Култура
Париската катедрала Нотр Дам слави 850 години

Иако не е ниту највисока, ниту најстара на светот, но без сомнение е најпознатиот париски храм катедралата Нотр Дам посветена на Влажената Дева Марија во 2013 година прославува 850 години од подигнувањето.
Соборниот храм Нотр Дам, претставува ремек-дело на готската архитектура на островче на Сена, низ вековите стана сведок на најзначајните настани во француската историја. Имено за 850-те години откако е подигната во Франција се смениле 80 кралеви, два цара, пет републики и две светски војни, а во тејот на Француската револуција била ограбена и речиси уништена.
Пред гротескните скулптури на горниот дел од фасадата на храмот коишто треба да штитат од злите дуси, се одвивале и мигови на слава и трагедии, но Нотр Дам ги надживеа сé и во 2013 година ќе го прослави 850-годишниот јубилеј.
Првиот камен на овој париски храм бил поставен во 1163 година за време на бискупот Морис де Сули, а изградбата траеле 180 години, до 1345 година.
Под нејзините сводови крстоносците се молеле пред да заминат на поход во Светата земја, во 1431 година англискиот крал Хенри Шести тогаш како десетгодишно болежливо момченце е крунисана за крал на Франција, а во 1804 година Наполеон е крунисан како цар на Франција.
Музиката има значителна улога во постоењето на катедралата од самите нејзини почетоци, па оттаму музиката ќе биде во центарот на големиот јубилеј. Во годинава која штотуку настапи многуте хорови од храмот Нотр Дам ќе оживеат некои од најстарите мелодии на христијанството, следени од обновените оргули.
„Музичката школа била многу влијателна. Знаеме од манускриптите кои ги откривме, дека влијаела на музиката низ цела Европа, во Шпанија, Италија, Германија и Англија“, вели директорот на хорот на катедралата Нотр Дам, Силвен Диедон.
Катедралата е позната и по своите камбани, чиј звук го маѓепсаа грбавецот Квазимодо, нејзиниот ѕвонар од славниот роман на Виктор Иго. Најголемото ѕвоно е наречено Емануел и е поставено на јужната кула во 1685 година. Неговото ѕвонење ги одбројува часовите а во 1944 година го означи ослободувањето на Париз од фашистичката окупација.
Помалите ѕвона од северната кула не се оригинални и ќе бидат повторно излиени. Оригиналните ѕвона француските револуционери ги истопиле за топовски ѓулиња, а другите коишто биле поставени во XIX век не ѕвонеле складно. Осум ѕвона се лијат во Нормандија, во местото Виледју-Ле-Поеле, при што користат древните египетски методи, калапи од коњски влaкнa и ѓубрива.
„Тоа на ѕвоното му дава совршена патина, далеку подобра отколку да работите со песок и цемент. Меѓутоа користиме, исто трака, и многу компјутеризирани техники за да го обликуваме звукот на ѕвоната. Ќе користиме спектрална анализа за проверка на крајниот звук. Сите ќе бидат ускладени со големото ѕвоно Емануел. Тоа е навистина спој на најдобрата технологија и најдоброто од традицијата. Веруваме, дека кога ќе завршиме, тоа ќе бидат најдобрите ѕвона во Франција“, вели Пол Бергамо, директор на леарницата во Виледју-Ле-Поеле.
Со прославата на големиот јубилеј ќе се одаде почест и на архитектурата. Катедралата, се истакнува со симетричност и урамнотеженост на архитектонските елементи и е една од првите згради во светот со надворешни потпорни лакови, а за 850-годишниот јубилеј е подобрено и осветлувањето.
Париската катедрала Нотрд Дам секоја година ја посетуваат 14 милиони туристи, а во 2013 година се очекуваат 20 милиони гости./крај/мф/сн
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Култура
Романот „Годините“ од нобеловката Ани Ерно на македонски јазик

Откако минатата година го добивме романот „Девојчински спомени“ од француската писателка Ани Ерно во превод на македонски јазик, следната недела од печат излегува романот „Годините“. Изданието е на издавачката куќа „Илика“, а преводот на Андријана Папиќ Манчева.
