На барање на советникот на американскиот Стејт департмент, Дерек Шоле, претседателот на Владата на Република Северна Македонија, Димитар Ковачевски, денеска оствари телефонски разговор со Шоле. На разговорот присуствуваа и заменик-претседателот на Владата за европски прашања, Бојан Маричиќ и амбасадорката на САД во земјава, Анџела П. Агелер.

Високиот претставник на Стејт департментот, Шоле се заблагодари за покажаното лидерство на Република Северна Македонија и на премиерот Ковачевски како домаќин на состанокот на високо ниво од дијалогот помеѓу Србија и Косово, кој, под покровителство на Европската Унија и со поддршка на САД се одржа на 18 март во Охрид.

Организирањето на овој настан, како што нагласи Шоле во телефонскиот разговор, е препознавање на кредибилноста на Република Северна Македонија како партнер на ЕУ и САД, како и пример за успешно решавање на отворените прашања.

Премиерот Ковачевски и советникот Шоле, разговараа за повеќе актуелни прашања, со фокус на евроинтеграцискиот процес на Република Северна Македонија, пришто беше потврдена континуираната поддршка од САД за заложбите на државата за исполнување на критериумите за влез во ЕУ, како и обезбедување стабилност, просперитет и економски развој на тој пат.

Во таа насока, премиерот Ковачевски се заблагодари на САД за поддршката и охрабрувањето на сите политички партии во Собранието да работат заедно во конструктивна атмосфера, градејќи меѓупартиски консензус, фокусирајќи се на конкретни чекори во преговарачкиот евроинтеграциски процес.

Премиерот Ковачевски потенцираше дека Република Северна Македонија и понатаму ќе биде фактор на стабилност во регионот, преку практикување на политиките на дијалог и негување на добрососедските односи. Взаемно беше констатирано дека иднината на Западен Балкан е во ЕУ и земјите треба посветено да работат во насока на забрзување на евроинтеграциските процеси преку носење на мудри и одговорни одлуки.

Премиерот изрази увереност дека во претстојниот период ќе се зајакне соработката со САД во изнаоѓање системски решенија за справување со корупцијата на секое ниво, вклучувајќи ја и високата корупција.

Апелациониот суд Скопје, постапувајќи по предметот познат како „Плацови на Водно“, по одржана јавна седница и разгледување на списите во предметот, пресудата, изјавените жалби, предлогот на Вишото јавно обвинителство Скопје, како и усните наводи изнесени на јавната седница на 14.2.2023 година, донел пресуда со која ги одби како неосновани жалбите на обвинетиот експремиер Никола Груевски и на правното лице ДТУОР Л.К.Ц. ДООЕЛ, а делумно ја уважи жалбата на обвинетиот ексдиректор на УБК, Сашо Мијалков. Истовремено, ја уважи жалбата и на Основното јавно обвинителство за гонење организиран криминал и корупција.

„Апелациониот суд Скопје пресудата ја преиначи во делот на одлуката за кривичната санкција на начин што на обвинетиот Н. Г. (Никола Груевски) за кривичното дело перење пари и други приноси од казниво дело од член 273 ст. 1 од Кривичниот законик му се утврдува казна затвор во траење од 7 (седум) години, а за кривичното дело противправно стекнување и прикривање имот од член 359-а став 1 од Кривичниот законик му се утврдува казна затвор во траење од 3 (три) години и 6 (шест) месеци и во согласност со чл. 44 од Кривичниот законик, се осудува на единствена казна затвор во траење од 9 (девет) години.

– на обвинетиот С. М. (Сашо Мијалков) за кривичното дело перење пари и други приноси од казниво дело од член 273 став 1 в.в. со член 24 од Кривичниот законик му се изрекува алтернативна мерка – условна осуда, така што одмерената казна затвор во траење од 1 (една) година и 3 (три) месеци, во која му е засметано и времето поминато во притвор, сметано од 22.12.2021 година до 29.12.2021 година, се зема за утврдена и се определува дека таа нема да се изврши ако обвинетиот во рок од 4 (четири) години по правосилноста на пресудата не стори ново кривично дело“, велат од скопска Апелација.

