Култура
Огледало на новата и револуционерна театарска естетика
Млад отворен театар
Овогодишното 34-то издание на Меѓународниот театарски фестивал Млад отворен театар помина навистина одлично. Селекцијата на театарските проекти, музичките настапи по секоја претстава и убавата фестивалска атмосфера, посетеноста… сè помина онака како што му доликува на овој театарски фестивал кој наредната година ќе прослави 35 години од своето постоење.Млад отворен театар годинава донесе 15 претстави обединети под мотото Твоето огледало, а селектор беше Дамир Домитровиќ – Кос. Инспирирани од бајката за принцот претворен во жаба, мотото на годинешните театарски претстави го карактеризираше бегството од себе, желбата да се биде некој друг, потребата од јавна исповед, потребата да се ѕирне во туѓите животи. Иако дел од претставите кои беа најавувани како спектакли не поминаа според очекувањата, сепак МОТ оваа година донесе свежина пред официјалниот старт на сезоната во домашните театри Пишува: Елена ДИМИТРОВСКА
Твоето огледало е средбата со Другиот во нас, приказ на нас самите и на општеството. Токму театарот е тој што ја симболизира вечната желба за поистоветување на гледачот со она што го гледа пред себе, како знак на незадоволството од светот што го опкружува. МОТ ги донесе пред публиката животите на античките ликови, оние од книжевноста и современото општество, како и оние непознати ликови кои секојдневно стануваат дел од реални шоуа и ги споделуваат и најинтимните делови од животот со нас, гледачите. МОТ беше отворен со Касандра, копродукцискиот проект на фестивалите МОТ, Теута (Црна Гора), ИНФАНТ (Србија) и Еџ Понто (Словенија) по текст на Љубомир Ѓурковиќ, во режија на Слободан Милатовиќ. Македонската екипа на претставата ја сочинуваа драматургот Загорка Поп Антоска-Андовска и костимографот Благој Мицевски. Иако Касандра беше најавена како радикален и жесток театарски проект, спој на античкото и документарното, кој на вистински начин требаше да кореспондира со годинешното мото на фестивалот, публиката на отворањето виде претстава со кафеански “шмек” и носталгија за старите добри времиња на поранешната држава, залиено со шампањ и свинско на сцената. Многумина од гледачите вечерта си заминаа разочарани и лути од она што го видоа, па од отворањето некако изгледаше дека годинава МОТ и нема да биде атрактивен за публиката. Но, за среќа, по шокот од првата вечер сè тргна како што треба наредните денови, со одличните Калигула на Националниот театар од Варна, Бугарија, во режија на Јавор Грдев, Кревко на Словенско младинско гледалиште, во режија на Матјаж Пограјц, и Пантагруел на Националниот театар од Сибиу, Романија, во режија на еден од врвните европски театарски режисери, Силвиу Пуркарете, претстава што беше прогласена за најдобра на фестивалот. Храбар и иновативен проект, инспириран од познатиот лик на Франсоа Рабле, исполнет со сексуална и гастрономична страст. Пантагруел покажа дека алтернативниот и експериментален театар не мора да се создава исклучиво со помош на техниката, туку преку телото, гласовниот израз и ритамот актерската екипа успеа од бизарноста да создаде нешто фасцинантно за гледање. Пантагруел беше комплетна авторска и актерска претстава, целина прекрасна за гледање и наградена и од гледачите и од критиката. Она што предизвика најголема љубопитност кај публиката секако беше гостувањето на Шовинистен-3-раум-Анатоми Театар од Виена, Австрија, и претставата Пансион Ф за австрискиот монструм Јозеф Фрицл. Во Скопје дојде и режисерот Хурберт Крамар, кој беше дел од актерската екипа на оваа сатира за медиумите и жртвите на медиумската порнографија. Независно од личниот впечаток од ова театарско шоу, можевме да видиме едно различно дело, кое комуницираше со публиката, комична и бизарна слика за жртвите на сексуално насилство и нивните “господари”.Двете премиери оваа година, Ескуриал, по текст на Мишел де Гелдерот, автор кој првпат се поставува во Македонија, во режија на младиот Ристе Алексовски, и Другата страна на Дуковски, студентскиот проект на Андреј Цветановски, доследно го следеа новиот тек на МОТ и на новиот Градски театар – Скопје, како театар фокусиран на актерот и актерската игра и специфичниот театарски простор.