Култура
„Бабичка“ на Њемцова на македонски јазик
Книгоиздателството „Македонска реч” од Скопје, го објави романот „Бабичка” од познатата чешка писателка Божена Њемцова, што претставува прва нејзина книга објавена на македонски јазик
Веќе еден и пол век Божена Њемцова е меѓу најпопуларните имиња во чешката литература. И по 155 години откако е напишана, во изборот за најпопуларна книга во Чешка, во 2009 г., романот „Бабичка” го освои второто место. Авторката Божена Њемцова (1820–1862) има интересна и необична биографија а романот има автобиографски белези, голем дел од ликовите се историски и вистински.
Главниот лик е нејзината баба, идеализирана и претставена како симбол на добрината и љубовта, на моралните и на човечките вредности. Пишувајќи за спомените од своето детство, Њемцова напишала ода за својата бабичка. Романот е напишан во 1855, по смртта на нејзиниот син Хунк, барајќи утеха во пишувањето.
Њемцова инаку е родена во Виена, како ќерка на кочијаш, Германецот Јан Панкл и на чешка слугинка Тереза Новотна. Родена е како Барбора Новотна, а набргу по раѓањето го носи презимето Панклова, по бракот на нејзината мајка со Јохан Панкл. Во 1921 г. се селат во Ратиборжице, крај Ческе Скалице, а со нив дошла и нејзината баба Магдалена Новотна, која врз малата Барунка имала силно влијание.
Во Ратиборжице го минала своето детство, а таа средина ќе ја опише подоцна во своите книги. На седумнаесетгодишна возраст се омажила за многу постариот од неа Јозеф Њемец, државен службеник, со кого ќе ја пропатува и ќе престојува низ цела Чешка и Словачка за на крај заедно со своите деца, постојано да се досели во Прага. Таму се запознава и соработува со своите колеги писатели, патриоти, напредни дејци и преродбеници. Под влијание на пријателите пишува на чешки.
Таа сиот свој живот го минала во беда и често гладувала (имала несреќен брак, а подоцна нејзиниот маж останал без служба и без плата). Од нејзината кореспонденција може да се дознае дека била принудена да бара помош од родољубивите кругови (во кои се ангажирала од 1843 г.). Немала успех во барањето помош, но иронично – имала раскошен погреб што и’ го приредиле чешките родољуби и стекнала посмртна слава.
Њемцова се смета за основоположник на новата чешка проза. Некои од проучувачите на литературната историја сметаат дека Божена Њемцова е вонбрачна ќерка на кнегињата Катерина Зехањска или на нејзината сестра Доротеја. Оваа теорија ја поткрепуваат со големата сличност со кнегињата и необичната добрина на кнегињата кон писателката Божена Њемцова.
Првите напишани творби на Њемцова се поетски (некои напишани на германски јазик): „Славно утро”, „На чешките жени”, „Мојата татковина”. Напишала 22 прозни дела и седум патописи. Нејзини пообемни и најпознати дела се „Бабичка”, „Планинско село” и „Во замокот и под замокот”.
Повеќето нејзини творби биле инспирирани од животот на простите, обичните луѓе. Нејзина честа тема се судбините на храбрите, но обесправени жени (расказите „Дива бара”, 1856, „Карла”, 1855, „Господинот учител”, 1860 и многу други). Во книгата „Колиби под планините” (1858) ја пласира идејата за чешко-словачката заемност, укажувајќи на начинот на живеење во Словачка, кој во тоа време не се среќавал во Чешка, дури ни во селската средина. Со слична тематика се и творбите „Планинско село” (1856), „Во замокот и под замокот” (1856) и др.
Сепак, најубавото и најпознатото дело на оваа претставничка на чешката преродба е книгата „Бабичка” (1855), творба која автор¬ката ја пишува во најтрагичниот период на свој живот, по смртта на својот син Хинек (1853). Во ова дело ги опишува споме¬ните од детството. Централна фигура е баба и’ – силно идеализирана, која станува симбол на добрината и љубовта. Ја опишува ратиборжичката долина и осаменоста и секојдневјето на нејзините жители (веројатно затоа ова дело е поднасловено и како „Слики од селскиот живот”). Со своите морални и човечки вредности, бабата ги надминува сите други од сите слоеви. Повеќето ликови (меѓу кои и кнегињата (која исто така е многу идеализирана) се вистински. Иако често се присутни смртта и многуте животни тегоби, и покрај крајот со смртта на бабата, делото е оптимистичко.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Култура
Поддршка за културата во Битола: MINT зад Шекспир фестивалот 2025
Денес официјално започнува Шекспир фестивалот во Битола, еден од најзначајните и најреномирани театарски настани во регионот, кој годинава повторно ги обединува највлијателните и најиновативните Шекспирови продукции од светот.
