Контакт

Култура

Почна 8. издание на „ПРО-ЗА Балкан“ во Куршумли ан

Објавено пред

Во Куршумли ан со почитување на сите протоколи за организирање настани, синоќа беше отворено осмото издание на интернационалниот литературен фестивал „ПРО-ЗА Балкан“ во Скопје. Десетина гости од регионот, автори почитувани во своите земји, но и преведувани на повеќе јазици, дојдоа во Скопје и во услови на пандемија да ја слават литературата.

dobivaj vesti na viber

Со Мухарем Баздуљ, Углеша Шајтинац, Калина Малеска разговараа Александар Прокопиев, уметнички директор на фестивалот, и Ермис Лафазановски, претседател на управниот одбор што ја доделува наградата „Прозарт“.

Со голем аплауз беа поздравени гостите кои, како што рече директорот на фестивалот, Дејан Трајкоски, во ова невреме ја прифатија поканата да дојдат во Скопје.

„Прашањето што ми се наметнува во последниот период е која е потребата од литературен фестивал во едно вакво невреме? Одговори има многу, но јас ќе издвојам два и тоа од настани што се случиле на нашиот фестивал. Еден од најпознатите писатели од БиХ, Ненад Величковиќ, зборуваше вака: „Мојата девојка имаше многу тежок живот и во војната изгуби многу. Ја гледам ги чита книгите на Даша Дрндиќ и ја прашувам зошто толку ја читаш? А таа ми одговори – зашто кога ја читам, се чувствувам како да не сум сама“, вели Трајкоски.

Пред гостите се обрати и Серхат Кула, директор на Институтот „Јунус Емре“ во Скопје.

„Многу сме среќни што повторно го поддржуваме овој фестивал. Се радувам што секоја година имаме писатели гости од Турција, а оваа година и реномираната писателка и издавачка Назли Бериван Ак ќе биде со нас. Особено ме радува што фестивалот кој традиционално се одржува во Даут-пашиниот амам, годинава се одржува во прекрасниот Куршумли ан“, рече Кула.

Еден од најчитаните автори од регионот, Мухарем Баздуљ, низ свои анегдоти зборуваше за своите дела, за начинот на пишувањето, но се осврна и на актуелната тема поврзана со Ковид-19.

„Реакцијата на целиот свет на коронавирусот е реакција на цивилизацијата која одбива да се соочи со темата на смртта“, рече тој.

Прокопиев истакна дека една од убавините на неговото писмо е како менува идентитети, односно го менува аголот на раскажувањето. Неговите родители биле лекари и хируршката прецизност се гледа во неговото писмо.

„Како дете имав голем интерес за природните науки. Но, војната одреди добал дел од мојот живот. Имав 15 години кога почна, а 19 кога заврши. Победувував на натпревари по математика и физика, а поради војната, не можев да одам на олимпијади. Можеби ќе студирав математика и понекогаш ми е жал за тоа. Една од драгите работи кога читам, сакам да читам научнопопуларна литература. Мојот роман ‘Последен маж’ е пишуван во трето лице, а жената е фокализатор. Мене ми беше многу драго кога прочитав во интервју на Милан Кундера за тоа што е најголемата заблуда во начинот на кој неговите дела се читаат. Тој напиша: „Ако сакате да бидете писател и да влезете во животот на другите луѓе“, вели Баздуљ.

Лафазановски ја претстави Калина Малеска. Се наметна прашањето за карантинот и тој истакна интересен податок дека за време на карантинот илјадници Шпанци почувствувале потреба да пишуваат како ослободување од некаков облик на моќ реферирајќи на книжевната студија на Малеска – „Облици на моќ во современата книжевност“ во издание на „Или-или“.

„Мошне тешко е да се открие каде стои моќта на државата во однос на книжевноста. Затоа и во книгата малку го избегнав тоа прашање и повеќе зборував како се претставени облиците на моќ во самите книжевни дела. Но, ова останува интересно прашање. Она што направив во предговорот, обратно, кое е влијанието на книжевноста врз општеството. Книжевноста во повеќето случаи нема големо влијание врз општеството. Можеме да кажеме некои примери, но тешко е да се добијат баш конкретни и прецизни одговори. Но, тоа не значи дека не треба да продолжиме да истражуваме“, рече Малеска.

