Култура
Филхармонијата ја отвора новата концертна сезона со врвниот виолинист Барнабаш Келемен

Овој четврток, со почеток во 20 часот, оркестарот на Македонската филхармонија ќе ја отвори новата концертна сезона со наслов „80 години љубов!“ Првиот концерт е со наслов „Будење“ и како солист ќе настапи еден од најдобрите виолинисти на светската музичка сцена – Барнабаш Келемен од Унгарија, а диригент е Бенџамин Шварц од Израел/САД.
На програмата се Концертот за виолина и оркестар бр. 2 од Бела Барток и извадоци од балетот „Ромео и Јулија“ од Сергеј Прокофјев.
Бела Барток (1881 – 1945) е еден од најпознатите унгарски композитори (воедно пијанист и етномузиколог) и еден од најзначајните композитори на 20 век. Тој е еден од основачите на етномузикологијата, антропологијата и етнографијата во музиката. Во неговиот опус препознатлива е инспирацијата од фолклорното мелодиско богатство, а познат е и по своите едиции за музичкиот фолклор. Долго време бил во потрага по својот автентичен стил. Бил под влијание на Брамс и Лист, Штраус, Дебиси, Шенберг или Стравински, но подоцна, иако потпирајќи се на унгарската звучна традиција, создал индивидуален израз и филигрански изработен, кохерентен и оригинален јазик. Концертот за виолина и оркестар бр. 2 (1938) долго време важел за негов единствен виолински концерт затоа што другите биле објавени по неговата смрт. Посветен е на виолинистот Золтан Шекељ, кој му предложил на Барток да биде во три става наспроти идејата на композиторот да биде во еден. Токму Шекељ и го извел делото премиерно во Амстердам (1939), со оркестарот на Концертгебау. Бела Барток во ова дело останал верен на својот препознатлив стил и самиот велел дека не мора по секаква цена да се изрази како модернист. Се вратил на тоналитетите и за сите три става избрал решенија блиски на традицијата.
Балетот во три чина, според Шекспировата трагедија „Ромео и Јулија“, една од најубавите и најчитани драми во светската литература, е лирска музичка приказна за трагичната љубов на двајцата главни протагонисти видена од специфичниот агол на препознатливиот музички сензибилитет на рускиот композитор Сергеј Прокофјев. Од кога е напишан, во 1938 година, овој балет е постојана инспирација за генерации кореографи и режисери, а музиката на Прокофјев е совршен звучен тестамент, кој постојано се изведува и самостојно, без балетска поставка. Многу композитори напишале балети и опери инспирирани од приказната за двајцата несреќни љубовници, кои на трагичен начин ќе ѝ стават крај на нетрпеливоста меѓу нивните семејства – Монтеки и Капулети. Сепак, Сергеј Прокофјев бил првиот композитор што создал вистински шекспировски балет – еден од најдобрите во 20 век. Ова музичко-сценско дело има исклучителен и богат музички израз. Музиката на Прокофјев овозможила автентично танцово обликување на Шекспировото дело и неговите ликови, кои преку моќниот звук и кореографија добиваат сосема нова димензија. Праизведбата била надвор во Русија, во Брно, на 30 јануари 1938 година, од кога всушност почнува брилијантната сценска и инструментална историја на овој исклучителен балет.