Селекцијата на домашните претстави на Македонскиот отворен театар, направена од актерот Висар Вишка, во еден ден ги донесе Телефонот на Театарот за деца и младинци, Едип на театарот Квартет, со Ѓорѓи Јолевски, во режија на Златко Славенски, и Маркиза на Драмскиот театар, режисерското деби на Ѕвезда Ангеловска (двете претстави ги имаа своите премиери на Скопско лето), Учителот Џинот на Народниот театар од Велес, во режија на Деан Дамјановски, и фантастичната Другата страна на Дуковски, во режија на Мартин Кочовски на Мал драмски театар – Битола. Традиционално, МОТ беше затворен на плоштадот Македонија со спектаклот Сума, балет во воздух на трупата Егзос од Швајцарија, како централен настан на Бела ноќ. Она што најмногу радува по завршувањето на МОТ е огромната посетеност на сите претстави и концерти, потрагата по билет повеќе и голем број театарски вљубеници кои успеваа да влезат и иако простум, до крај да ги изгледаат претставите. Настапите на домашните и изведувачите од регионот (Кома стерео, Штудгарт онлајн, Кло, Вуди Ален и Хана џез трио, Сашко Костов и други) дополнително ја кренаа фестивалската атмосфера, а клубот МОТ секој ден беше точката каде што се среќававме и ги разменуваме впечатоците по секоја изведена претстава, а слушавме и одлична музика. Ова е едно од најдобрите и најпосетените изданија на Млад отворен театар досега и уште еднаш покажа дека овој фестивал бил и ќе биде движечката театарска сила во Македонија, како и едно од водечките театарски случувања во Југоисточна Европа.На МОТ 2009 Театарот и како реално шоуРеалното шоу, или глобално популарното реалитѕ схоњ, е емисија во која луѓето од стварниот живот се сместуваат во различни телевизиски контексти. Денес и нема телевизија којашто како програмски фаворит нема, не креира или “ексклузивно” не пренесува некое реално шоу. Реалното шоу е и голем телевизиски бизнис, па денес сосем е јасно дека во долгите серијали на разноразните реални шоуа сè е, повеќе или помалку, наместено, планирано, одиграно како што смислила големата екипа на организаторите на шоуто. Јасно, голем е и профитот − на оние што го подготвуваат. Неколку години/сезони наназад, реалното шоу се пренесе и во театарот. Како реплика на времето и на животот во кој се бара вистината. Без разлика дали таа е твоја, моја, на некој друг. Театарските куќи или групи создаваат перформанси со сценски израз кој негува вид на натуралистички пристап, именуван како “гол израз” во кој се “одбегнува” естетско обликување. Само на прв поглед, зашто сè натаму (пред сè, во стартот) е потрага по сликата за животот. Мотото на годинашниот Млад отворен театар (интернационален фестивал кој 34 години во септември е најголемото доживување за театарската публика во Скопје) беше Твоето огледало. Добро смислен слоган во кој уште подобро се огледува тенденцијата на процесот на театарско реално шоу. Овој тип создавање/реализација во светот (па и на Балканот) е од понов датум. Во македонскиот театар не се негува. Дојде преку МОТ, како продукција, копродукција, гостување. Внесувајќи во програмата и ваков тип перформанси/претстави, МОТ , факт е, му ја отвори вратата и на театарското реално шоу. Преку водители на дејствието, со јунаци соочени со немањето темели за посреќен живот и втерани во рингот во кој може да се опстане единствено со лакташење, гризење и безобѕирно газење на другиот (како во секое ТВ реално шоу), со многу техника и музика, со творци (текстописци, режисери, актери…), фестивалската селекција внесе кај публиката и чувство на соживување со бескрупулозноста на животот на разни рамништа. Создавачите на театар како реално шоу , па нека е и телевизиско, имаат свои искуства. Најинтересно е она кое говори за заинтересираноста на публиката. Тие проекти се гледани, долго опстојуваат, гостуваат. Заинтересираноста и на творците и на консументите за театарското реално шоу е и во мигот на тематизацијата на јавниот изложен живот, како нов/авангарден концепт за синтеза на животот и уметничката девиза “живот и уметност, живот како уметност/театар и уметност/театар како живот”. Лилјана МАЗОВА
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Култура
Месецот на Пучини во Националната опера и балет ќе се затвори со операта „Турандот“
Месецот на Пучини во Националната опера и балет ќе се затвори со операта „Турандот“ од Џакомо Пучини на 29 ноември со почеток во 20.00 .ч.
