Четвртото издание на фестивалот на медитерански и балкански филм „Преку езерото“ ќе се одржи од 7-12 август во Дојран.

-По втор пат ова година ќе ја доделиме наградата „Мето Јовановски“ за високо актерско достигнување во уметноста на филмот, на актер од Балканот и Медитеранот. Лауреат на фестивалот ќе биде големиот балкански, српски и македонски актер Лазар Ристовски. Човек кој во својата речиси петдецениска кариера беше и сеуште е дел од најважните филмски случувања на Балканот и Медитеранот. Лазар Ристовски играше и во два македонски филма, едниот е „Јазол“ а другиот е „Збогум на дваесетиот век“, но игра и една од позначајните рољи во култниот филм „Буре барут“ на македонскиот сценарист Дејан Дуковски. Лазар Ристовски е добник на бројни награди и признанија на речиси најголемите филмски фестивали во светот, на Балканот, Медитеранот и во Србија, а добитник е и на најголемите национални признанија за неговата општествена и политичка ангажираност во неговата земја. Тој е основач и директор на филмскиот фестивал „Дуго село“ кој се одржува во Војводина во Србија, рече денска на прес-конференцијата, директорот на фестивалот, Јани Бојаџи.

Во чест на лауреатот, на првиот ден од фестивалот во Амфитеатарот во Дојран ќе биде претставен големиот актер, ќе биде прикажан негов одбран филм и потоа ќе следува разговор со Лазар Ристовски во кој ќе може да се вклучи и публиката која ќе биде присутна во прекрасното опкружување на магичната филмска сцена покрај брегот на езерото во Дојран.

-Избрана селекција од најголемите остварувања на Лазар Ристовски како негово претставување ќе имаме во Гевгелија, каде во 3 вечери ќе покажеме три избрани филмови на Лазар Ристовски, заедно со селекцијата на кусометражната селекција, информираше Бојаџи.

Фестивалот и годинава во текот на 5 фестивалски денови ќе го промовира македонскиот филм, македонските автори, кинематографијата и култура со моќта на уметноста на раскажување приказни од нас, со нас и за нас. Но, исто така го промовира туризмот, историјата и духовните вредности. Оваа година програмата на фестивалот ќе се дисперзира и во Струмица и Гевгелија.

-Минатото издание на „Преку езерото“, програмата беше составена од три селекции: филмови за деца и млади, краткометражни играни и документарни филмови и официјалната селекција на долгометражни играни филмови која беше најдоброто од Медитеранот и Балканот за таа година од фестивалите во Македонија и регионот, рече Бојаџи.

Освен филмската програма, „Преку езерото“ во 2024 година реализираше и работилница за развој на сценарија и продукција за дипломски студентски играни кусометражни филмови, каде што многу успешно се претставија 4 студенти од Универзитетите за филм и телевизија во Македонија.

-Беа доделени 4 гранта во износ од по 1 милион денари за снимање и постродукција на филмовите. Во овој момент два од грантираните филмови се целосно снимени и се во фаза на пост продуцкија. Другите два се продуцкиски подготвени и наскоро ќе влезат во производство со што на Преку езерото 2025 година ќе имаме 4 светски премиери на кусометражни македонски дипломски филмови. Дополнително беше организирана и еднодневна работилница за деца и млади од Гевгелија кои работат на проект за снимање на кусометражни филмови со социјална и еколошка тематика. Ова година, нивните работи ќе бидат премиерно прикажани на фестивалот како дел од програмата за деца и млади, подвлече Бојаџи.

За филмовите кои се селектирани во официјалната програма на фестивалот информираше Небојша Јовановиќ, уметнички директор на фестивалот.

-Главната натпреварувачка програма оваа година ќе донесе 6 свежи медитерански приказни, кои во себе носат силна провокација за сетилата на гледачите, во визуелна и наративна смисла, но и особена актуелност за она што важно се случува околу нас. Гледачите и јавноста во Дојран оваа година ќе имаат можност да видат една силна филмска програма преку која ќе доживеат исклучителна вештина за раскажување на прикаски преку слики и звук или поточно со алатките на филмскиот јазик, рече Јовановиќ.

Тој посочи дека изборот на филмови е направен така што во нив има тематска разноликост и културолошки диверзитет, преку застапеност на повеќе културни матрици.

