Култура
Филмски осврт „Виа Карпатија“: Конформизмот, желката и мигрантите
Дебитанското долгометражно остварување „Виа Карпатија“ на режисерската двојка Клара Кочанска и Каспер Бајон, снимено во полско-чешко-македонска копродукција, вчеравечер беше прикажано во официјалната конкуренција на фестивалот „Синедејс“. Станува збор за приказна со едноставен наратив, интрига што вовлекува во „он д роуд“ авантура и сосема во трендот да се напушти мегаломанската филмска логика во интерес на независен и експериментален производ.

Како што и самиот режисер Бајон по проекцијата посочи, раскажувањето приказни преку филм во кои треба да се праќаат пораки не му е никаков предизвик, туку една провокација е доволна. Во случајов тој сакал да проговори за дискурсот на гледање од страна на Полјаците, кои мигрантската криза ја доживеале единствено сместени во топлите фотелји пред телевизорот. Така, одбира овој актуелен европски проблем да го види преку Пјотор и Јулија и нивното патување.

Камерата се движи речиси документаристички, лови детали што создаваат автентична атмосфера. Од кадарот што се повторува и го отсликува модерно и стерилно уредениот стан на брачниот пар Пјотр и Јулија, до благата тегобност во автомобилот со кој тие патуваат. А да биде нагласена иронијата на нивната празнина што лебди во воздухот, на патувањето го понесуваат и нивното милениче, желка. Од план за летување, патувањето ќе се насочи кон потрага по таткото на Пјотор, за кој мајка му верува дека е во бегалски камп некаде на југот на Европа. И тука повторно изненадување, наместо возбудливост што вообичаено имплицираат филмовите „он д роуд“, тука доминира здодевноста, излегува на површина нетрпеливоста меѓу сопружниците, проблемите што ги игнорираат во секојдневието.

И таткото нема да го најдат, ама сепак ќе пронајдат малку повеќе искреност во нивниот однос. Наспроти валканите кампови каде што се одигруваат животните судбини на мигрантите и нивната потрага по подобра материјална егзистенција, тие ќе се соочат со својот емотивен опстанок.
Контрастите, како можноста желката да има пасош, додека за истиот бегалците плаќаат илјадници евра, колективниот хаос во камповите наспроти привидниот мир и чистина во домот на сопружниците, топлината на југот во Грција и воздржаноста на менталитетот од север, се само суптилна драмска игра која умешно ја заокружува филмската идеја.
Оваа крајна непретенциозност на режисерите, едноставно изнесување на перцепција на нештата е клучниот шарм на „Виа Карпатија“.