Апелациониот суд Скопје првостепената пресуда КОК. бр. 63/21 од 21.4.2022 година во преостанатиот осудителен дел под I од изреката ја потврди.

„Првостепената пресуда во обжалениот дел е јасна и подобна за испитување, не содржи суштествени повреди на постапката, фактичката состојба е јасна и правилно е утврдена. Во однос на казните утврдени за обвинетиот Н. Г., Апелациониот суд Скопје оцени дека првостепениот суд недоволно ги ценел отежителните околности и ја уважи жалбата на Основното јавно обвинителство за гонење организиран криминал и корупција во однос на изречената казна и одлучи како во изреката. По однос на обвинетиот С. М., кој е помагач од член 24 на Кривичниот законик за кривичното дело од член 273 став 1, кој не презел реални дејства и постапки, туку дејствата му се вербални, за кое се огласени виновни и осудени Н. Г., и Ј. К. 1 (една) година затвор, Н. Ј. алтернативна мерка – условна осуда, Р. Н. алтернативна мерка – условна осуда, па советот оцени дека првостепниот суд го повредил член 24 од Кривичниот законик, во кој е наведено дека помагачот се казнува исто или поблаго од сторителот на делото. Имајќи го предвид член 24 од Кривичниот законик и во сооднос и корелација на казните на Н. Г. (кој е во бегство), Ј. К: една година затвор, Н. Ј. алтернативна мерка условна осуда, Р. Н. алтернативна мерка – условна осуда, директни сторители со конкретни дејства и постапки, како и одлуките на Врховниот суд на РСМ и врховните судови на земјите од поранешна СФРЈ, одлучи како во изреката“, вели Апелација.

По однос на конфискуваниот недвижен имот од обвинетите како и од правното лице, Апелациониот суд Скопје ја потврди првостепната пресуда со која е конфискуван целокупниот недвижен имот во приближна вредност 3.000.000,00 евра.

Претходно, Кривичниот суд пресуди седум години казна затвор и конфискација на тајниот имот за поранешниот премиер Никола Груевски во случајот „Плацови на Водно“. Освен него, осудени беа и ексдиректорот на УБК, Сашо Мијалков, на 15 месеци затвор, но и на бизнисменот Орце Камчев на една година затвор.

Со условни казни поминаа бизнисменот Ненад Јосифовиќ и кумот на Груевски, Ристо Новачевски. Мајката на Камчев, Ратка Куновска-Камчева, куртули затоа што делото за кое беше обвинета застари.

Професоре Ајдински, Вие сте познат во универзитетскатa и во пошироката јавност како успешен декан во два мандата на еден од најголемите факултети – Филозофскиот факултет во Скопје. Познат стручњак во својата област дефектологија, а за нас новинарите и како човек што секогаш е достапен за разговор. Професоре, темата за рангирањето на Универзитетот била отсекогаш актуелна, но во последните години некако како да доминира во споредба со другите теми во високото образование. Што се случува со рангирањето, зошто за оваа тема постојат постојани несогласувања на Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ и какво е Вашето видување?

Темата со рангирањето на универзитетите отсекогаш била актуелна, но се сложувам, не толку како во последните години. Има објаснување зошто тоа е така. До 2016 година нашиот Универзитет одржуваше одреден континуитет на раст на светските ранг-листи, но потоа почна со неговиот пад. Факт е дека на некои листи, како што е на еминентната листа на SCImago, тој закрепнува и полека се искачува на ранг-листата. Но, за жал, место за задоволство, а уште повеќе за бомбастични изјави дека се случил не знам каков напредок, едноставно – нема. Анализирајте го само графиконот од достапните податоци на официјалната страница на SCImago од 2009 до денес. Може да видите дека УКИМ од 814. место во 2009 година, во мандатот на претходните ректорски управи до 2016 година, за седум години се искачи на 629. место (покачување за 185 места). На светските ранг-листи од калибарот на SCImago ова е сериозен напредок. Меѓутоа, во периодот од 2016 до 2020 додина, за четири години, УКИМ падна на 734. место (пад за 105 места). Факт е дека со последното рангирање има подобрување, но сѐ уште УКИМ не е на нивото на кое беше во 2016 година. Навистина, како професор не знам како да реагирам кога ќе слушнам коментар дека е добро тоа што УКИМ напреднал на ранг-листите, па уште се праќаат имејлови до сите професори дека напорите на менаџментот на УКИМ вродиле со плод итн. За каков напредок треба да зборуваме ако не може да ги продолжиме конитунитетот, напредокот и развојот на Универзитетот ако не успееме да ги задржиме позициите на ранг-листите од времето кога можевме да се пофалиме дека сме едни од најдобрите во регионот. Но, не зборуваме само за SCImago. Видете ги и другите ранг-листи (CWUR, Webometrics и др.).

