На 24 ноември се одржа вебинар на тема: „Изменување и дополнување на Кривичниот законик: Решение за зајакнување на безбедноста на новинарите“ во организација на Здружението на новинарите на Македонија (ЗНМ) и заедничката акција на ЕУ и Советот на Европа „Слобода на изразување и слобода на медиумите во Северна Македонија (ЈУФРЕКС)“.

Главниот заклучок од настанот беше дека само преку конкретни измени на Кривичниот законик со давање на надлежност на обвинителството да постапуваат по службена должност и преку зголемување на казните кон напаѓачите, системски ќе се подобри безбедноста и политиката на неказнивост кон новинарите и медиумските работници. Додека се одвиваше настанот, се одзва Министерството за правда на социјалните медиуми со укажување дека Кривичниот законик, заедно со ЗНМ и новинарскиот синдикат, набрзо ќе биде ревидиран со цел зголемување на безбедноста на новинарите. Во објавата Министерството дополнително забележи дека новите закони не се толку потребни колку што е нужно поефикасно постапување од страна на надлежните институции за истрага и санкција на нападите кон новинарите.

На вебинарот учествуваа триесетина учесници и тоа група на новинари, претставници од Владата и Министерството за правда, Советот на Европа, од Основното јавно обвинителство и адвокати кои застапуваат новинари пред судовите. Свое видео обраќање имаше Бојан Маричиќ, министерот за правда а во воведниот дел имаше и говор Патрик Пенинкс, раководител на секторот за информатичко општество, Совет на Европа. Исто така учество на вебинарот имаше и Сашо Рајчев, шефот на основното Јавно обвинителство во Скопје со новинари кои ја следат проблематиката на безбедност како и странски експерт во делот на медиумското право.

Една од целите на овој настан беше да се дебатира за начините како да се изнајдат решенија за институционална заштита на новинарите и медиумските работници а со тоа и да се придонесе во процесот на консултации предводени од Министерството за правда за измена на Кривичниот законик.

Министерот Маричиќ во своето излагање потенцираше дека Министерството за правда веќе започнало постапка за изготвување на нов Кривичен законик со бараните измени во кој ќе бидат вметнати и кривични дела со кои ќе се подигне нивото на заштита на новинарите но и општо на медиумските работници. „За изготвување на квалитетен текст во законот веќе одржавме состанок со претставниците од новинарската фела и новинарските здруженија, вклучително и Здружението на новинари на Македонија и Синдикатот. Нивните предлози секако се добредојдени, бидејќи само преку отворен дијалог токму со новинарите ќе можеме да донесеме нов закон кој дополнително ќе ги заштити слободно да си ја извршуваат одговорната работа, а сите оние кои ќе се обидат да ги заплашуваат или пак физички и вербално да ги напаѓаат новинарите односно медиумските работници, ригорозно да се казнуваат“, истакна министерот Маричиќ.

Патрик Пенинкс, од Советот на Европа упати честитки за овој мултилатерален процес помеѓу важно засегнати страни, власта, министерствата и новинарите. Тој истакна дека досега сме биле навикнати за вакви важни теми на унилатерални решенија кои се покажале дека биле нефункционални. „Ја поздравувам иницијативата за ваков тип на вебинар каде имаме можности заеднички да дискутираме за имплементацијата на Кривичниот законик во Северна Македонија и да ги идентификуваме оние специфични одредби во законот кои би ја уредиле и унапредиле гаранцијата и безбедноста на новинарите. Како што се зголемува бројот на закани годишно, притисокот врз новинар(к)ите се продлабочува. Овој облик на притисок се здоби и со специфични родови нијанси во нападите против новинарките, кои се покажаа претежно родово пристрасни, како онлајн така и офлајн. Поради тоа силно верувам дека во ваквата заедничка дискусија со вас, засегнатите страни и странските експерти ќе отвориме заеднички дијалог во интерес на унапредување на правната заштита на новинарите и новинарството во Северна Македонија“.