Виолинистот Барнабаш Келемен ги освои најпознатите концертни сцени во светот со својата виртуозна техника и динамика, како и со страсниот изведувачки стил. Поинаков и со отворен ум, тој важи за исклучителен солист и камерен музичар, како и уметнички директор на фестивали и професор на водечки музички институции. Во последните неколку години Келемен работи и како диригент. Поседува филигранско чувство за креирање стил и поседува неверојатна техничка подготвеност, која му дава сигурност да изведува комплексни дела од виолинската литература. Неговиот репертоар е диверзитетен, изведува дела од раниот барок, класиката, дела од романтизмот, како и современа музика. Посветен промотор е на современата музика и зад себе има многу светски и унгарски премиери на дела од Куртаг, Лигети, Шнитке, Губадулина, Рајх… Настапува на сцените на Карнеги хол, Концертгебау, Ројал фестивал хол, како и на сцената на Берлинската филхармонија. Често настапува во оркестарот на Би-би-си, Фестивалскиот оркестар на Будимпешта, Унгарскиот национален филхармониски оркестар, Естонискиот национален симфониски оркестар, Лондонскиот симфониски оркестар, Симфонискиот оркестар на Хелсинки, Филхармонијата на Хонг Конг… Настапувал со водечки диригенти, како Лорин Мазел, сер Невил Маринер, Владимир Јуровски, Марек Јановски, Мајкл Стерн, Иван Фишер и други. Добитник е на значајни награди и признанија, а досега има снимено 20 албуми за престижни продукциски компании, од кои 17 се соло, а три со неговиот квартет. Добитник е на први награди на интернационалниот натпревар за виолина „Моцарт“ во Салцбург, на интернационалниот натпревар за виолина во Индијанаполис… Во моментот работи како професор на музичката академија „Лист“ во Будимпешта и на универзитетот во Келн. Барнабаш Келемен свири на виолина „џузепе гварнери“ од 1742 година, која му е дадена на користење од државата (Унгарија).
„Бенџамин Шварц е сензација. Со неговата чиста енергија, перфектна техника во комбинација со мотивиран оркестар, тој успева да продуцира возбудлив и култивиран звук“. Ова се некои од зборовите со кои критичарите го опишуваат харизматичниот диригент Бенџамин Шварц, кој, како што оценуваат, „има јасна визија во своите интерпретации“. Овие квалитети заедно со широкиот репертоар на дела произлегуваат од неговата постојано присутна желба за истражување и проширување на индивидуалните звучни хоризонти. Следната сезона Шварц ќе работи како шеф-диригент на државниот оркестар на Рајнската филхармонија. Од 2013 до 2016 година работи како музички директор на Филхармонискиот оркестар на Вроцлав, Полска. Со својата работа во овој оркестар тој беше вклучен и во голем број од настаните што се реализираа во 2016 година кога Вроцлав беше европска престолнина на културата. Работел и како гостин диригент на Филхармонијата на Дуисбург (2019/2020), бил гостин диригент на Симфонискиот оркестар на Сан Франциско и музички директор на Младинскиот оркестар во овој американски град. Репертоарот на Шварц го рефлектира неговиот антидогматски, отворен однос кон програмата и делата од разни епохи и стилови – од делата на Џон Адамс до Малер, Брамс, Барток… Бил вклучен и во проектот „Години на вознемиреност“, во соработка со скулпторот, сликар и сценограф Александар Ползин, продукција што се базира на поезијата на англо-американскиот поет В. Х. Оден, во која преку музика и слики се прикажуваат настани од раниот 20 век. Како гостин диригент, Шварц настапувал во Кралската филхармонија на Стокхолм, Филхармонијата на Лос Анџелес, Кралскиот шкотски симфониски оркестар, Симфонискиот оркестар на Токио, Националниот оркестар на Лил и многу други. Работел и оперски продукции во Шведската кралска опера, Операта во Келн, Вајнмар… Работел и балетски продукции, меѓу кои и кореографијата на Пина Бауш на „Посветување на пролетта“. Во неговата дискографија се делата од Алберт Шнелцер, кои ги сними со Симфонискиот оркестар на Готенбург, делата на Поул Рудерс со Симфонискиот оркестар на Оденсе и музиката на Васо Мендонца со оркестарот на Гулбенкиан.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Култура
Седмо издание на фестивалот на филм и музика „Ѕирни“

Кафе и филм КОТУР го најавува седмото издание на фестивалот на филм и музика Ѕирни, кое ќе се одржи од 29 септември до 6 октомври 2025 година.
Публиката ќе има можност да проследи богата програма со интернационална и национална филмска селекција, 48-часовниот филмски предизвик, специјални проекции, концерти, изложби, интервјуа и музичка селекција, проследено со вкусна храна и урбана атмосфера.
Оваа година, покрај кино салата на КОТУР, фестивалот ќе се одржува и на Платото пред Домот на АРМ, простор од големо културолошко значење и симбол на младата алтернативна сцена во Скопје.