Организиран од Народниот театар Битола, фестивалот претставува платформа каде класичните драмски текстови добиваат современи интерпретации, а Битола станува центар на висока сценска уметност.
Во пресрет на свеченото отворање, денес се одржа работна средба помеѓу директорот на Народниот театар Битола, Васко Мавровски, и генералниот директор на MINT Fintech Group, Никола Јошевски. MINT е долгогодишен партнер и спонзор на Народниот театар Битола, а годинава ја проширува својата поддршка и како клучен спонзор на Шекспир фестивалот.
Средбата, одржана во фоајето на театарот, беше можност за разговор за заедничката визија, новите идеи и стратешкото планирање на програмските и културните иницијативи за 2026 година.
„MINT продолжува да вложува во културата не како обврска, туку како уверување дека уметноста ја гради заедницата, а силната културна сцена значи силно и одржливо општество,“ истакнаа од компанијата.
Вечерва, со кревање на завесата, Битола повторно ќе стане театарски центар чијашто традиција, енергија и визија ја прават препознатлива на културната мапа на регионот.
(ПР)
Култура
Објавен „Речник на псевдонимите во македонската книжевност од првата половина на ХХ век“ од Славчо Ковиловски
„Македоника литера“ објави нова книга на Славчо Ковилоски со наслов „Речник на псевдонимите во македонската книжевност од првата половинана ХХ век“.
Овој речник се надоврзува на „Речникот на псевдонимите во македонската книжевност од XIX век“, од истиот автор, публикуван во 2022 година. Покрај лажните имиња од сите видови (псевдоними, кратенки, знаци) овде се вклучени и одредници со прекари на публицисти, родените имиња на авторите, како и одреден број партизански псевдоними.
Во Речникот се наоѓаат книжевни псевдоними на 187 автори и 36 псевдоними од други области со вкупен број од 223 лица со скриени имиња. Исто така, има 19 родени (крстени) имиња на луѓе од книжевноста и културата, како и 37 автори чии прекари се споменуваат покрај нивните имиња. Вкупниот број на псевдоними изнесува повеќе од петстотини. Посебно поглавје е посветено на теорискиот пристап при објаснувањето на методологијата, односно постапките за дешифрирање и категоризирање на скриените имиња. Овој дел е особено важен, бидејќи без соодветен критички метод на потврдување или негирање на авторството препишано според псевдоним, не може да се добие релевантен одговор, прецизно дефиниран, елабориран според современите концепции на теоријата на книжевноста, но и на книжевно-историските односи и практики.
Славчо Ковилоски (Скопје, 1978) е македонски книжевен историчар, културолог, поет, прозаист. Автор е на неколку прозни, поетски и монодрамски дела, како и на повеќе монографии од областа на книжевноста, историјата и културологијата. Прикази и статии објавувал во повеќе македонски списанија и дневните весници. Има преведено шест белетристички и научни дела од хрватски и бугарски на македонски јазик и повеќе преводи од српски јазик објавени во периодиката. Делови од неговото прозно и поетско творештво се преведени и препеани на неколку европски јазици.
Работи во Институтот за македонска литература (Одделение за македонска литература во XIX век), при Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје.
Култура
Пијано-рецитал „Скопје во петолиние 2028“
Културниот информативен центар – Скопје го најавува пијано рециталот „Скопје во петолиние 2028“ – македонска музичка приказна во чест на Скопје, Европска престолнина на културата 2028.
Овој уникатен рецитал ќе ја раскаже музичката приказна на нашиот град преку внимателно одбрани дела на македонски композитори, претворајќи го Скопје во вистинска партитура, а пијаното – во раскажувач. Рециталот претставува интимна пијанистичка нарација која го пренесува духот и енергијата на градот директно до срцето на публиката.
На пијаното ќе настапи Давид Павиќ, млад, но веќе признат пијанист кој го претставува новиот бран на македонски уметници. Со внимателно одбраниот репертоар, рециталот ќе го истакне генерацискиот премин на македонските композитори и континуитетот на музичкото изразување во Македонија.
Овој рецитал е прв целовечерен концерт од ваков вид воопшто кај нас, во кој младата надеж на македонската пијанистичка сцена, Давид Павиќ, преку својот личен уметнички израз ќе ги претстави делата на македонските композитори во ново светло.
Со внимателна интерпретација и емоционална длабочина, тој не само што ги оживува музичките дела на македонските композитори, туку и ги афирмира пред домашната и меѓународната публика.
Алиу: Специјализираната болница за геријатриска и палијативна медицина „13 Ноември“ е врвна установа
„Специјализираната болница за геријатриска и палијативна медицина „13 Ноември“ е врвна установа во нашата држава во оваа област. Со заеднички...
