Култура
Поемата „Мај“ од Чехот Маха на македонски
Друштвото за издавачка дејност „Македонска реч“ од Скопје ја објави поемата „Мај“ на познатиот чешки поет од 19 век Карел Хинек Маха (1810-1836), во препев од чешки јазик на Донка Роус
Објавувањето на „Мај“ на македонски јазик се совпаѓа со 200-годишнината од раѓањето на овој истакнат претставник на чешкиот романтизам. Роден е во Прага, при кризмата Маха го добил името Игнац, но го сменил во Хинек и пред името го додал името Карел, како симбол за протест и како симбол на сенародната преродба во Чешка. Студирал право и филозофија, а по завршувањето на студиите се вработил како практикант во адвокатска канцеларија во чешкиот град Литомержице, каде и умира во 1836 година на 26-годишна возраст.Маха бил романтичар, но не од оној тогашен формат, како што пишува чешкиот поет и критичар Јиржи Шотола (во есејот Модерен поет), не бил миризлива душа, не бил распрашувач на илузии. Не бил фантазер, добро облечен конте којшто седи на балкон загледан во луната. Не бил како Бајрон. За тоа му недостигале пари, возвишени манири и соодветно класно потекло. Маха бил сиромав, потекнувал од сиромашно семејство. Живеел живот на вистински романтичар, и тоа како во однесувањето, така и во облекувањето. Негова голема опсесија било патувањето пеш, а посебно по тврдини и урнатини, каде и честопати преспивал. Пеш стигнал дури до Венеција. Од сите тие негови патувања оставил белешки и слики што самиот ги цртал. Бил чест посетител на театарските претстави на чешкиот драматург Јозеф Кајетан Тил. Токму таму, во Ставовскиот театар, ја среќава својата судбоносна љубов Лора Шомкова (со која имал син, но кога требало да стапат во брак тој умира).За својот краток живот нема напишано многу творби, но сепак и тие што ги напишал и ги завршил, му овозможиле да биде сместен меѓу најголемите чешки поети. Во 1836 година излегува од печат неговата најзначајна творба, лирско-епското дело „Мај“, кое се смета за почеток на чешката модерна поезија. Повеќето негови творби излегле од печат по неговата смрт: „Цигани“, новела, напишана во 1835, од печат излегла дури во 1857 година. Прозното дело „Кршивоклад“ било отпечатена во 1837 година. Некои делови од неговите „Слики од мојот живот“ се појавиле од печат и во 1834 година, а некои по смртта на поетот.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Култура
Факултетот за музичка уметност го најави годишниот концерт „ОРИОН – каде што се раѓаат ѕвездите“
Факултетот за музичка уметност – Скопје го најави годишниот концерт насловен „ОРИОН – каде што се раѓаат ѕвездите“, кој ќе се одржи во петок, 5 декември, со почеток во 20:00 часот во Големата концертна сала на Македонската филхармонија. Настанот е дел од одбележувањето на 59-годишнината од постоењето на институцијата.
ФМУ – Скопје истакнува дека како алма матер на голем број уметници од земјата и регионот, останува централниот столб на музичкото и балетското образование, создавајќи генерации изведувачи, педагози и творци кои го обликуваат уметничкиот живот во Македонија.
На концертната програма ќе настапат Симфонискиот оркестар на ФМУ, Мешаниот хор „Драган Шуплевски“, Камерниот гудачки оркестар „ФМУ Солисти“, Оркестарот од народни инструменти со солисти, студенти од Катедрата за балетска педагогија, од Катедрата за џез и популарна музика, како и дувачкиот ансамбл на ФМУ, под водство на проф. м-р Цанев, проф. м-р Татарчевски и доц. м-р Спироски.
Публиката ќе има можност да слушне дела од Пурсел, Сен-Санс, Прокофјев, Тиле/Вајс, Коен, Сусато, Горецки, Гершвин, македонска традиционална музика, како и нови композиции од студентите А. Голчева и М. Цветановска.
Влезот на настанот е слободен.
