Граѓанската иницијатива „Зелен хуман град“ на 13 Ноември – Денот на ослободувањето на Скопје – упати критика кон сите пратеници во македонското Собрание поради усвојувањето на Законот за контрола на индустриските емисии, кој организацијата го нарекува „најштетниот закон во историјата на Македонија“.

Од иницијативата најавуваат дека почнуваат постапка за оспорување на уставноста на законот пред Уставниот суд, а паралелно работат и на предлози за негови измени.

Во соопштението се потсетува дека законот бил изгласан пред два месеца, во предизборен период, без ниту еден глас против. „Зелен хуман град“ наведува дека од 120 пратеници нула гласале против, 22 не присуствувале, 34 не се изјасниле, а 64 го поддржале законот.

Организацијата обвинува дека со законот се овозможува легално да се произведат последици врз здравјето и животот, и дека институциите капитулирале, па затоа тие продолжуваат со правни иницијативи, јавен притисок и активности за чист воздух и безбедни услови за живеење.

„Никој не е слободен додека дише отров легално скриен како ‘деловна тајна’“, стои во соопштението, со повик до граѓаните да се приклучат кон иницијативата.

Клучни забелешки на „Зелен хуман град“ за ризикот од прикривање податоци и недоволна контрола

„Зелен хуман град“, и претходно предупреди дека новиот Закон за контрола на индустриските емисии создава сериозни ризици за животната средина и здравјето на граѓаните. Организацијата посочува неколку клучни проблеми, меѓу кои и тоа што не содржи јавни 24/7 достапни податоци за индустриското загадување. Законот не обврзува индустриските капацитети да објавуваат континуирани податоци за емисиите, што значи дека јавноста нема пристап до информации за реалното загадување, велат оттука.

Натаму, како што додаваат, компаниите имаат право да сокријат информации за суровини, хемикалии, процеси и активности доколку ги класифицираат како деловна тајна. Според иницијативата, тоа практично дозволува прикривање дали се користат токсични материјали или отпад.

Ја нагласуваат и можноста да се сокријат информации за еколошки штети при затворање на инсталации. Член 24, став 8 дозволува одредени податоци за мерки за намалување на еколошка штета да бидат недостапни за јавноста. Се наведува дека Законот предвидува до 6 месеци работа над дозволените граници, како и до 500 часа годишно со мониторинг што го врши самата индустрија — без независна контрола. Законски се ограничува учеството на јавноста во предлагање технички подобрувања за намалување на загадувањето. Од Зелен хуман град велат и дека во извештајот од јавната расправа се наведува дека големи загадувачи како „Макстил“ и „Усје“ го поддржале законот — што, според иницијативата, покажува колку е поволен за индустријата. Натаму, како што додаваат, Законот бил донесен во време на кампања, што не дозволува ефективно учество на јавноста.

Ставот на Министерството за животна средина: усогласување со ЕУ стандарди и почиста средина

Според Министерството за животна средина, новиот Закон за контрола на индустриските емисии има за цел усогласување со европските еколошки стандарди. Министерството наведува дека со законот: индустриските капацитети ќе мора да работат според најдобрите достапни техники (НДТ); се воведуваат построги услови за работа и намалување на дозволените емисии; загадувањето ќе се мери преку акредитирани лаборатории; се зајакнува инспекциската контрола и санкциите; се потврдува принципот „загадувачот плаќа“; се овозможува поголема транспарентност и вклучување на јавноста.

Министерството го претстави законот како чекор кон почист воздух, вода и почва, намалување на отпадот, подобра заштита на здравјето, приближување до европските еколошки политики.

Законот, како што додаваат, бил подготвен со поддршка од Европската Унија.

Пратеникот на Алијансата за Албанците, Халил Снопче, реагираше по објавувањето на конечните изборни резултати од Државната изборна комисија (ДИК), нагласувајќи дека законскиот рок за одржување на повторените избори во четири општини започнува од 29 октомври, а не од денот на последното објавување на резултатите.

Според него, од овој датум започнал да тече рокот од 60 дена за одржување на изборите во Гостивар, Врапчиште, Маврово-Ростуше и Жупа, па затоа тие треба да се одржат најдоцна до крајот на декември.

„Потребно е да се направи разлика меѓу заклучокот за објавување на конечните изборни резултати и оној за завршување на изборите. Законот е јасен – рокот од 60 дена се смета од денот на објавување на конечните резултати, што во овој случај е 29 октомври. Затоа изборите треба да се одржат до крајот на декември“, истакна Снопче.

Пратеникот изрази сомневање дека одложувањето на објавувањето на резултатите од ДИК било намерно и координирано со владата, со цел да се избегне периодот кога иселениците се во татковината. Тој нагласи дека со овој рок е очигледно дека целта е изборите да се одржат на 11 јануари, само неколку дена откако иселениците ќе се вратат во земјите каде што живеат и работат.

„Ова одложување изгледа намерно. Во 2021 година, ДИК ја извести владата само шест дена по завршувањето на првиот круг, без да го чека вториот. Сега се постапува поинаку, со неоправдано одлагање“, додаде тој.

Снопче упати апел до претседателот на Собранието, Африм Гаши, да покаже независност и автономија во вршењето на своите надлежности, со тоа што ќе ја закаже датата на изборите пред Нова година, за процесот да заврши во рамки на законските рокови и да им се овозможи на иселениците да гласаат.

„Господин Гаши, покажете величина – закажете ги изборите пред Нова година и да не ги разочараме повторно иселениците. Во ваши раце е да ја покажеме вистинската сила на дијаспората во овие четири општини“, изјави тој.

Пратеникот на Алијансата за Албанците посочи и правна дилема во врска со член 132 од Изборниот закон, според кој, доколку не се постигне цензус, изборниот процес се повторува. Според него, овој член треба да се толкува така што повторувањето на изборите треба да се одвива со истите кандидати, а не со нови, за да се избегне нееднаквост и непотребни одложувања.

„Доколку се дозволи пријавување на нови кандидати, процесот ќе стане нееднаков и практично невозможно е да се организира во рок од 60 дена. Само повторувањето со истите кандидати има правна и административна логика“, изјави Снопче.

На крајот, тој побара институциите да покажат одговорност и почит кон законот и дијаспората, со тоа што изборниот процес ќе се заврши во законскиот рок и без намерни одложувања.

Претседателот на Општинската изборна комисија на Карпош (ОИК), Александар Мусалевски, денеска му го врачи Уверението за мандатот на градоначалникот на Општина Карпош, Сотир Лукровски, и му посака успешна работа во управувањето со локалната самоуправа.

Градоначалникот Лукровски им се заблагодари на сите членови на Општинската изборна комисија за добрата работа, а на советниците им го честиташе нивниот избор, при што им посака добро здравје и успешно справување со претсојните работни предизвици.

„Во мене нема да имате само градоначалник, туку и пријател и колега чија врата ќе биде ширум отворена за соработка. Кај мене ќе бидете добредојдени за да ги разгледаме сите отворени прашања, да се консултираме и заедно да изградиме еден поубав Карпош“, посочи Лукровски.

Претседателот на ОИК – Карпош им ги додели Уверенијата за мандатите и на 27 советници, кои во претстојниот четиригодишен мандат (2025-2029) ќе ги застапуваат интересите на карпошани во општинскиот Совет.