ССМ: Народните избраници со плата од над 2.000 евра ќе убедуваат дека работниците со 397 евра минимална плата живеат добро
Сојузот на синдикатите на Македонија (ССМ) повторно реагира дека минималната плата во земјава е најниска во регионот – 397 евра,...
Синоќа заседаваше Централниот Комитет на ВМРО-ДПМНЕ, донесени се неколку одлуки
Синоќа заседаваше Централниот Комитет на ВМРО-ДПМНЕ. Донесени биле повеќе одлуки во најголем дел активно поврзани со тековните подготовки за претстојниот...
Од денеска задолжителна зимска опрема за возилата
Од денеска стапува во сила обврската за задолжително користење на зимска опрема за возилата. Оваа обврска ќе трае до 15...
Времето денеска сончево, со температури до 19 степени
Времето денеска ќе биде сончево со мала до умерена локална облачност. Ќе дува слаб ветер претежно од југозападен правец. Минималните...
Кренар Лога се повлече од Алијансата за Албанците и од сите партиски функции
Поранешниот министер за правда, Кренар Лога, објави дека се повлекува од партискиот живот и од сите функции што ги извршувал...
Град Скопје го усвои ребалансот на Буџетот: предвидена набавка на 80 нови автобуси, реконструкција на улици, паркови
На денешната седница на Советот на Град Скопје беше усвоен ребалансот на Буџетот со еден глас против и еден воздржан....
(Видео) Кузеска: Итно да се објави целиот извештај за непотребните операции на срце
Се соочуваме со еден од најголемите скандали во здравството во историјата на државата. Министерот за здравство јавно соопшти дека се...
Осум дена притвор за насилникот кој претепа и му се закануваше со нож на дете во Скопје
Судот определи притвор од осум дена за насилникот кој нападна и му се закануваше со нож на 12-годишно дете во...
Гаши за барањата за датумот на одржување на изборите: Собранието постапува само врз основа на рокови
Во врска со сите барања и прашања што се однесуваат на одредувањето на датумот за изборите за градоначалник во Гостивар,...
Коцевски алармира: Недостигаат финансиски средства и кадар, вработените во обвинителствата работат со натчовечки напори
Јавниот обвинител Љупчо Коцевски, денеска, пред пратениците алармира за состојбата во која се наоѓаат обвинителствата. Тој укажа дека недостигаат финансиски...
Судиите со остра критика до Мицкоски: Вашите коментари ја преминаа границата на добро однесување
Судиите упатија остра критика до премиерот Христијан Мицкоски во врска со неговите изјави дека моралот не му дозволува да се...
Лекарите открија 10 непотребни операции на срце или неправилно упатени пациенти, засега велат дека не е етички да ги кажат болниците
Непотребно оперирани или неправилно упатени пациенти се пронајдени во десет од анализираните 19 случаи на кои работи домашната комисија формирана...
„Минималната плата оди на 26.400 денари, почнува новата економска ера“, велат од „Влен“
„По плебисцитната победа на локалните избори, каде што граѓаните албанци во секоја општина јасно ја искажаа својата доверба во ВЛЕН,...
„Скандалот со ИПАРД води до врвот на власта на Мицкоски“: СДСМ бара проширување на истрагата
„Корупцискиот скандал со ИПАРД фондовите не е изолиран случај, туку доказ за длабоко вкоренет, организиран систем на злоупотреби создаден и...
„Поранешни соработници му го свртија грбот на Филипче поради недоверба во него и влијанието на Заев“, велат од ВМРО-ДПМНЕ
„Расте незадоволството во СДС и потребата од итни реформи во врвот на СДС. СДС е во длабока криза која е...
(Фото) Турски пилот загина во Хрватска, а преживеа пад на авион пред 2,5 месеца
Авионот „Ер Трактор АТ-802“ се урна во близина на Сењ, додека беше на повратен лет помеѓу Риека и Загреб, соопшти...
Поранешен шеф на МИ6: Путин не е подготвен за договор со Украина
Поранешниот шеф на британската разузнавачка служба МИ6, Ричард Мур, изјави дека проценките на разузнавањето покажуваат дека рускиот претседател Владимир Путин...
(Фото) Русија го нападна Киев со стотици дронови и ракети: десетици повредени
Русија изврши масовен воздушен напад врз Киев во ноќта помеѓу 13 и 14 ноември, користејќи стотици беспилотни летала и повеќекратни...
(Видео) Гори руски нафтен терминал на Црното Море: Украинците го нападнаа со дронови
Украински дронови го нападнаа рускиот пристанишен град Новоросијск во Краснодарскиот крај преку ноќ, оштетувајќи нафтен терминал и предизвикувајќи голем пожар,...