Претставувајќи го Углеша Шајтинац, Прокопиев нагласи дека тој потекнува од книжевно семејство, што секако влијаело на неговиот пат да стане писател. Но, тој е, пред сѐ, драматург и професор по драматургија на Академијата за уметности во Нови Сад. Но, тој вели дека веќе не пишува драми, дека нема потреба повеќе од театарот и дека излегол од таа средина.

„Целата своја креативна енергија ја насочувам да им помогнам на студентите. Тие доаѓаат со своја идеја и навистина многу енергија трошам на нив, а од друга страна, се надевам дека некој од нив некогаш ќе има своја премиера. Секако тоа тешко се случува затоа што на овие простори си млад додека си жив“, вели тој.

И додава дека сега пишува проза затоа што може да пишува кога сака и многу ретко и дека не живее од тоа. Објавува книга на секои две години.

„Многу се опарив во државната школа – се пошегува тој и додаде – многу ми се допадна да пишувам за деца зашто тоа го доживеја најневеројатно и најнепосредно. Најголема победа е кога сфаќаш дека некое дете почнало да пишува поради тоа што ти си го напишал. Не е точно дека младите не се интересираат и не пишуваат. Убеден сум дека доаѓаат неверојатни генерации“, рече Шајтинац.

Со Прокопиев разговараа за романот „Сосема скромни дарови“ за кој во 2014 ја доби наградата на литература за литература на Европската Унија (EUPL), за неговиот престој во Њујорк, Антон Чехов…

Шајтинац посочи дека вакви настани како фестивалот создаваат неверојатни искри од кои може да настанат фантастични дела.

Убав шарм на вечерта додаде Бранислав Николов (Пијан Славеј), кој заедно со музичарот Гоце Јованоски ја промовираа новата збирка „Срчки“.

Вечерва, од 19.30 часот, гости на фестивалот ќе бидат Магдалена Блажевиќ, Елизабета Баковска и Маја Солар. Ќе биде прикажан и видеоразговор меѓу Миљенко Јерговиќ и Анте Томиќ, изработен специјално за фестивалот, а ќе настапат Гоце Јованоски и Андреа Мирческа со експериментална звучна импресија од филмот „Устав на Република Хрватска“ по сценарио на Анте Томиќ.

Денеска, во 13 часот во Europe House ќе се организира тркалезна маса „Литература и криза: почетна точка за нови противотрови“.

Ќе учествуваат гостите писатели и членовите на програмата „Скопје fellowship“. Модератор е Владимир Јанковски.

Интернационалниот литературен фестивал „ПРО-ЗА Балкан“ е во организација на издавачката куќа „Прозарт“, а е поддржан од Министерството за култура, ТРАДУКИ, Институтот „Јунус Емре“ од Скопје, Делегацијата на ЕУ, Град Скопје, Амбасадата на Босна и Херцеговина и од Кинотеката.



©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Култура

„Букстар“ 2025: „За писателцките работи“ – кога се љуби и негува зборот

Објавено пред

Од

Моќни мисли и зборови на реномирани македонски и европски писатели можеа да се чујат на единаесетотто издание на фестивалот на европска литература „Букстар“, кој се одржуваше од 29 септември до 2 октомври.

dobivaj vesti na viber

Годинашниот фестивалски слоган гласeше „За писателцките работи“, а својот корен го има во делото на Крсте Мисирков (1874 – 1926), во пресрет на јубилејот сто години од неговата смрт (2026).

„За писателцките работи“ како мотив се провлекуваше низ целиот фестивал како мотив, концизно смислен со фокус на проблемите со кои се соочуваат писателите, кои говореа низ своја призма, како во интимистички, така и во општествен контекст.

Годинава гости беа голем број македонски имиња, па публиката имаше можност да чуе бројни разговори со Калина Малеска, Блаже Миневски, Александар Прокопиев, Ермис Лафазановски, Владимир Мартиновски, Оливера Ќорвезироска, Жарко Кујунџиски, Михајло Свидерски, Дијана Петрова, Иван Шопов, Сања Михајловиќ-Костадиновска, Иван Антоновски…

И годинава од фестивалот дел беа светски имиња од светот на книжевноста, па македонската публика имаше можност да ги види Петра Клабоухова (Чешка), Серај Шахинер (Турција), Шоле Резазаде (Холандија/Иран), Онджеј Штиндл (Чешка), Мајнхард Раухенштајнер (Австрија) и Ахмет Умит (Турција).