Култура
Сè што ни е заедничко“ – во МСУ изложба што го иницира прашањето „Дали навистина го дишеме истиот воздух?“
Сè што ни е заедничко (Институција во дишење) – нова изложба во МСУ-Скопје од 27 ноември
Во Музејот на современата уметност – Скопје на 27 ноември 2025 година, со почеток во 20 часот, ќе биде отворена изложбата „Сè што ни е заедничко (Институција во дишење)“, кураторски проект на Мира Гаќина и Јованка Попова.
Во изложбата учествуваат Forensic Architecture, Денис Фереира да Силва и Арџуна Неуман, Дурмиш Ќазим, Џумана Мана, Зорица Зафировска и Палестинскиот музеј.
Проектот тргнува од прашањето дали навистина го дишеме истиот воздух. Изложбата го поставува воздухот како ресурс што формално го делиме, но не и еднакво, укажувајќи на токсичните атмосфери – буквални и политички – и на позицијата на маргинализираните заедници.
Инспирирана од концептот на Фанон за „борбено дишење“, поставката ги истражува уметничките практики што откриваат колонијални, империјални и капиталистички структури впишани во воздухот што го дишеме. Авторите визуелизираат токсични облаци, архиви на насилство и невидливи атмосфери што влијаат врз секојдневието.
Паралелно со изложбата, која ќе трае до крајот на февруари, ќе се одржат јавни програми. Во рамките на проектот „Институционални градини“ на Зорица Зафировска ќе има детски работилници за садење и изработка на семенски топчиња, активности за чистење и обновување на просторот околу МСУ, поставување компостна кутија и прикажување едукативни видеа.
Со оваа поставка МСУ-Скопје се претставува како „институција во дишење“ – отворена, инклузивна и ориентирана кон заедницата, со повик за заедничко размислување и акција. Визуелниот идентитет на проектот е дело на Албана Бектеши.
Култура
Промоција на монографијата „Рисима“ од Јасна Франговска
Во среда, 3 декември, со почеток од 19:00 часот во „Јавна соба“, Скопје, ќе се одржи промоцијата на монографијата „Рисима“ од Јасна Франговска, посветена на најпознатата и најуспешна македонска кореографка за современ танц ‒ Рисима Рисимкин. Изданието е на „ПНВ Публикации“ и објавено е со поддршка од Министерството за култура и туризам.
Монографијата низ разговор со Јасна Франговска и Рисима Рисимкин ќе ја претстави Јулијана Величковска, главен и одговорен уредник на „ПНВ Публикации“.
Во ова обемно и луксузно издание, на 180 страници, опфатени се сите значајни аспекти од 45-годишната кариера на Рисима Рисимкин ‒ од самите почетоци како балерина, со сите предизвици со кои се соочувала, до големите успеси што ја дефинираа како истакната кореографка од областа на современиот танц, којашто со нејзината едукациска работа зад себе остава нови генерации танчари и кореографи. Рисима Рисимкин е клучна фигура во македонската култура, а нејзиниот труд годинава беше крунисан и со високото признание ‒ Витез на францускиот ред на уметностите и книжевностите што го доделува државата Франција.
Покрај извонредно питкото писмо на Франговска, што на многу топол и непосреден начин го доближува животниот и професионалниот пат на Рисимкин, извадоците од позначајните рецензии за нејзините дела и обраќањата до читателот од самата Рисима, изданието е збогатено и со неверојатни фотографии од личната архива на Рисимкин и од архивата на „Интерарт културниот центар“, чиишто автори се: Андреј Гиновски, Драган Перковски, Сашо Димоски, Сердар Ајдин, Aнтонио Пиштолов, Ивана Тасев, Олга Ибатулина, Зоран Велјаноски ‒ Летра, Емил Петров и Борис Грдановски.
„Би ја опишала како македонската Пина Бауш, потпрена на белиот балет, којашто во еден момент посакува да излезе од таа рамка и да оди во слободата на движењето…“, ќе изјави Мирјана Радочевиќ за „Политика“, Белград во 2003 г.