Покривајќи го периодот од крајот на Втората светска војна, па сѐ до почетоците на XXI век, „Годините“ претставува уште едно нурнување на Ани Ерно во сликите на сопствените сеќавања и обид да се прикаже врската помеѓу два речиси еднакво недофатливи ентитети: субјективното „јас“ кое живее и пишува и објективното „таа“ врз коешто историјата го втиснува својот груб печат.
Со оваа книга француската нобеловка востановува еден нов вид на автобиографско пишување – жанр што американскиот писател Едмунд Вајт парадоксално го нарекува „колективна автобиографија“. Истовремено субјективна и имперсонална, приватна и колективна, во ова дело Ерно си задава една нескромна задача – безмалку да ги прикаже животот и времињата на една цела генерација.
Ани Ерно е француска писателка и добитничка на Нобеловата награда за литература во 2022 година, за (како што изјави комисијата) „храброста и клиничката острина со која ги открива корените, отуѓувањата и колективните ограничувања на личната меморија“. Првиот роман насловен „Празни шкафови“ (Les Armoires vides) го објавува во 1974 година. Пробивот во светот на книжевноста го прави со делото „Местото“ (La Place) за кое ја добива наградата „Теофаст Ренодо“. Некаде околу тој период таа преминува од пишување автобиографски романи кон дела што жанровски тешко се класифицираат, но кои се секогаш втемелени врз фактите и случувањата од нејзиниот живот, обликувани и протолкувани со помош на техниките на фикцијата.
Култура
Објавена „Македонистичко послание“ – нова книга од Кристина Николовска

Неодамна, книгоиздавателството „Панили“ објави нова книга од универзитетската професорка, книжевна теоретичарка и критичарка и поетеса, Кристина Николовска, насловена „Македонистичко послание“. Станува збор за книга што содржи: студии, херменевтички толкувања, интерпретации, есеи и беседи за она што авторката го дефинира како македонистичката творечка мисија на современа македонска поезија, проза и есеистика (на втората половина на 20 и актуелниот 21 век).
Во оваа книга, Николовска, всушност покажува интерес за т.н. „прекогнициска“ патриотска поезија, толкувајќи го феноменот преку интепретации на поетики на реномирани современи македонски писатели. Како што напоменува авторката, из децениите од втората половина на 20 век и од актуелниот 21 век, прекогнициската родољубива современа македонска поезија, преку стих, претскажува, укажува и драматично ја објавува својата загриженост за стожерните обележја на македонството: македонскиот јазик, литература и култура, името на Македонија, националните и идентитетски обележја, итн.
– Ова дело на Кристина Николовска е „внатрешна историја“ на македонистичкиот творечки подвиг на мисијата на современата македонска поезија, проза и есестика… …Ненапишаната македонистичка историја на современата македонска поезија и на македонствувачката мисла, Николовска ја истражува и толкува во поетиките на писателите: Гане Тодоровски, Анте Поповски, Петре М. Андреевски, Живко Чинго, Михаил Ренџов, Тодор Чаловски, Ефтим Клетников, Јордан Плевнеш, Кочо Топузовски и Раде Силјан. Македонствувачкиот подвиг на овие автори ја инспирира авторката Николовска кон длабински анализи и раскошни интерпретации. Преку херменевтичка интерпретација, Николовска ги толкува суштинските процеси на нашата македонствувачка поезија и мисла. Делото има извонредно значење бидејќи прави есеистичко „осветлување“ на нашиот македонствувачки творечки 20 и 21 век, истакнува во својата рецензија проф. д-р Веселина Лабровска, дописен член на Македонската академија на науките и уметностите.
„Македонистичко послание“ има осмислена и изградена концепција со 17 херменевтички студии, есеи и беседи. Носечки се студиите за стожерниците на македонистичката книжевна и творечка мисија, кои се вдлабуваат во суштините на македонствувањето. Книгата содржи и феноменолошки есеи и расправи на тема: јазик, поезија, идентиет, како и есеј на тема: жанрот беседа, кој ги објаснува процесите на потребата од постоење, развивање и афирмација на овој подзаборавен ораторски жанр, кој ја красеше современата македонска критика, особено во втората половина на 20 век. Николовска одново го заживува тој жанр.