Првиот фестивалски ден, во полната сала на Културно-информативниот центар во Скопје, беше доделена наградата „Букстар“ за најактуелна книга меѓу двете изданија на фестивалот. За првпат оваа награда е доделена на македонски автор – Блаже Миневски за збирката раскази „Опаш во устата“ („Антолог“, 2025).

– Годинава, под слоганот „За писателцките работи“, поставивме една симболика што има длабоки корени во нашата културна историја и меморија. Слоганот е инспириран од делото на Крсте Мисирков, чиј јубилеј – сто години од неговата смрт – ќе го одбележиме следната година. Со ова сакавме да укажеме дека книжевноста не е само уметнички вид, туку и чин на одговорност, на визија, на заедништво и на храброст. Сакаме да проговориме за интимната и често невидлива битка зад секое дело, за силата на зборот кој може да го обликува, не само животот на авторот, туку и целото општество – истакна на отворањето основачот на фестивалот „Букстар“, Жарко Кујунџиски.

 

Последниот фестивалски ден публиката имаше можност да присуствува на еден ексклузивен настан „На кафе со Ахмет Умит“, кој се одржа во „Рамстор мол“, а вљубениците во крими-романите имаат можност да добијат автограм, да се фотографираат и да разговараат со овој автор со светска слава.

На Филолошкиот факултет „Блаже Конески“ беше доделена и наградата за најдобар книжевен превод на македонски јазик „Драги“ за 2025 година, која ја доби Лидија Танушевска, за превод од полски јазик на делото „Емпусион“ од авторката Олга Токарчук во издание на „Антолог“.

Комисијата за доделување на наградата во состав проф. д-р Анастасија Ѓурчинова, претставник од Филолошкиот факултет „Блаже Конески“, д-р Јана Михајловска, член од семејството на Драги Михајловски и Иван Шопов, претставник одбран од издавачката куќа „Антолог“, имаше пет финалисти за оваа награда.

Покрај Лидија Танушевска, меѓу финалистите беа и Ермис Лафазановски за преводот од романски јазик на „Летото во кое мама имаше зелени очи“ од Татјана Цибуљак, издание на „Три“, 2024 година; Јасминка Марковска за преводот од норвешки јазик на „Утро и вечер“ од Јун Фосе, издание на „Артконект“, 2024 година; Калина Малеска за преводот од англиски јазик на „Слобода: созревање на крајот на историјата“ од Леа Ипи, издание на „Или-или“, 2024 година и Милан Дамјановски за преводот од англиски јазик на „Десет раскази“ од О. Хенри, издание на „Светла комора“, 2024 година.

Фестивалот заврши со книжевниот настан „Правда за кратката проза!“, кој се одржи во кафе-книжарницата „Буква“, а на кој беа учесници Мајнхард Раухенштајнер (Австрија), Владимир Мартиновски, Сања Михајловиќ-Костадиновска и Иван Шопов.

Прикажи повеќе...

Култура

Затворен 13. „Џифони Македонија“ – избрани најдобрите филмови на фестивалот

Објавено пред

Од

Шведскиот филм „Престолонаследникот и враќањето на Тиранинот“ од Торд Даниелсон е најдобар кај јуниорите (шесто до деветто одделение), а рускиот „Од почеток“ од Полина Кондратева е најдобар за кадетите и сениорите (прва до четврта година средно) на 13. „Џифони Македонија“, што заврши синоќа.

dobivaj vesti na viber

Вообичаено, по изгледаните филмови во повеќе категории, жирито на фестивалот кое се состои од сите негови учесници, гласаат за наградите на фестивалот.

Кај јуниорите, најдобар краток ученички филм е прогласен „Безвредна борба“ (Combat de merda) од Нико Ферари и Таина Арагонес (Шпанија). Најдобар краток филм е „Метеора“ на Микеле Бучи од Италија.

Во категоријата на кадети и сениори најдобар ученички филм е „„Доста е!“ од Јоханес Брандвајнер и Ана Хилтгартнер (Австрија). Најмногу гласови за категоријата краток филм освои „Андромеда“ од Ана Меликјан (Русија). Најдобар анимиран краток филм е прогласен „17 часот“ од Флака Коколи (С. Македонија / Косово).

Неда Стојановиќ, Јана Петрушевска и Бисера Чоневска се првите учеснички на „Џифони Македонија“, избрани за наредното издание на „Џифони експериенс“ во 2026 година.