Претседателот на Здружението на новинари на Македонија, Младен Чадиковски во своето обраќање потенцираше дека новинарите и медиумските работници играат клучна улога како чувари на јавниот интерес, а новинарската професија е важен дел на секое демократско општество. „Актуелниот тренд на напади врз новинари воопшто не ми се допаѓа, ми се чини дека влегуваме во една фаза на демократска рецесија, уште повеќе што евро перспективите на глобален план, поради проблемот со Бугарија се затвораат. Не би сакале да видиме ретроградни процеси, а овој тренд упатува на тоа. Важно е да се истакне дека неказнивоста неминовно води кон самоцензура или цензура, го ограничува просторот за слободни медиуми и ја лишува јавноста од правото да биде информирана” додаде Чадиковски.

Фиљана Кока, новинарка од МРТВ додаде дека „Потребни се нови и соодветни законски одредби и нова клима погодна за медиуми кои ги подржуваат демократските процеси. Властите беа и се повикани да се вложат во креирање безбедност за новинарите да можат слободно и независно да ја вршат својата работа без да биде извршен било каков притисок за тоа што известуваат, ЗНМ и новинарите нема да се откажат од тоа”.

Васко Маглешов, новинар од ПРИЗМА/Истражувачки онлајн медиум, во својот панел потенцираше дека е потребна едукација на идните судии и јавни обвинители да бидат сензибилизирани за значењето на новинарската работа со тоа што во рамки на обуките би се вовеле, односно прошириле предметни програми за слобода на говор и изразување и за важноста на новинарската професија во демократските процеси.

Шефот на основното јавно обвинителство, Сашо Рајчев, исто така еден од панелистите во своето обраќање на вебинарот ја истакна поддршката на овој процес од страна на обвинителството и даде краток осврт на одговорите на Кривичното право за заштита на новинарите во Северна Македонија. Рајчев потенцираше дека за суштински да се направат промените потребно ќе биде да се зголемат ресурсите на обвинителството.

Во својство на меѓународен експерт, Џонатан Прајс, адвокат во „Doughty Street Chambers“, Велика Британија во своето излагање сподели неколку компаративни случаи од адвокатската пракса во контекстот на безбедноста на новинарите. Тој потенцираше дека проблемот не е во самите закони, туку во нивната имплементација. На крајот препораката е дека потребна е едукација и ревидирање на целокупните елементи на правосудниот систем и секако заеднички здружено дејствување од страна на сите засегнати страни.

Вебинарот беше организиран од страна на Здружението на новинарите на Македонија во рамки на акцијата која е дел од „Horizontal Facility за Западен Балкан и Турција II“, заедничка програма на ЕУ/Советот на Европа, имплементирана од Советот на Европа која има за цел да им асистира на корисниците во регионот на Западен Балкан и Турција во усогласувањето со стандардите на Советот на Европа и acquis на Европската Унија во рамки на процесот на нејзино проширување, онаму каде што тоа е применливо.

„Имаме доволен број на пратеници во комисијата за надворешна политика, но исто така би сакал да констатирам и една работа дека имаме еден премиер којшто ја распродава државата. И сметам дека денес не е приоритетно да имаме Комисија за надворешна политика  за една ратификација, туку поприоритетно е да го кажеме нашиот став за еден чоек којшто е спремен да распродаде се, вклучително и дел од нас тука доколку е неговото политичко преживување во прашање без оглед на жртвите, достоинството, граѓаните Уставот, слобода, сегашноста и иднината на Македонија“, изјави пратеникот на ВМРО-ДПМНЕ, Антонио Милошоски.

