Култура
„Бабичка“ на Њемцова на македонски јазик
Книгоиздателството „Македонска реч” од Скопје, го објави романот „Бабичка” од познатата чешка писателка Божена Њемцова, што претставува прва нејзина книга објавена на македонски јазик
Веќе еден и пол век Божена Њемцова е меѓу најпопуларните имиња во чешката литература. И по 155 години откако е напишана, во изборот за најпопуларна книга во Чешка, во 2009 г., романот „Бабичка” го освои второто место. Авторката Божена Њемцова (1820–1862) има интересна и необична биографија а романот има автобиографски белези, голем дел од ликовите се историски и вистински.
Главниот лик е нејзината баба, идеализирана и претставена како симбол на добрината и љубовта, на моралните и на човечките вредности. Пишувајќи за спомените од своето детство, Њемцова напишала ода за својата бабичка. Романот е напишан во 1855, по смртта на нејзиниот син Хунк, барајќи утеха во пишувањето.
Њемцова инаку е родена во Виена, како ќерка на кочијаш, Германецот Јан Панкл и на чешка слугинка Тереза Новотна. Родена е како Барбора Новотна, а набргу по раѓањето го носи презимето Панклова, по бракот на нејзината мајка со Јохан Панкл. Во 1921 г. се селат во Ратиборжице, крај Ческе Скалице, а со нив дошла и нејзината баба Магдалена Новотна, која врз малата Барунка имала силно влијание.
Во Ратиборжице го минала своето детство, а таа средина ќе ја опише подоцна во своите книги. На седумнаесетгодишна возраст се омажила за многу постариот од неа Јозеф Њемец, државен службеник, со кого ќе ја пропатува и ќе престојува низ цела Чешка и Словачка за на крај заедно со своите деца, постојано да се досели во Прага. Таму се запознава и соработува со своите колеги писатели, патриоти, напредни дејци и преродбеници. Под влијание на пријателите пишува на чешки.
Таа сиот свој живот го минала во беда и често гладувала (имала несреќен брак, а подоцна нејзиниот маж останал без служба и без плата). Од нејзината кореспонденција може да се дознае дека била принудена да бара помош од родољубивите кругови (во кои се ангажирала од 1843 г.). Немала успех во барањето помош, но иронично – имала раскошен погреб што и’ го приредиле чешките родољуби и стекнала посмртна слава.
Њемцова се смета за основоположник на новата чешка проза. Некои од проучувачите на литературната историја сметаат дека Божена Њемцова е вонбрачна ќерка на кнегињата Катерина Зехањска или на нејзината сестра Доротеја. Оваа теорија ја поткрепуваат со големата сличност со кнегињата и необичната добрина на кнегињата кон писателката Божена Њемцова.
Првите напишани творби на Њемцова се поетски (некои напишани на германски јазик): „Славно утро”, „На чешките жени”, „Мојата татковина”. Напишала 22 прозни дела и седум патописи. Нејзини пообемни и најпознати дела се „Бабичка”, „Планинско село” и „Во замокот и под замокот”.
Повеќето нејзини творби биле инспирирани од животот на простите, обичните луѓе. Нејзина честа тема се судбините на храбрите, но обесправени жени (расказите „Дива бара”, 1856, „Карла”, 1855, „Господинот учител”, 1860 и многу други). Во книгата „Колиби под планините” (1858) ја пласира идејата за чешко-словачката заемност, укажувајќи на начинот на живеење во Словачка, кој во тоа време не се среќавал во Чешка, дури ни во селската средина. Со слична тематика се и творбите „Планинско село” (1856), „Во замокот и под замокот” (1856) и др.
Сепак, најубавото и најпознатото дело на оваа претставничка на чешката преродба е книгата „Бабичка” (1855), творба која автор¬ката ја пишува во најтрагичниот период на свој живот, по смртта на својот син Хинек (1853). Во ова дело ги опишува споме¬ните од детството. Централна фигура е баба и’ – силно идеализирана, која станува симбол на добрината и љубовта. Ја опишува ратиборжичката долина и осаменоста и секојдневјето на нејзините жители (веројатно затоа ова дело е поднасловено и како „Слики од селскиот живот”). Со своите морални и човечки вредности, бабата ги надминува сите други од сите слоеви. Повеќето ликови (меѓу кои и кнегињата (која исто така е многу идеализирана) се вистински. Иако често се присутни смртта и многуте животни тегоби, и покрај крајот со смртта на бабата, делото е оптимистичко.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Култура
Почина македонскиот актер Лазе Манасков
На 67-годишна возраст денеска почина македонскиот актер Лазе Манасков.
-Со длабоко жалење ве известуваме дека нашиот актер и долгогодишен колега Лазе Манасков почина денеска. Вечерашната изведба на претставата „Куршуми над Бродвеј” ќе биде изведена во негова чест! Нека му е вечна слава!, наведуваат од Драмски театар.