Филмови во главната селекција се:

1. THE NEW YEAR THAT NEVER CAME by Bogdan Muresanu
НОВАТА ГОДИНА КОЈА НИКОГАШЕ НЕ ДОЈДЕ на Богдан Муресану, Романија, 2024

2. NAKON LIJETA (MY LATE SUMMER) by Danis Tanovic, Bosnia and Hercegovina

КОГА ЛЕТОТО ЌЕ ЗАМИНЕ на Данис Тановиќ, Босна, 2024

3. MEAT by Dimitris Nakos / МЕСО на Димитрис Накос, Грција, 2024

4. ANYWHERE ANYTIME by Milad Tangshir / БИЛОКАДЕ, БИЛОКОГА на Милад Тангшир, Италија, 2024

5. DWELLING AMONG THE GODS by Vuk Rsumovic./ ПОМЕЃУ БОГОВИТЕ НА Вук Ршумовиќ, Србија, 2024

6. LITTLE TROUBLE GIRL/ МАЛИ ПАЛАВИ ДЕВОЈКИ на Уршка Џукиќ, Словенија, 2025.

На затворањето на фестивалот ќе биде прикажан филмот „Стелиос“ на Никос Казанзикис, со жирито ќе претседава минатогодишниот лауреат на Гран При за најдобар медитерански долгометражен филм, режисерот Христос Пасалис од Грција, а членови ќе бидат и двајца филмолози и филмски критичари од Македонија и од регионов.

Вечерашниот концерт „Четири раце“ на Димчо Величков (Бугарија) и Мариана Ковал (Украина), кој требаше да се одржи во Музејот на македонската борба за самостојност во 20:30ч, се откажува, поради лоши временски услови кои попречија во патувањето на овие меѓународно познати и признати уметници.

Програмата на 46. „Скопско лето“ продолжува утре вечер – 10.07.2025г. (четврток) со концерт на Алтус НЗ Ансамблот со почеток во 19:19 часот во Салон 19’19.

Билетите се во продажба на karti.com.mk, а ќе се продаваат и пред почетокот на настанот, на влез на Салон 19’19.

На 11.07.2025г. (петок), со почеток во 11:00 часот во Музејот на македонската борба за самостојност ќе се одржи промоција на книгата „Предизвикот Ништо“ од Давор Тоциновски. Претставува текстуално документирани ликовни перформанси.

Исто така во петок, со почеток во 20:00 часот на Амфитеатарот позади Спомен куќата Мајка Тереза ќе се одигра детска театарска претстава „Штурците и мравките“ во продукција на Театар Провокација.

Претставата е мјузикл за најмалата публика, која е работена по мотиви од басната „Штурецот и мравката“.

Билетите по цена од 300 денари се во продажба на karti.com.mk, а ќе се продаваат и пред почетокот на настанот на влезот на Амфитеатарот позади Спомен куќата Мајка Тереза.

На 12.07.2025г. (сабота) ќе биде отворена изложба на Ирена Расовиќ (Црна Гора), под наслов „Соништата“, во 20:00 часот во Националната галерија на Македонија – Мала станица.

Делата на Ирена Расовиќ припаѓаат на правецот на фантастичен реализам и надреализам, носејќи визии на светот исполнети со симболика, но и топлина и сигурност. Водата, сонцето и каменот се доминантни мотиви, прикажани како носители на живот и хармонија. Водата во нејзините дела не потопува, туку дава живот и ги смирува и прочистува.

Инспирацијата ја црпи од природата и пејсажите на Црна Гора, која ја гледа како вистински предизвик за уметничко изразување. Изложбата „Соништата“ беше прикажана минатата година во Црна Гора.

На Малото плато пред Офицерски дом во Битола, синоќа на Бит фест гостуваше театарската претстава „Нушиќ лично“ на Народен театар на Тимочка Краина „Зоран Радмиловиќ“ од Заечар и Фондацијата „Нушиќ“ од Белград.

Текстот и режијата на претставата се на Миодраг Илиќ, кој во освртот кон своето дело нагласува:

„Каде е денес Нушиќ?“ – е прашање што често го слушаме кога се соочуваме со апсурдите на времето во кое живееме. Понекогаш некој современ писател со духовити забелешки и хумористичен стил го нарекуваме „новиот Нушиќ“, но таквото споредување не опстанува во јавниот дискурс, бидејќи никој досега не успеал да го заземе местото на таков мајстор на комичната сцена каков што беше Бранислав Нушиќ“, вели Миодраг Мија Илиќ.

Писателот посебно ја истакнува благодарноста до актерот Милош Танасковиќ, кој храбро се зафати со градењето на ликот на веќе остарениот комедиограф, како и до актерите што ги позајмија своите гласови за имагинарните дијалози во претставата. Целиот изведувачки тим на театарот од Заечар – дизајнерите на звук, светло, костимите и авторот на визуелното сценско решение – заслужуваат признание за инспирацијата и професионалниот придонес во севкупниот ефект.

Монодрамата која синоќа со внимание беше проследена од битолската публика на БИТ ФЕСТ е во официјалната конкуренција на Интернационален театарски фестивал „Актерот на Европа“.

Вечерва како дел од програмата на Битолското културно лето, на Малото плато пред Офицерски дом ќе се одигра театарската претстава „Сега му е мајката“, во продукција на Алтернативен театар „Пробатон“ од Свети Николе. Претставата е по текст на Горан Стефановски, во режија на Владо Денчов. Музиката е на Дарко Станојков, а за светло и тон е задолжен Иван Гичев. Улогите ги толкуваат Стефан Ѓорчев и Антониј Ѓорѓиев.