Нискобуџетен или речиси без буџет, „Виа Карпатија“ занимавајќи се со здодевноста на ситуиран полски брачен пар што ќе ја напушти зоната на комфор и ќе замине на патување кон македонско-грчката граница, докажува дека и ако се оддалечиш од безбедната рамка што ја нудат скапите филмови може да се постигне ефект на успешен филм.
Европската премиера на „Виа Карпатија“ беше на фестивалот во Карлови Вари, а зад продукцијата од македонска страна се потпишани Владимир Анастасов и Ангела Несторовска, односно „Сектор филм“, од Полска Heaven’s Gate, Chimney Poland, Sound Mind, и Kijora Film од Чешка.
Улогите ги играат Јулија Кијовска (Julia Kijowska), Пјотр Боровски (Piotr Borowski), Бајрам Северан (Bajram Severdžan), Дорота Помикала (Dorota Pomykala).
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Култура
Поддршка за културата во Битола: MINT зад Шекспир фестивалот 2025
Денес официјално започнува Шекспир фестивалот во Битола, еден од најзначајните и најреномирани театарски настани во регионот, кој годинава повторно ги обединува највлијателните и најиновативните Шекспирови продукции од светот.
Организиран од Народниот театар Битола, фестивалот претставува платформа каде класичните драмски текстови добиваат современи интерпретации, а Битола станува центар на висока сценска уметност.
Во пресрет на свеченото отворање, денес се одржа работна средба помеѓу директорот на Народниот театар Битола, Васко Мавровски, и генералниот директор на MINT Fintech Group, Никола Јошевски. MINT е долгогодишен партнер и спонзор на Народниот театар Битола, а годинава ја проширува својата поддршка и како клучен спонзор на Шекспир фестивалот.
Средбата, одржана во фоајето на театарот, беше можност за разговор за заедничката визија, новите идеи и стратешкото планирање на програмските и културните иницијативи за 2026 година.
„MINT продолжува да вложува во културата не како обврска, туку како уверување дека уметноста ја гради заедницата, а силната културна сцена значи силно и одржливо општество,“ истакнаа од компанијата.
Вечерва, со кревање на завесата, Битола повторно ќе стане театарски центар чијашто традиција, енергија и визија ја прават препознатлива на културната мапа на регионот.
(ПР)
Култура
Објавен „Речник на псевдонимите во македонската книжевност од првата половина на ХХ век“ од Славчо Ковиловски
„Македоника литера“ објави нова книга на Славчо Ковилоски со наслов „Речник на псевдонимите во македонската книжевност од првата половинана ХХ век“.
Овој речник се надоврзува на „Речникот на псевдонимите во македонската книжевност од XIX век“, од истиот автор, публикуван во 2022 година. Покрај лажните имиња од сите видови (псевдоними, кратенки, знаци) овде се вклучени и одредници со прекари на публицисти, родените имиња на авторите, како и одреден број партизански псевдоними.
Во Речникот се наоѓаат книжевни псевдоними на 187 автори и 36 псевдоними од други области со вкупен број од 223 лица со скриени имиња. Исто така, има 19 родени (крстени) имиња на луѓе од книжевноста и културата, како и 37 автори чии прекари се споменуваат покрај нивните имиња. Вкупниот број на псевдоними изнесува повеќе од петстотини. Посебно поглавје е посветено на теорискиот пристап при објаснувањето на методологијата, односно постапките за дешифрирање и категоризирање на скриените имиња. Овој дел е особено важен, бидејќи без соодветен критички метод на потврдување или негирање на авторството препишано според псевдоним, не може да се добие релевантен одговор, прецизно дефиниран, елабориран според современите концепции на теоријата на книжевноста, но и на книжевно-историските односи и практики.
Славчо Ковилоски (Скопје, 1978) е македонски книжевен историчар, културолог, поет, прозаист. Автор е на неколку прозни, поетски и монодрамски дела, како и на повеќе монографии од областа на книжевноста, историјата и културологијата. Прикази и статии објавувал во повеќе македонски списанија и дневните весници. Има преведено шест белетристички и научни дела од хрватски и бугарски на македонски јазик и повеќе преводи од српски јазик објавени во периодиката. Делови од неговото прозно и поетско творештво се преведени и препеани на неколку европски јазици.
Работи во Институтот за македонска литература (Одделение за македонска литература во XIX век), при Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје.
Култура
Пијано-рецитал „Скопје во петолиние 2028“
Културниот информативен центар – Скопје го најавува пијано рециталот „Скопје во петолиние 2028“ – македонска музичка приказна во чест на Скопје, Европска престолнина на културата 2028.
Овој уникатен рецитал ќе ја раскаже музичката приказна на нашиот град преку внимателно одбрани дела на македонски композитори, претворајќи го Скопје во вистинска партитура, а пијаното – во раскажувач. Рециталот претставува интимна пијанистичка нарација која го пренесува духот и енергијата на градот директно до срцето на публиката.
На пијаното ќе настапи Давид Павиќ, млад, но веќе признат пијанист кој го претставува новиот бран на македонски уметници. Со внимателно одбраниот репертоар, рециталот ќе го истакне генерацискиот премин на македонските композитори и континуитетот на музичкото изразување во Македонија.
Овој рецитал е прв целовечерен концерт од ваков вид воопшто кај нас, во кој младата надеж на македонската пијанистичка сцена, Давид Павиќ, преку својот личен уметнички израз ќе ги претстави делата на македонските композитори во ново светло.
Со внимателна интерпретација и емоционална длабочина, тој не само што ги оживува музичките дела на македонските композитори, туку и ги афирмира пред домашната и меѓународната публика.