Спектакуларната продукција на епската бајка на еден од најславните и најбарани оперски режисери на денешницата, Џанкарло дел Монако, ќе се изведе на сцената на МОБ под диригентската палка на гостинот од Италија, Роберто Џанола (Италија), режијата, сценографијата и костимографијата се на Џанкарло дел Монако, додека под кореографијата се потпишува Саша Евтимова, концерт мајстор: Климент Тодороски, хор-мајстор: Ѓургица Дашиќ, Јасмина Ѓорѓеска.
Настапувa врвна солистичка екипа: Хан Јинг Цо (Кина / Италија), Џејмс Ли (Јужна Кореја) ,Биљана Јосифов, Игор Дурловски, Драган Ампов, Јане Дунимаглоски, Дејан Стоев, Диме Петров, Марјан Николовски, хорот, оркестарот и балетскиот ансамбл на Националната опера и балет.
„Турандот“ е опера во три чина од Џакомо Пучини. Напишана е по либретото на Џузепе Адами и Ренато Симони, а базирана на адаптацијата на Фридрих Шилер на драмата „Турандот“ од Карло Гоци. Пучини умира недовршувајќи ја операта, која што подоцна е завршена од Франко Алфано. Одликувајќи се со „невообичаен“ музички материјал, во кој предничи иновативната употреба на хорот и оркестарот, стилот на Пучини во ова оперско дело е особено препознатлив во широките, експресивни мелодии. „Турандот“ изобилува со моменти на восхитувачка мелодиска убавина, која особено доаѓа до израз во незаборавната тенорска арија, една од најубавите во оперската литература, „Никој не спие“(Nessun dorma).
Култура
Македонска филхармонија го слави јубилејот со концертот „80 години – љубов!“
Со концертот насловен „80 години – Љубов“, в четврток, со почеток во 20 часот, оркестарот на Македонската филхармонија ќе го прослави својот јубилеј – осумдесет години од формирањето. На програмата е светска премиера на „Куклици“ од македонската композиторка Ана Пандевска, како и Концерт за пијано и оркестар во а-мол од Едвард Григ и монументалната Симфонија бр.1 – „Титан“ од Густав МАлер. Како солист ќе настапи нашиот пијанист со блескава интернационална кариера – Симон Трпчески, а концертот ќе го води шеф-диригентот на Македонска филхармонија- маестро Јерухам Шаровски од Израел.
