Авторските права на сценаристите, режисерите и кинематограферите беа во фокусот на дводневниот меѓународен семинар на тема „Авторите во фокус: Авторското право како темел на креативноста и културата во аудиовизуелниот сектор“ што се одржа вчера и завчера во Скопје во организација на Здружението за аудиовизуелни автори (SAA) заедно со Асоцијацијата за заштита на авторски и сродни права АЗАС Скопје, АИПА од Словенија и ЗAПA од Полска.

На едно место се собраа водечки автори, претставници на здруженија за колективно управување со права, амбасадори и експерти од повеќе европски земји со цел јакнење на регионалната соработка, размена на добри практики и дефинирање заеднички чекори за заштита на авторските права, како основа за креативност и развој на културната индустрија. Во текот на дводневната програма се отвори дијалог за предизвиците и можностите со кои се соочуваат аудиовизуелните автори во Централна и Источна Европа, со особен акцент на потребата од ефикасен систем за распределба на правичен надоместок.

Настанот започна со обраќање од Барбара Хејс, претседателка на SAA, која нагласи дека „време е регионот заеднички да делува за подобри услови за аудиовизуелните автори“.

Директорката на Одделот за авторско право во Светската организација за интелектуална сопственост (WIPO), Мишел Вудс, рече дека „заштитата на правата на аудиовизуелните автори се приоритет за WIPO“.

Францускиот амбасадор во земјава, Кристоф Ле Риголер ги потсети присутните за дека Франција авторите има долга традиција на ставање на авторите во центарот на креативноста.

– Франција ги гледа авторските права како суштински дел од културната демократија и економскиот развој – принцип што останува важен и во дигиталната и аудиовизуелната ера – рече тој.

Словенечкиот амбасадор Грегор Прескер, кој и лани учествуваше на конференцијата за авторски права, истакна дека во меѓувреме ги предочил предизвиците со кои се соочуваат аудиовизуелните автори во разговори со релевантни институции, амбасадори и дури и со претседателот на Собранието на Северна Македонија. Со тоа ја потврди континуираната заложба на Словенија за поддршка на регионот во подобрувањето на управувањето со авторските права.

Преку неколку сесии, беа презентирани искуства од Шпанија, Словачка, Србија, Естонија, Хрватска, Полска, Словенија, Црна Гора, Косово, Албанија и Северна Македонија. Учесниците разговараа за функционирањето на системите за колективно управување и за последиците доколку тие не се имплементираат. Особено беше потенцирана ситуацијата во Северна Македонија, каде што и покрај издаденото позитивно мислење за тарифата на АЗАС од страна на Комисијата за посредување на авторски и сродни права при Министерството за култура, нејзиното усвојување се уште не е на владината агенда – што значи дека авторите остануваат без соодветен надомест за користење на нивните дела.

Вториот ден беше посветен на темите за одржливост на аудиовизуелниот сектор. Беа нагласени потребите од јасна регулатива и предвидливо работење, како предуслов за меѓународна продукција и инвестиции во регионот.

На крајот на семинарот, учесниците заеднички ја усвоија Декларацијата Скопје со која се искажува солидарност со АЗАС и се бара итно усвојување на тарифата, се апелира за координирана акција од Владата, Собранието, Министерството за култура и Министерството за европски прашања, се бара поддршка од Делегацијата на ЕУ и амбасадите на земјите членки во земјава, се нагласува важноста од усогласување со европските директиви DSM и SatCab II и се потврдува континуирана соработка меѓу регионалните и европските здруженија.

