалната театарска сцена, промовирајќи квалитетни сценски уметности и отворајќи простор за дијалог меѓу различни естетики, поетики и културни контексти.
Со учеството на овој значаен фестивал, МНТ уште еднаш ја потврдува стратегиската ориентација кон регионална соработка, културна размена и афирмација на македонската театарска уметност пред пошироката меѓународна јавност.
Култура
Драмски со претставата „Кармен“ на театарски фестивал во Анкара
Со монодрамата „Кармен“, Драмски театар Скопје на 24 октомври ќе учествува на 17. Меѓународен театарски фестивал ЕТХОС Анкара 2025. Фестивалот се одржува од 16 до 26 октомври во главниот град на Турција. Годинава под мотото „Градот и театарот“ на фестивалот ќе учествуваат театарски уметници, амбасадори на културата, претставници на центри за култура и членови на граѓанските и невладини организаци од над 20 земји. Публиката ќе може да ги следи театарските претстави и останатите фестивалски настани на повеќе сцени низ Анкара.

Драмски театар Скопје со монодрамата „Кармен“ во која ликот на Кармен го игра Биљана Драгичевиќ – Пројковска, учествувал на десетина меѓународни фестивали и тоа во Грузија, Молдавија, Хрватска, Босна и Херцеговина, Србија, Бугарија и Албанија како и на десетина гостувања во нашата земја.
Монодрамата „Кармен“ е создадена по мотив од романот „Пет часа со Марио“ од шпанскиот писател Мигел Делибес, а својата премиера ја имаше во мај 2021 година. Режијата и драматизацијата се на Дејан Пројковски, сценографијата на Валентин Светозарев, сценските движења на Олга Панго, костимографијата на Раде Василев, а музиката на Горан Трајковски.

Актерката Биљана Драгиќевиќ-Пројковска за улогата Кармен има добиено неколку меѓународни награди и признанија.
Култура
Во македонскиот КИЦ во Загреб отворена изложба за фотографите на Арсовски, кои ги поврзаа Скопје и Загреб
Во македонскиот Културно-информативен центар во Загреб вчера беше промовирана научната монографија „Во потрага по фотографите Арсовски“ и отворена изложбата „Арсовски – фотографи“ посветена на претходно целосно непознатото, но исклучително вредно фотографско творештво на семејството Арсовски.
Изложбата и публикацијата отвораат ново поглавје во историјата на македонската и хрватската фотографија со кое што се надополнува значаен сегмент во историјата на македонската и хрватската фотографија.
Научната монографија „Во потрага по фотографите Арсовски“, чиј автор и уредник е д-р Ива Просоли, објавена во двојазично хрватско-македонско издание, содржи текстови од македонски и хрватски автори и истражувачи.
Монографијата и изложбата ја претставија авторките и кураторите како и директорката на македонскиот Културно-информативен центар во Загреб, Мими Ѓоргоска Илиевска и директорот на Музејот за уметности и занаети Сањин Михелиќ кои ги потврдија заложбите за промоција на културните вредности, продлабочување на меѓународната соработка и културните врски меѓу Хрватска и Македонија, потенцирајќи дека во годината кога Музејот за уметности и занаети ја одбележува 145-годишнината од постоењето организирани се две заеднички значајни изложби кои што наредната година ќе бидат претставени во Музејот на град Скопје и во македонската Национална галерија.
„Поводот за истражување на фотографското семејство Арсовски беше покана од Дејан Кршиќ, кој, додека подготвуваше монографија за Михајло Арсовски, наиде на фотографии од семејното наследство“, нагласи д-р Ива Просоли, уредник и автор на изложбата и монографијата. Преку истражување во архиви, музеи и приватни колекции, реконструиран е фотографскиот опус на семејството Арсовски, со голема уметничка вредност и исклучителен технички квалитет, опфаќајќи урбани сцени од старо Скопско, христијански споменици, обичаи, жетва, мода и општествени трендови и секојдневниот живот во македонскиот меѓувоен период. Денес, нивното дело претставува вреден документ за колективната меморија на еден простор и време.
Изложбата „Арсовски – Фотографи“ ќе биде отворена до 10 ноември 2025 година во македонскиот Културно – информативен центар во Загреб. Македонскиот Културно-информативен центар во Загреб овој проект го реализираше во соработка со Музејот на уметности и занаети, Загреб и Музејот на град во Скопјe.
Две генерации заборавени фотографи
Семејството фотографи Арсовски, од кое потекнува еден од најзначајните хрватски графички дизајнери Михајло Арсовски, работело во Скопјe две генерации, а потоа и во Загреб. Иако нивните студија, прво на браќата Арсиќ, а потоа на „Електрофот“, биле важни фотографски центри во Скопјe во периодот меѓу двете светски војни, делото на ова семејство не било познато ниту професионално третирано досега. Првиот познат фотограф во семејството бил Васил Поп-Арсов, фотограф и учител, кој отворил фотографско студио во центарот на Скопјe на почетокот на 20 век. Неговите синови, Константин (Коста) и Владимир, ја продолжија семејната традиција, преземајќи го студиото на нивниот татко во 1926 година, а во средината на 1930-тите отворија уште едно студио наречено Електрофот. По Втората светска војна, Коста и неговото семејство
се преселија во Загреб, каде што тој водел фотографско студио со исто име до 1957 година, додека Владимир заминал во Париз.
Две генерации заборавени фотографи
Семејството фотографи Арсовски, од кое потекнува еден од најзначајните хрватски графички дизајнери Михајло Арсовски, работело во Скопјe две генерации, а потоа и во Загреб. Иако нивните студија, прво на браќата Арсиќ, а потоа на „Електрофот“, биле важни фотографски центри во Скопјe во периодот меѓу двете светски војни, делото на ова семејство не било познато ниту професионално третирано досега. Првиот познат фотограф во семејството бил Васил Поп-Арсов, фотограф и учител, кој отворил фотографско студио во центарот на Скопјe на почетокот на 20 век. Неговите синови, Константин (Коста) и Владимир, ја продолжија семејната традиција, преземајќи го студиото на нивниот татко во 1926 година, а во средината на 1930-тите отворија уште едно студио наречено Електрофот. По Втората светска војна, Коста и неговото семејство се преселија во Загреб, каде што тој водел фотографско студио со исто име до 1957 година, додека Владимир заминал во Париз.