На последната вечер што се одржа во киното „Фросина“, видовме што креирале учесниците на фестивалот во изминатите денови, на нивните работилници. Мјузикл, фотоизложба, кратки филмови… го видовме раскошниот талент на нашите џифонци, предводени од нивните ментори. Фестивалот се одржа под мотото „Да се стане човек“.

Давиде Русо, директорот за институционална соработка на „Џифони експериенс“ му се заблагодари на тимот на „Џифони Македонија“ за добрата работа.

– Ги поздравувам италијанските учесници и поздрав до Дарко Башески, едниот дел е дрвено пиперче што се верува дека носи среќа, а другиот дел е симбол на градот Џифони. Благодарение на финансиската поддршка од Италијанското Министерство за култура, а од оваа година и италијанската агенција за млади, го организираме фестивалот и подобро – рече Русо.

Ви благодарам за целата поддршка и за големата мотивација. Џифони фестивалот е голем извор за мотивација и инспирација. Тие џифонци што ја посетуваат Италија го знаат тоа, истакна Дарко Башески, директор на фестивалот „Џифони Македонија“ во поздравниот говор.

Во изминатите шест дена Скопје беше домаќин на 400 учесници од Македонија, како и 30-ина од Италија, Швајцарија, Данска, Романија, Србија, Косово и Црна Гора. Младите учесници од другите земји се сместени во фамилиите на нивните врсници од Скопје.

Прикажи повеќе...

Култура

„Танец“ ја заокружи својата балканска турнеја

Објавено пред

Националниот ансамбл за народни игри и песни „Танец“, триумфално ја заврши својата Балканска турнеја, оставајќи зад себе трага од воодушевена публика и силни емоции.

dobivaj vesti na viber

Со наслов „Ритамот на душата, бојата на традицијата“, турнејата го потврди статусот на „Танец“ како ненадминат амбасадор на македонската култура.

Оваа турнеја не беше само серија настапи, туку и културна мисија. Таа успеа да ја премости географската оддалеченост, да поврзе генерации и да ја претстави виталноста и убавината на македонскиот фолклор.

Концертите во Валпово (Хрватска), Крањ (Словенија), Виена (Австрија) и Лакташи (Босна и Херцеговина) „Танец“ ја воодушеви публиката со енергични кореографии и раскошни носии, пренесувајќи ја богатата македонска култура и традиција. Експлозијата на бои и звуци, од нежните звуци на тамбурите до моќните удари на тапаните, создадоа магична атмосфера што ги спои гледачите и изведувачите во еден ритам.

Турнејата претставуваше повеќе од обични концерти-тоа беше културна мисија која ги поврза Балканот и Европа. Играорците, пејачите и оркестарот маестрално пренесоа порака за виталност, убавина и културно богатство кое заслужува светско внимание. Секој настап беше доказ дека традицијата не е само минато, туку жива, пулсирачка сила.

Со овој голем триумф, Ансамблот „Танец“ ја зацврсти својата позиција како еден од најзначајните чувари и промотори на културното наследство на Македонија.

„Срцето на Македонија чука во ритамот на нашите ора и песни. Каде и да одиме, носиме дел од таа душа и таа топлина“.

Прикажи повеќе...

Најново

Македонија2 часа

Мицкоски: Да не дозволиме СДСМ да биде влада во Македонија, зошто секогаш кога се власт се случуваат грешки како прифаќањето на бугарскиот ултиматум

На денешниот народен митинг во Новаци во рамките на изборната кампања за локалните избори 2025 година со слоган „Вистинскиот избор!...

Топ5 часа

Два случаи на семејно насилство во Скопје: Едниот напаѓач ја давел сопругата до бессознание, другиот ја тепал со боксови

Основното јавно обвинителство Скопје поведе постапка против две лица за семејно насилство. Едниот случај е во Ѓорче Петров, каде осомничениот...

Македонија6 часа

Чекањето автобуси што не доаѓаат во Бутел Шукова ќе го решава со БРТ: Овој систем ќе ја намали социјалната и економска отсеченост на бутелчани  

 „Бутел не е далеку од центарот, но е далеку од основните услови за достоен градски живот“, порача денес кандидатката за...

Топ7 часа

Наставник физички нападна ученик во основно училиште во Кисела Вода

Наставник физички нападнал ученик во основно училиште во Кисела Вода. Според информациите на МВР, вчера во 13:10 часот во СВР Скопје,...