Фестивалот ќе понуди две натпреварувачки програми – официјална и студентска, како и резултатите од 48-часовниот филмски предизвик.
Специјална проекција ќе има документарниот филм „Бабички на револуцијата“, во чест на Илинденка Петрушева.
Во официјалната селекција ќе бидат прикажани домашните филмови:
„Нова енергија“ – Сара Климоска и Радован Петровиќ,
„Избор“ – Марко Црногорски,
„Остров“ – Бранко Костески,
„Зајак“ – Ханис Багашов,
„Сенките на месечината“ – Тина Величковиќ.
Наградата „Данчо Чеврески“, поддржана од Халк банка, ќе се додели за најдобар краток филм. Студентската селекција ќе се натпреварува за најдобар студентски филм, а публиката ќе го избере својот фаворит. Жирито е составено од режисерката Дина Дума, актерката Кристина Леловац и режисерот Трифун Ситниковски.
48-часовниот филмски предизвик ќе има свое жири во состав: Игор Христов (режисер), Горјан Атанасов (монтажер) и Слаѓана Вујошевиќ (актерка).
Концерти и изложби
Програмата вклучува:
концертна промоција на албумот „Наше после сè“ на бендот „Занаду“,
концерт на Луфтханза пред Дом на АРМ,
настап на Hot Jazz Orkestar,
изложбата „Добредојде, добро те најдов“ на Ана В’чкова.
Музичката селекција ќе ја збогатат Томи Бојаџи, Давид Николовски, Миа Ѓоргиевска, Игор Спироски, Никола Димитријеќ (Double G) и Бојан Јанев (Soul Case).
Фестивалот се реализира со поддршка на Македокс, Трн.мк, Саманта ДОО, Скопско, Винарија Тиквеш и Халк банка.
Целосната програма и распоредот се достапни на социјалните мрежи на КОТУР и Ѕирни, како и на dzirnifestival.com
👉 Влезот за целата програма на Ѕирни 7 е слободен.
Култура
„Детски повреди“ со Слобода Миќаловиќ и Вук Костиќ во Скопје

На 23 ноември, во Македонската опера и балет, скопската публика ќе има ретка можност да ја доживее една од најемотивните и највозбудливи современи драми „Детски повреди“. Делото, кое критичарите го опишуваат како црна и романтична комедија споена со мелодрама, ја открива вечната потрага по блискост и љубов меѓу две души кои, иако животот ги носи по различни патеки, никогаш целосно не се губат една од друга.
Во главната улога публиката ќе ја види Слобода Миќаловиќ, една од најценетите и најпознати актерки на балканската сцена. Нејзините улоги во филмовите и сериите како „Зона Замфирова“, „Рањени орао“, „Мирис кише на Балкану“ и многу други ѝ донесоа статус на вистинска ѕвезда, а нејзината способност да ја пренесе најсуптилната емоција ја прави омилена кај публиката. Миќаловиќ е симбол на силна женска енергија, но и на суптилност и емотивна длабочина, токму тоа што е потребно за оваа предизвикувачка улога.
Не помалку значаен е и нејзиниот партнер на сцената, Вук Костиќ, актер со импресивна филмска и театарска биографија. Регионалната публика најмногу го препознава по улогите во култната серија „Убице мог оца“, како и „Јужни ветар“ и бројни други проекти во кои секогаш ја носи карактеристичната интензивност и автентичност. Костиќ е актер кој со својата појава и игра ја полни сцената, а во „Детски повреди“ ќе ја открие и својата ранлива и кревка страна.
„Детски повреди“ зборува за болката, за љубовта, за осаменоста и за неуништливата нишка што ги поврзува луѓето, дури и кога изгледа дека животот им е разделен.
Она што ја прави оваа драма посебна е нејзината нехронолошка структура: скокајќи од минатото во иднината и назад во сегашноста, публиката ќе биде вовлечена во динамичен вртлог на време и емоции, кој постојано ја одржува напнатоста.
Зад режисерската палка стои Иван Вуковиќ, еден од најинтересните современи режисери во регионот, кој со своето чувство за ритам, визуелна естетика и длабочина на карактерите, му дава нов живот на ова дело.