Манасков е роден во 1958 година. Дипломирал на Факултетот за драмски уметности при Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје. Во 1983 година се вработил како актер во Драмски театар – Скопје и работи сѐ до неговото пензионирање во 2022 година.
Ќе остане познат по своите улоги во „Исцелител“, „Сенки“, „Трст виа Скопје“, „Еурека“, „Солунски патрдии“, Македонски народни приказни, „Преспав“, „Пусто турско“.
Култура
Новогодишен концерт на Зарина Првасевда, „Кадифено“, во Македонската филхармонија
На 20 декември со почеток во 19 и 30 часот во Македонската филхармонија концерт ќе одржи македонската вокална интерпретаторка и музичарка Зарина Првасевда.
На денешната прес-конференција беа споделени детали за концертот „Кадифено“, кој претставува уникатно музичко патување што ги спојува традицијата, современиот звук и светската музичка виртуозност.
Овој проект ја означува премиерата на новиот музички опус на Зарина Првасевда, каде интимниот и длабоко емотивен израз се испреплетуваат со македонската и ориенталната традиција, добивајќи современа звучна форма низ импровизација и модерен сензибилитет.
„Овој концерт за мене е многу личен процес и еден вид враќање кон корените, но и нивно преосмислување. Материјалот што ќе го изведам произлегува од македонската и ориенталната музичка традиција, но е создаван низ слобода, импровизација и современ звучен јазик. Сакав публиката да го почувствува овој концерт како интимен простор – како заедничко доживување во кое музиката не е само изведба, туку разговор, емоција и трансцедентност“, изјави Евгенија Здравевска, позната под својот уметнички псевдоним Зарина Првасевда.
Гостите од Турција, Џенк Еродоган, светски познатиот виртуоз на фретлес гитара и Греми награден уметник како и перкусионистот и мултиинструменталист Ахмет Алан, беа оправдано отсутни поради доцнење на нивниот лет за Скопје од повеќе од два часа, предизвикано од густата магла над Скопје, изјавија организаторите.
Џенк Ердоган е Греми награден композитор и еден од највлијателните фретлес-гитаристи во светот. Како дипломец со First Class Honours и предавач на Berklee College of Music, тој е врвно интернационално име. Добитник е на Yeşilçam награда за Најдобар саундтрак, настапувал со светски музичари како светски познатиот индиски перкусионист Трилок Гурту и американскиот џез фјужн тапанар Дејв Врекл како и турнеи низ Европа и САД.
Ахмет Алан е турски перкусионист кој свири традиционални инструменти како бендир. Гордо го комбинира богатството на турската фолклорна музика со современи ритми, давајќи му свеж, жив звук на традиционалниот перкутерски израз. Неговите настапи често се мешавина од енергија, игра и ритам — што ги прави привлечни и за публиката што ја обожава класичната етно-музика, и за оние кои бараат модерни звучни искуства. Со тоа, Алан е мост помеѓу минатото и сегашноста во светот на турската перкусиона музика.
„Кадифено“ е концерт кој ќе понуди искрена емоција, длабока музичка нарација и редок спој на домашна и меѓународна уметничка енергија – вистинско предновогодишно културно доживување.
Билетите за концертот се достапни на веб страната другастрана.мк.
фото/Кристијан Арсовски
Култура
Гоце Цветановски со специјална награда во Белград за придонес во филмската уметност и индустрија
Македонскиот режисер и сценарист Гоце Цветановски доби специјална награда за придонес во филмската уметност и индустрија на 19. издание на Српскиот фестивал за фантастични филмови, еден од најзначајните регионални фестивали посветени на жанровскиот и авторскиот филм.
Свеченото отворање на фестивалот се одржа во Културниот Центар во Белград, во присуство на бројни филмски автори, професионалци и љубители на фантастичниот филм. На настанот присуствуваше и директорот на македонскиот Културно-информативен центар во Белград, Васко Шутаров.
Наградата на Цветановски му беше врачена по проекцијата на оскаровецот „Поплава“, по што следеше панел-дискусија на тема иднината на анимираниот филм во регионот. На панелот, покрај Цветановски, учествуваа и истакнатите автори Растко и Ивана Чириќ, Никола Мајдак и Алекса Гајиќ, кои разговараа за предизвиците, новите технологии и можностите за регионална соработка во современата анимација.
При примањето на наградата, Цветановски се наврати на своите почетоци и емотивната врска со фестивалот:
„Мојата прва награда во кариерата ја добив токму на овој фестивал, за краткиот игран филм ‘Мал дисконтинуитет во време-просторот’ во 2014 година. Затоа ова признание за мене носи особена емоционална и професионална вредност.“
Наградата доаѓа како признание за долгогодишната авторска работа на Цветановски и неговиот придонес во современиот филм, со посебен акцент на фантастичниот и анимираниот жанр.