Македонија8 часа

До 15 октомври сите дефекти на мрежата за централно греење ќе бидат остранети, објави Владата

По серија на ладни и топли проби на топлификацискиот систем настанаа нови пукнатини на два секундарни водови, по што одредени...

Македонија9 часа

Обвинителниот акт за пожарот во Кочани – одобрен во целост

Советот за оцена на обвинителен акт при Основниот кривичен суд Скопје во целост го одобри обвинението поврзано со пожарот во...

Македонија9 часа

Судскиот совет го разреши судијата Енвер Беџети, кој е на црната листа на САД

Судскиот совет го разреши судијата од Апелацискиот суд Скопје, Енвер Беџети, од функцијата. Инаку, тој во декември минатата година, заедно...

Македонија10 часа

Вработени во Општина Гази Баба организирале создавање и палење депонии, објави Арсовска

Општината Гази Баба и нејзиното јавно претпријатие се затекнати во незаконски активности кои директно ја загрозуваат животната средина и здравјето...

Свет13 часа

(Во живо) Последниот брод сè уште плови кон Газа, Израел објави забрана за влез

Последниот брод во меѓународната флотила за помош за Газа го продолжи своето патување рано утрово, според организаторите, откако околу 40...

Свет13 часа

Трамп: Ако продолжи блокадата на владата, ќе има отпуштања

Американскиот претседател Доналд Трамп вчера изјави дека федералните работници би можеле да бидат отпуштени, а проектите би можеле да бидат...

Европа14 часа

Прекинат воздушниот сообраќај на аеродромот во Минхен, забележани се дронови

Воздушниот сообраќај беше прекинат преку ноќ на аеродромот во Минхен поради прелет на дрон, чие потекло се истражува, изјави портпарол...

Европа22 часа

(Видео) Орбан: Посилни сме од Русија; Туск: Ми се допаѓа кога ги користи моите аргументи

Унгарскиот премиер Виктор Орбан повтори дека Европската Унија не треба да се плаши од Русија бидејќи е посилна од неа...

Топ22 часа

(Видео) Пронајдени и санкционирани лицата што дивееја со возило по „Партизанска“

Во врска со објавената снимка на социјалните мрежи на 30.09.2025 година на булеварот „Партизански Одреди“ во Скопје на која гледа...

Соопштенија22 часа

(Видео) Филипче од Аеродром: Владата на ВМРО-ДПМНЕ ја води државата во економски колапс

Со катастрофални економски политики, Владата на ВМРО-ДПМНЕ ја води државата во целосен економски колапс, истакна Претседателот на СДСМ, д-р Венко...

Соопштенија23 часа

Мицкоски: Димче и Левица обработуваат за новиот стопан Али, затоа имаат кандидати во Струга и Тетово, а не и во Велес и Штип

На денешниот народен митинг во Виница претседателот на ВМРО-ДПМНЕ, Христијан Мицкоски посочи дека на отворена сцена се гледа една непринципиелна...

Европа23 часа

(Видео) Путин: Невозможно е да се користат ракети Томахавк без директно учество на американската војска, а тоа би ги ескалирало односите меѓу Русија и САД

Путин коментираше за можноста САД да испорачаат крстосувачки ракети со долг дострел „Томахавк“ на Украина. „Ова оружје нема да ја...

Македонија1 ден

Камион излета од магистралниот пат Деве Баир – Крива Паланка, сообраќајот во прекин

Од 17:10 часот магистралниот пат Деве Баир – Крива Паланка кај место викано Самоков е во прекин за сите возила...

Македонија1 ден

Извештајот, по сомневањата за непотребни операции на срце, ќе биде јавно достапен, но откога и нашите и странските експерти ќе го завршат

Странските експерти сѐ уште не се вклучени во анализата дали во 13 пријавени случаи имало непотребно направени операции на срце по...

Македонија1 ден

Членка на Судскиот совет користела патни трошоци иако немала право: МВР поднесе кривична пријава

На 15.09.2025 Единицата за корупција при Секторот за криминалистички истраги во Одделот за сузбивање на организиран и сериозен криминал и...

Македонија1 ден

Лекари од кај нас ќе одат на краток престој за обуки и во Италија и во Австрија, за Словенија веќе се дефинира соработката  

Лекари од кај нас ќе одат на обуки и во Италија и во Австрија покрај Словенија за каде што веќе...