Култура
Македонија е далеку од златните маски

Македонија не е подготвена за враќање на културното наследство. Тешко дека ќе помогне меѓународен сојуз на засегнатите земји. Конвенцијата на УНЕСКО допушта такви барања да се решаваат и билатерално, оценува поранешниот директор на Управата за заштита на културното наследство, Јован Ристов
Златните маски од Требениште, царските двери од охридските цркви и вредните средновековни ракописи се далеку од враќање во Македонија. Конференцијата во Каиро не може многу да помогне, пред се`затоа што секоја измена на меѓународните конвенции најпрвин ќе треба да биде прифатена и ратификувана од земјите во кои се наоѓа културното богатство што си го бараат назад земјите на потекло, оценува поранешниот директор на Управата за заштита на културното наследство на РМ, Јован Ристов.И да има добра волја кај земјите во кои денес се наоѓа дел од нашето културно наследство, Македонија нема да може ништо да направи, се` додека нема регистар на дисперзираното наследство – културното богатство што се наоѓа надвор од земјата – кој од 2004 година има законска обврска да го оформи.„Многу тешко на меѓународно ниво да се постигне согласност. Ќе се постигне согласност на страната на тие што побаруваат и такви земји има многу, меѓу нив спаѓаме и ние. Но, лично не верувам дека тоа на светско ниво ќе добие облигаторно дејство. Тој договор некој ќе треба да го ратификува, да има обврски. Тешко дека Америка, Англија или Русија дека ќе се согласат нешто да вратат. Ќе најдат триста изговори, како што тоа се правеше до сега со различни студии“, оценува Ристов, кој со децении се занимава со реституцијата од правно-теориски аспект.Според него, многу поглеми се шансите нешто да се направи преку дипломатската активност на нашите институции, но пред тоа треба да се направи првиот чекор – да се формира регистар на дисперзирано културно наследство.„Повеќе полагам надеж во нашата дипломатска активност, но најпрвин треба да се направи тоа – да се оформи досие за секој предмет – кој, кога, каде и под какви услови го однел, каде се наоѓа, во која состојба е и, кога ќе биде донесено кај нас, кој ќе го земе, за каде е наменето и во какви услови. Дури потоа ќе можеме да им ја препуштиме работата на дипломатите“, оценува нашиот соговорник.Меѓународните конвенции, како што оценува Ристов, исто така не се пречка и за да се покрене постапка по судски пат, но и во таков случај, повторно ќе се соочи со истиот проблем – немаме евиденција.
Но, и сите други работи да сме ги завршиле, постои уште еден критериум кој треба да биде исполнет за некој вреден артефакт да може да биде вратен во земјата – музеите да ги имаат во најмала рака истите услови за чување на предметите, како што ги имаат во земјите каде што биле однесени.„Во оваа област важи едно начело кое вели дека културното добро е добро на сите, им припаѓа на сите. Тука не може да се гледа ситно-сопственички, да се има националистички пристап – ова е мое! Тоа ја врши својата културна мисија таму каде што има најдобри услови за тоа – каде што е презентирано, каталогизирано, објавувано. За да можете нешто да се вратите назад, треба да ги обезбедтите најмалку истите услови што ги имало во земјата каде што било однесено“, вели Ристов.Такви услови се очекува да се создадат со изградбата на идниот Археолошки музеј на брегот на Вардар, покрај камениот мост во Скопје, но и тогаш без национален регистар работите ќе бидат заглавени.
Тогаш, кој е најкусиот пат за златните маски до Требениште, царските двери и вредните ракописи да се вратат во Македонија. Што може да се направи? Според нашиот соговорник, најмногу може да направи дипломатијата.„Тоа е како во трговијата – ќе купите голема, вредна количина стока, па ќе ви дадат и море играчки. Така, и враќањето на вредните предмети треба да биде дел од други, поголеми аранжмани – на пример, во економијата“.
Види и:
Ќе ги побара ли Македонија назад златните маски од Требениште?
Грција си ги бара назад мермерите од Партенон, Египет – Нефертити, Либија – Аполон
Египет иницира светски сојуз за украдените антиквитети
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Култура
Изведбата на моќното ремек-дело „Набуко“ од Џузепе Верди во рамките на 53. издание на Мајските оперски вечери