Македонскиот пијанист со светско реноме, Симон Трпчески, добива позитивни критики за својата моќна виртуозност и длабоко изразен пристап, како и за неговото харизматично присуство на сцената. Пред дваесет години започна на меѓународната сцена како уметник од новата генерација на „Би-би-си“, и во својата неверојатно брзорастечка кариера, без ограничувања во музиката, има соработувано со над стотина оркестри на четири континенти, меѓу кои: Лондонскиот симфониски оркестар, Оркестарот Филхармонија, Националниот оркестар на Франција, Кралскиот оркестар Концертгебау, Оркестарот Тонхале во Цирих, Германскиот симфониски оркестар во Берлин, Радио-симфонискиот оркестар Берлин и Елбфилхармонијата. Во Северна Америка, тој често настапува како солист со оркестрите во Кливленд и Филаделфија, Лос Анџелес и Њујоршката филхармонија, како и со симфониските оркестри на Чикаго, Сан Франциско, Сент Луис, Сиетл и Балтимор. Во Јужна Америка има изградено прекрасна релација со Оркестарот „Естабле дел Театро Колон“, а настапувал и со симфониите на Сеул, Хонгконг и со симфониските оркестри на Сиднеј, Мелбурн и Нов Зеланд. Трпчески има работено со голем број истакнати диригенти, меѓу кои и: Лорин Мазел, Владимир Ашкенази, Марин Алсоп, Густаво Дудамел, Кристијан Мачелару, Џанандреа Носеда, Василиј Петренко, Владимир Јуровски, Антонио Папано, Габриел Бебешелеа, Давид Цинман… Неговата долгорочна соработка со Василиј Петренко резултираше со богата дискографија; меѓу другите и заедно со Кралскиот ливерпулски филхармониски оркестар ги снимија сите пијано-концерти на Рахмањинов и пијано-концертите на Чајковски и Прокофјев… Во сезоната 2023-24, како резидентен уметник со Кралскиот шкотски национален оркестар, Трпчески го сними својот најнов албум за „Лин Рекордс“, кој ќе ги содржи концертите бр. 2 и бр. 5 на Сен-Санс под диригенство на Томас Сондергард. Во сезоната 2024-25, пак, ќе ја отвори концертната сезона на Симфонискиот оркестар на Дизелдорф, а ќе има нови бројни настапи со симфонискиот оркестар на Монтреал и Оркестра Симфоника де Сао Паоло, Симфонијата на Балтимор, со Џанандреа Носеда и Циришката филхармонија…. Бројна е и неговата рецитална програма во големи сали во градови како Њујорк, Сан Франциско, Вашингтон, Лондон, Париз, Амстердам, Милано, Минхен, Прага, Хамбург, Билбао, Истанбул, Даблин и Токио. Од своето деби во Вигмор Хол во 2001 година, тој редовно настапува во оваа престижна сала, а неговиот природен афинитет кон руските композитори од 19 и 20 век е претставен во седум албуми со рецитали. Инаку, Трпчески е посветен и на зајакнување на културниот имиџ на неговата родна Македонија. Неговиот проект за камерна музика „Македонисимо“ е посветен на запознавање на светската публика со богатите традиционални македонски фолклорни корени. Со посебна поддршка од „КултурОп“ – македонска организација за култура и уметност – Симон Трпчески редовно работи со млади музичари во својата татковина, негувајќи го талентот на идната генерација уметници. Во 2009, доби Орден за заслуги на Македонија, награда за странски и домашни заслужни личности за афирмација на Македонија во странство. Во 2011 година стана првиот што ја понесе титулата „Национален уметник на Македонија“. Роден е во Македонија во 1979 година, а дипломирал на Факултетот за музичка уметност во класата на проф. Борис Романов. Беше уметник од новата генерација на „Би-би-си“ во периодот 2001 – 2003 година, а во 2003 година ја доби Наградата за млад уметник од Кралското филхармониско друштво.
Роден во Буенос Аирес, Аргентина, маестро Јерухам Шаровски рано започнал да изучува музика, а потоа студирал флејта, контрабас, композиција и диригирање на Националниот конзерваториум за музика во неговиот град. Во раните 70-ти имигрирал во Израел, каде што дипломирал на Академијата за музика „Рубин“ во Ерусалим, под палката на проф. Менди Родан. Во 1990 година, Шаровски бил избран од страна на славниот маестро Зубин Мехта да ја прими наградата „Млад артист на годината“. Тогаш ја добил и привилегијата да диригира со Израелската филхармонија, како и со другите поголеми оркестри во Израел.
По турнејата во поранешниот Советски Сојуз (СССР), која за него била значајна во кариерата, во 1991 година станал уметнички директор и шеф диригент на Симфонискиот оркестар „Раанана“ во Израел. Под палката на Шаровски, овој оркестар прераснал во еден од најпопуларните симфониски ансамбли изведувајќи стотици дела и надвор од земјата. Од 1998 до 2004, маестро Шаровски раководел и со Бразилскиот симфониски оркестар на Рио де Жанеиро, со кој остварувал турнеи во Бразил и во Европа и снимил четири цедеа. Во тој период, Шаровски го формирал Младинскиот симфониски оркестар на Бразил, кој станал еден од најпознатите ансамбли во земјата. За време на својата кариера, маестро Шаровски диригирал со над 50 оркестри во повеќе од 20 различни земји, вклучувајќи ги и серијата концерти со маестро Лорин Мазел, диригирајќи со Минхенската филхармонија во Германија и со Симфонискиот оркестар на Ерусалим заедно со Баварскиот радио-оркестар на концерти посветени на градот Ерусалим. Во моментов, маестро Шаровски ја извршува и функцијата шеф диригент на Македонската филхармонија.