– Книгата „Македонистичко послание“ ја афирмира македонската поезија, книжевност и есеистика, особено ги актуелизира македонскиот јазик и култура бидејќи покрева важни прашања за: индетитетот, македонскиот јазикот, и за феномените на творечкиот и поетскиот јазик…. …Критичкиот дискурс на Николовска е извонредно студиозен и аналитички. Николовска е врвен беседник, оратор кој восхитува со раскошна интерпретација и филозофски толкувања кои имаат висока авторска вредност. Студиите се засновани на студиозни и стабилни книжевно-теориски анализи и интерпретации, но важно е што дискурсот на обраќање е отворен, комуникативен и за пошироката публика, а не само за стручната публика, нагласува професорката Лабровска во својата рецензија.
Оваа, најнова книга на Кристина Николовска, веќе е достапна во книжарниците.
Култура
Прекрасна вечер на Бах со германскиот виолончелист Даниел Милер-Шот на Охридско лето

Еден од најбараните виолончелисти на денешницата, Даниел Милер-Шот од Германија, вчеравечер беше дел од концертната програма на фестивалот „Охридско лето“ изведувајќи дела од композиторот Јохан Себастијан Бах.
Тој е присутен на сите големи концертни подиуми и веќе неколку децении ја одушевува публиката како голем амбасадор на современата музика преку неговите идеи за обединување на музиката, литературата и визуелната уметност.
-Настапот на „Охридско лето“ значи многу за мене. Првпат сум во Охрид, вторпат во Македонија. Во Охрид преубава е природата, но и луѓето се извонредни, така што едвај чекав да ги споделам звуците на виолончелото со публиката, рече виолончелистот Милер-Шот.
Неговиот репертоар вклучува бројни дела од барокот, па сè до новосоздадени современи дела. Особено е посветен на проширувањето на репертоарот за виолончело преку сопствени аранжмани и преку соработки со современи композитори. Честопати сам ги претставува концертите и ги пишува текстовите за неговите бројни ЦД-а. На неговиот фестивал во Вевеј креира програма која ги вклучува делата на Бах придружувани со танцова кореографија во обид на визуелен начин да ја „преведе“ музиката. Неговите соработници за камерна музика ги вклучуваат: Кит Амстронг, Рено Капусон, Вероника Еберле, Џулија Фишер, Џанин Јенсен, Сабине Мејер, Нилс Монкемејер, Ан-Софи Мутер, Франческо Пјемонтеси, Емануел Тјекнавориан, Симон Трпчески, како и квартетот „Модиљани“ и др.
За него и за неговиот инструмент се напишани голем број дела.
-Почестен сум што неколку композитори сакале да напишат дела за мене и за мојот инструмент, и уживам во изведување на музиката од наше време и во работењето со моите пријатели, композитори,музичари. Се радувам што даваме живот на нова музика бидејќи е жив процес. Но исто така мислам и дека постарата музика како Бах треба да се свири како прва изведба бидејќи за многу луѓе кои не ја слушнале оваа музика на некој начин е и современа музика која се трансформира во времето пред 300 години и сите уживаат во неа, додаде германскиот уметник Милер-Шот кој свири на виолнчелото „Екс Шапиро“ изработено од Матео Гофрилер во 1727 година.
Оваа концертна сезона меѓу другото вклучува негова турнеја низ Германија со пијанистот Јан Лисецки и оркестарот „Ст. Мартин ин д филдс“, настапи со виолинистката Џулија Фишер, како и концерти со Камерниот оркестар на Концертгебау, Филхармонијата во Хелсинки, Оркестарот на шпанската РТВ и др., како и серија камерни концерти со пијанистот Давид Фре. Оваа година, Милер-Шот има уметничка резиденција на Фестивалот на Камерниот оркестар во Цирих, а на Фестивалот Мекленбург – Форпомерн одбележува 30 години од првиот настап.