Моќното ремек-дело од Џузепе Верди, операта „Набуко“ ќе се изведе на сцената на Националната опера и балет на 19 мај со почеток во 20.00 часот во рамките на 53. издание на фестивалот „Мајски оперски вечери“. Операта ќе се изведе под диригентската палка на гостинот од Грција, Мирон Михаилидис, режијата е на Ренато Бонајуто (Италија), сценографијата и костимографијата се на Флавио Арбети и Артемио Кабаси од Италија, кореограф е Маја Митровска-Богојевска, концерт-мајстор е Јане Бакевски, хор-мајстор е Јасмина Ѓорѓеска, а светло дизајн, Милчо Александров.
Насловната улога (Набуко) ќе ја толкува, Луис Кансино од Шпанија, во улогата на Абигаиле ќе настапи Ханјинг Цо од Кина, Николина Јаневска ќе ја толкува улогата на Фенена, Уго Тарквини (Италија) ќе настапи како Исмаил, а во улогата на Захарие ќе настапи Џовани Пароди (Италија), во останатите улоги ќе настапат Диме Петров, Ана Ројдева, Дејан Стоев, хорот, оркестарот, балетскиот ансамбл на Националната опера и балет и ученици при ДМБУЦ „Илија Николовски – Луј“.
„Набуко“е лирско-драматична опера во четири чина, едно од најпопуларните дела на Џузепе Верди и е омилено кај публиката. Својата праизведба оваа опера ја имала во 1842 година во Миланска Скала. Тоа е третата опера на Верди за која што се смета дека трајно ја воспоставила неговата репутација како композитор. Темата на операта е тешката историја на еврејскиот народ, нападнати и поразени, протерани од својата татковина, иако историските настани се користат само како позадина на романтичниот и политички заплет. Верди во една ноќ ја напишал надалеку познатата хорска арија која станала драматуршки и музички столб на делото „Va, pensiero, sull’ali dorate“ („Летај на златести крилја”).
Култура
Објавен првиот том на Правописно-нормативниот речник на македонскиот стандарден јазик

Во издание на „Бата прес“ објавен е првиот том на Правописно-нормативниот речник на македонскиот стандарден јазик, на кој автори и редактори се осум универзитетски професори. Објавувањето на речникот е поддржано од Министерството за култура како проект од национален интерес за 2024 година.
Својата прва промоција речникот ќе ја има на годинешниот Саем на книгата во арената „Борис Трајковски“, на штандот на издавачот, во вторник, во 11.30 часот. Речникот ќе го претстават рецензентката проф. д-р Весна Костовска и авторката редактор проф. д-р Елизабета Бандиловска.
Во првиот том се поместени зборовите од буквата А до буквата Ж, а авторите (универзитетските професори) и соработниците постојано работаат, така што во наредните изданија ќе бидат обработени зборовите до буквата Ш, и правописно-нормативниот речник како плод на повеќегодишен труд ќе биде комплетиран.
Овој капитален лексикографски зафат се надоврзува на повеќето изданија од овој вид, почнувајќи првиот македонски правописен прирачник Македонски правопис со правописен речник од Блаже Конески и Крум Тошев (1950) до Правопис на македонскиот јазик во издание на Институтот за македонски јазик „Крсте Мисирков“ и издавачката куќа „Култура“ (2015 и 2017 година).
Автори и редактори на изданието се: Лидија Аризанковска, Елизабета Бандиловска, Снежана Велковска, Виолета Јанушева, Елена Јованова-Грујовска, Искра Пановска-Димкова, Симон Саздов, Људмил Спасов.
Соработници на проектот се Марија Антевска, Филип Белчев и Македонка Додевска.
Култура
Изложба ,,Менче Спировска – Визуелна фасцинација со Загреб“ во Загреб

Во македонскиот КИЦ во Загреб во рамките на програмата по повод 145-годишнината од постоењето на Музејот на уметности и занаети – Загреб, на 13-ти мај ќе биде отворена изложбата ,,Менче Спировска – Визуелна фасцинација со Загреб“ на една од најзначајните македонски графичарки, Менча Спировска. На изложбата ќе бидат претставени речиси непознати дела за хрватската јавност создадени во 1950-тите години во Загреб.
Изложбата се реализира како заеднички проект на загребскиот Музеј на уметностите и занаетите и македонскиот Културно-информативен центар во Загреб по повод 145-годишнината од основањето на загребскиот Музеј за уметности и занаети. Директорката на македонскиот Културно-информативен во Загреб, Мими Ѓоргоска Илиевска, ги потврди заложбите на директорот на Музејот за уметности и занаети, Сањин Михелиќ дека со оваа изложба се промовираат вредностите на меѓународната соработка и културните врски меѓу Хрватска и Македонија, кој потенцираше дека во годината кога ја одбележуваат 145-годишнината од постоењето на Музејот ќе следи уште една исклучителна изложба на фотографии од студиото на семејството Арсовски во соработка со македонскиот Културно-информативен центар во Загреб и Музејот на Град Скопје.
Изложбата насловена ,,Менче Спировска – Визуелна фасцинација со Загреб“ за првпат го претставува комплетниот уметнички опус на Менче Спировска создаден за време на нејзиното студирање во Загреб, кој што се чува во фондовите на Музејот на уметности и занаети. Централно место на изложбата е нејзиното до сега неизложено дело од областа на графичкиот дизајн, „Концептуален дизајн за рекламна туристичка брошура на Загреб“, кое сега за првпат ќе биде изложено во целост, создадено за време на нејзините студии на поранешната истакната Академија за применети уметности во Загреб, којашто оставила значаен траг во развојот на уметноста, дизајнот и визуелната култура во Хрватска.
Изложбата го прикажува и придонесот на македонските студенти на загрепската уметничка сцена во 1950-тите, а Менче Спировска зазема посебно место како посредник на културните и естетските вредности на двете земји.