Настап на хорот „Мирче Ацев“ и изложба во фоајето на Филхармонија
Свечената церемонија по повод одбележувањето на 80-годишниот јубилеј ќе започне во 19.30 часот, во фоајето на Филхармонија со настап на академскиот хор „Мирче Ацев“ кој ќе изведе три композиции од основоположниците на оркестарот на Македонска филхармонија – Тодор Скаловски и Трајко Прокопиев. Публиката ќе има можност да ги чуе „Ленка“ од Прокопиев и „Рапсодија бр.2“ и „Македонска хумореска“ од Скаловски. Со хорот ќе диригира Јасмина Ѓорѓеска – Каро. Во фоајето ќе биде поставена и изложба на фотографии кои го следат историскиот континуитет на Македонската филхармонија и нејзините најзначајни моменти.
Култура
Промоција на книгата „Прес енд плеј“ на Ненад Георгиевски: каледиоскоп од луѓе чии дела оставиле трага во нашата и светската музичка историја
Во просториите на Аудиокултура, на 2 декември (понеделник) во 19.30 часот ќе биде промовирана книгата „Прес енд плеј“ (Press & Play) на Ненад Георгиевски. Книгата ја претставува македонската музичка сцена преку серија рецензии и текстови напишани во период од 20 години, за странски публикации, како All About Jazz и Vintage Cafe.
Таа е збирка од авторски текстови кои даваат детален увид во креативните активности на македонските музичари и нивните дела. Книгата за првпат беше објавена во јули 2020 и ова е второ, надополнето издание.
Самата книга е калеидоскоп од луѓе чии таленти, идеи и дела оставиле свој белег во Македонија и надвор од неа. Овие содржини ги испитуваат нивните амбиции и достигнувања, почнувајќи од инспирацијата со која создавале, оригиналноста, искуствата, начинот на работење, па сè до избраните решенија како илустрации, дизајн, визуелизации.
Публикацијата се состои од рецензии на албуми, на концерти и на фестивалски настапи на изведувачи, меѓу кои: Влатко Стефановски, „Леб и сол“, Кирил Џајковски, „Фолтин“, Џијан Емин, Гоце Стевковски, Националниот џез-оркестар, Џон Апелгрен, Зоран Маџиров, „Анастасија“, „Чалгија Саунд Систем“, „Проект Жлуст“, Сашо Поповски и Стринг Форсис, Љубојна и многу други, потоа на фестивали како Скопскиот џез-фестивал, „Офф-фест“ или на концерти на македонски изведувачи во држави како Србија, Хрватска, Грција, САД. Потоа, тука се критички осврти за видеоизданија, како и за книги од визуелните уметности, како „Џезтетика“ на Татјана Ранташа или „Cloud Arrangers“ на Жига Коритник.
„Press and Play“ ја прикажува македонската музичка сцена како уникатен спој од традиционални и современи елементи, културни влијанија и иновации. Преку рецензиите и текстовите, читателот добива увид во богатството и шаренилото на музичката култура во Македонија, како и во специфичните стилови и звуци кои ги прават македонските музичари препознатливи на глобално ниво. Со своите содржини, книгата претставува единствен извор на информации за македонската музичка култура, напишани на англиски јазик и платформа достапна за милиони читатели.
Книгата е дело на новинарот Ненад Георгиевски, кој е добитник на наградата за публицистика за 2023 г. „Мито Хаџивасилев Јасмин“ и е автор на уште 4 книги од областа на публицистиката („Музика и муабети“, „Уште музика и муабети“, и „Ретки птици“). Издавач на книгата е Номад-Арт Скопје, а идејното решение е на Билјана Билбилоска.