На конференцијата зборуваа Рикардо Гомез Кабалеиро од Здружението за колективно управување со права на автори на аудиовизуелни дела од Шпанија (DAMA), Јана Возарова од Словачката организација за колективно управување со авторски права, која ги застапува писателите и аудиовизуелните автори, Кирил Ѓозев од АЗАС Скопје, режисерот Срѓан Драгојевиќ од Србија, Лина Тришкина-Ванхатало, сценаристка и режисерка од Естонија, Данко Стефановиќ од Друштвото на филмски автори од Хрватска, Силвија Биаду од Организацијата за колективно управување со авторски и сродни права на аудиовизуелни дела ZAPA од Полска, Грегор Штиберник, Петер Кеп и Урош Рожиќ од Словенечката агенција за интернационална заштита на правата на актерите (AIPA), Стефан Гелинео од Српското здружение на филмски автори (UFUS-AFA), режисерот Клемен Дворник од Словенија, македонските продуценти Огнен Антов и Дејан Илиев, Евјен Дако од Асоцијацијата на автори и режисери FAAD од Албанија, како и директорот на Косовското здружение за колективно управување со авторски права, Лирак Чељај.

Министерствата за образование и наука и за спорт, Комисијата за спречување и заштита од дискриминација, Фудбалската федерација на Македонија и УНИЦЕФ, на Светскиот ден на детето – 20 ноември, почнуваат кампања против дискриминација во фудбалот, насловена „Еден тим за секое дете – нулта дискриминација“.

„Светскиот ден на детето е симбол на правата, надежите и иднината на секое дете. И тие надежи никој не смее да ги уништи. Затоа на сите нас овде ни е заедничка обврската да обезбедиме секое дете да има право да учи, да игра и да биде прифатено“, рече на промоцијата на кампањата министерската за образование и наука Весна Јаневска.

Кампањата ќе трае до 1 март 2026 година, а секој од учесниците ќе ја пренесува пораката дека за сите има место во тимот. Јаневска рече дека како министерка за образование и наука може да потврди дека во тимот, односно воспитно-образовниот систем, навистина има место за сите.

„Правиме темелни промени во образованието затоа што тоа треба да биде квалитетно, инклузивно и достапно за секое дете, ако сакаме да обезбедиме подобра иднина за сите нас. Интензивно работиме на подобрувања на сите нивоа на образование затоа што сегашните ученици и студенти ги чека свет на нови технологии и знаења, за кој треба да бидат подготвени“, укажа министерката, додавајќи дека во тек се и промени на регулативата, се зајакнува образовната инфраструктура, се вложува во нагледни средства, а наставниците добиваат континуирани обуки и зголемување на платите. Исто така, растат вложувањата во наука и истражувања, како стратешка определба за побрз напредок.

Посочи дека нашите деца заслужуваат образование кое ќе ги подготви за натпревар со нивните врсници во светот и ќе им биде солидна основа за иднина.

„Но, нашите деца заслужуваат и спорт без дискриминација. Ќе ја искористиме Кампањата, преку наставни и воннаставни активности да го промовираме фер-плејот и да градиме култура на инклузија. Постепено, но упорно да градиме свест кај секое дете ека спортот создава пријателства и заедништво и дека сите деца кои спортуваат, без оглед дали се девојчиња или со посебни потреби, од различна националност и така натаму, сакаат да покажат што знаат и умеат. Затоа е и оваа кампања“, рече министерката Јаневска.

На настанот говореа и претставничката на УНИЦЕФ Лесли Милер, министерот за спорт Борко Ристовски, претседателот на Комисијата за спречување и заштита од дискриминација Душан Томшиќ и генералниот секретар на ФФМ Леонид Јандреоски.

Општина Аеродром ја продолжува исплатата на финансиските средства по поднесените барања за еднократна парична помош за првачиња и новороденчиња, потврдувајќи ја својата посветеност кон семејствата и најмладите жители на општината.

Од почетокот на оваа година, 564 семејства што поднесоа барање за новороденчиња, добија по 8 000 денари.

Покрај тоа, Општина Аеродром досега има доделено по 3 500 денари на 350 првачиња, а исплатата на сите преостанати и одобрени барања ќе биде целосно реализирана најдоцна до крајот на оваа година.

Исплатата во претходниот период беше привремено запрена поради одржувањето на локалните избори, а во согласност со ограничувањата пропишани во Изборниот законик.

Со продолжување на овие активности, Општина Аеродром ја потврдува својата трајна заложба за поддршка на семејствата – затоа што секое дете е значаен дел од иднината на нашата општина.