Култура
Концерт на дуо „Гелебешеви“ во камерната сала на Филхармонијата

Пијано дуо „Гелебешеви“, в четврток со почеток во 20 часот ќе настапат во Камерната сала на Македонската филхармонија. На програмата се дела од Супе, Вагнер, Росини, Рахмањинов и Шостакович.
Во сферата на камерното музицирање, пијано – дуото „Гелебешеви“ од почетокот на своето делување во 2001 година, се наметнува како ансамбл со исклучително високо профилиран квалитет во уметничката изведба, што гради успешна концертна кариера во С. Македонија и на бројни интернационални подиуми ширум светот.
Дуото го сочинуваат двајца истакнати македонски пијанисти, Катерина Костадиновска -Гелебешева и Глигор Гелебешев. Тие поседуваат богати и разновидни уметнички сензибилитети, обединети во успешна хомогена целина – Пијано- дуо „Гелебешеви“ е препознатливо на концертната сцена по уникатниот творечки перформанс, специфичен за изразито талентирани и врвно подготвени уметници што со своите инспиративни интерпретации умеат да го задржат вниманието и на најпребирливата публика.
Репертоарот на дуото „Гелебешеви“ е селекција од колоритни дела со разновидна стилска и жанровска определба што најсликовито може да го претстави естетскиот афинитет на двајцата уметници. Започнувајќи од класиката и сонатите на Моцарт, концертните програми содржат оригинални дела за пијано – четири раце и дела за две пијана, со посебен нагласок на епохата на романтизмот: Шуберт, Шопен, Росини, Брамс, Дворжак, Шабрие, Лист, како и сите бои и звуци на дваесеттиот век – Дебиси, Равел, Рахмањинов, Хачатуријан, Барток, Барбер, но и низа композиции од современи композитори од дваесет и првиот век.
Со цел промоција на македонската музичка култура надвор од границите на својата земја, дуото особено внимание посветува на изведба на пиеси од современи македонски композитори. А транскрипциите на познати оркестарски и камерни дела, подготвени од пијанистот Глигор Гелебешев, специјално за дуото, несомнено на нивните настапи им даваат дополнителна творечка и креативна димензија.
Дуото „Гелебешеви“ претставува реномиран камерен ансамбл во Р. Северна Македонија што континуирано настапува во градовите низ земјата и на сите најзначајни фестивали во сферата на класичната музика: „Охридско лето“, „Златна лира“, „Денови на македонска музика“, „Хераклејски вечери“, „Интерфест“, „Скопско лето“, „Прилепско лето“, „Штипско лето“…
Од 2005 година со настапот на Светскиот ден на музката во Париз, пијано – дуото „Гелебешеви“ ја започнува својата интернационална кариера. Низ годините што следат, се редат успешни концертни турнеи во: Италија, Холандија, Романија, Полска, Србија, Бугарија, САД, Турција.
За својата плодна концертна дејност пијано – дуото „Гелебешеви“ е добитник на највисокото признание на Сојузот на музичките уметници на Македонија, наградата „Златна лира“ во 2012 година.
Имаат и соработка со повеќе медиумски куќи во Македонија и во странство и две ЦД изданија. Концертните остварувања на пијано дуото „Гелебешеви“ покрај афирмативните реакции на публиката, наидуваат и на одлични согледувања во стручните рецензии на музичката критика :
„…Високиот степен на техничката подготвеност, во спрега со уметничката емоционалност на двајцата пијанисти, претставува еден буен и чист звучен пејзаж, кој патува низ еден музички космос во кој нештата се идеално подредени…“ муз. рецензент Васка Наумова – Томовска. „….Игрив шарм, испреплетен со брзина, деликатна точност, перкусивна брилијантност, импресивен сонорен, лебдечки звук, со прецизно формирани мелодиски линии…“ муз. рецензент Јулијана Папзова. „… дуото „Гелебешеви“ се наметнува со неколку важни компоненти во музицирањето – бистрина и подвижност на пијанистичката техника како и исклучително прецизна артикулација во музичките фрази од познатите арии на Росини, што на моменти звукот на пијаното го претвора во реални вокални линии…“ муз. рецензент Викица Костоска – Пенева.