„Сакам да укажам неколку работи. Прво да изразам огромно незадоволство од тоа што господинот Заев на еден подмолен нечовечки и недостоинствен начин, во едно интервју дадено вчера на медиумите во Македонија и соседна Бугарија, се откажа од придобивките  народноослободителната војна којашто е темелот на создавањето на оваа држава и е темелот на создавањето на темелот во Собранието во коешто ние заседаваме. Вчера Заев, го понижи и се откажа од Кочо Рацин. Вчера Заев ја понижи и се откажа од Естреја Овадија – Мара, народниот херој од Битола. Вчера Заев гои понижи и се откажа од идеалите на Неџат Аголи кој заврши на Голи Оток. Вчера Заев се откажа и го понижи и ја испогани жртвата на Стив Наумов, кој што беше убиен во Ресен. Вчера Заев заборави дека Кузман Јосифоски Питу и Лиман Каба заедно формираа народноослободителен кружок во Дебар и со нивните жртви овозможија оваа држава да се создаде и овозможија денес да има е образование, војска, Собрание, пратеници, народ, Устав, достоинство, да имаме држава“, вели тој.

Тој ги повика сите на протест, „без разлика дали некој е од СДСМ или ЛДП, без разлика дали е некој од БЕСА или Алијанса, без разлика дали некој е од ДОМ или од друга партија“. „Ние сите и народни партии, и конзервативни и либерални, центар, и социјалдемократски, левичарски денес треба сите да излеземе на протест за да му кажеме на овој човек дека треба да запре. Дека во државата има повеќе достоинство отколку што тој има интерес да го распродава државното, националното и традиционалното стекнато богатство како слободата, со многу жртви и во Илинден и во АСНОМ и после тоа.Сметам дека господинот Заев ги помина сите црвени линии што може народот да ги поднесе. Сметам дека на ваквото понижување треба да му ставиме точка. Затоа оваа седница за комисијата за надворешна политика нема да ја отпочнам и ве повикувам сите заедно вечер со граѓаните да се придружиме на протест и да ги оправдаме и честа и жртвите и на Македонците и на Албанците, Евреите, Турците и на сите други коишто ги положиле за создавањето на оваа држава и да му кажеме стоп на овој човек кој што делува како неурамнотежен политичар и ги распродава интересите на Македонија само за свои краткорочни политички цели“, вели Милошоски.

Министерката за образование и наука Мила Царовска на онлајн состанок со Роналд де Бруин директор на Организацијата за Европска соработка во науката и технологијата (COST), ја нагласи заложбата на Владата за суштинска промена на третманот на науката и зголемување на нивото на јавни вложување во научно-истражувачка дејност.

„После долгогодишна маргинализација на науката во Северна Македонија и во услови на пандемија ја адресиравме потребата за планско финансирање на национални истражувачки проекти. Пандемијата потврди дека улогата на науката и технологијата во решавањето на предизвиците на современото живеење е круцијална и затоа буџетот за наука мора постојано да се зголемува“, рече Царовска.

Таа истакна дека МОН воведува три нови начини на финансирање.

Грантовото е достапно од годинава преку иновациските ваучери на ФИТР. Од идната година се воведува поддршка за национални истражувачки програми, а очекувањата се во 2022 година да се воведе програмско финансирање кое ќе се спроведува во континуитет и ќе биде предвидено со целосно нов Законот за научно-истражувачка дејност.

По состанокот, над 60 учесници главно од академските институции учествуваа на виртуелниот СОЅТ инфо-ден за Северна Македонија, на кој се дискутираше за можностите за учество во СОЅТ програмата на земјите членки.

COST (Cooperation in Science and Technology in Europe) е најстарата и најголема програма за вмрежување во науката во Европа која е основана во 1971 година со седиште во Брисел. СОЅТ има годишен буџет од околу 45 милиони евра и во оваа програма освен членките на ЕУ, учествуваат и земјите од Европа кои не се членки на ЕУ (Швајцарија, Норвешка, Исланд, Молдавија и Турција) како и земјите од Западен Балкан (Северна Македонија, Србија, Црна Гора, Босна и Херцеговина и Косово). Република Северна Македонија е членка на СОЅТ од 2002 година.