Ова што Вие го кажувате навистина заслужува внимание. А што се случува, кој всушност се занимава со оваа проблематика?

Тоа не го кажувам јас, тоа го кажуваат јавно објавените податоци. Јас само се обидувам да ги интерпретирам и да си дадам самиот објаснување што се случува на УКИМ.

Вообичаено, ако има некој напредок на некоја ранг-листа, официјално професорите добиваат честитки на имејл и некој сака да си припише заслуга за напредокот и тоа е во ред. Но, кога оди УКИМ надолу, тогаш со тоа се занимаваат повеќе луѓе и почнуваат објаснувања дека базата на податоци не била релевантна, дека се сменила методологијата на рангирање, дека не знам што уште не се случило. И, накратко, секаде може да има грешка, освен кај нас.

А дали навистина може да се случи грешка на ранг-листите?

Веројатно може и грешки се случуваат. Но, она што мене лично ми пречи е тоа што секогаш грешката се бара кај другиот и секогаш прашањето се сведува на тоа да се мобилизираат што е можно поголем број експерти експресно да објаснуваат дека УКИМ е супер и сѐ е како што треба. Ние сме академска средина и треба да користиме академски методи. Доколку некој има документирани докази дека во некоја ранг-листа се случила грешка, има начин како тоа да се исправи. Се праќа писмо до институцијата што го извршила рангирањето со барање за корекција, а не соопштенија до професорите и јавноста со разни објаснување и убедувања. Со секое објавување на некое јавно веќе публицирано рангирање ситуацијата се повторува. Последниот пат нѐ убедуваа дека базата на податоци Google Scholar не била релевантна и слични небулози. Ако оваа база е нерелавантна, тогаш зошто сите во февруари 2021 година добивме писмо од ректорот задолжително да отвориме профил во три бази, меѓу кои и Google Scholar? И ако не е релевантна, зошто некои од тие што тоа го тврдат не му напишаат на „Гугл“ и не им кажат на луѓето таму дека базата не им чини?

Може ли да ни кажете поконкретно зашто толкава полемика за базите на податоци, каква е нивната улога во рангирањето?

Денес, во светот постојат голем број институции што вршат рангирање и имаат своја ранг-листа. Има многу, но можам да ви набројам барем десеттина што ги следам (Schangai, QS World University Rankings, Times Higher Education Ranking, Scimago, CWUR, Multiranking, RUR, AD ranking, Webometrics итн.). Кога институциите вршат рангирање, тие не ве познаваат ниту вас, ниту мене ниту моите колеги, туку тие повлекуваат податоци за тоа што е предмет на рангирањето во согласност со методологијата на рангирањето од некоја база на податоци. На пример, базата на Google Scholar ја користат Webometrics, AD Ranking и други, Scimago ја користи Scopus. Но, најголемиот број институции за рангирање ги користат Google Scholar и ResearchGate. Основното правило на секој што сака да врши рангирање е јасно да ги објави методологијата на рангирање и базата на податоци (или базите) што ги користи. И тука нема ништо нејасно. Нема правило дека еден ист универзитет на разни ранг-листи треба да биде на иста позиција. Друго е прашањето какви податоци од Универзитетот ние сме внеле во тие бази, дали податоците од нашите професори постојат само под името на УКИМ или и под друго име, големината на универзитетот, што секако има влијание во рангирањето и др. Уште еднаш да потенцирам, никогаш не треба апсолутно да се исклучи постоење грешка, но ако состојбата со Универзитетот е слична на сите ранг-листи, не сум убеден дека сите грешат. Што и да е причината, ректорот и проректорите требаше да го отворат ова прашање со една поширока консултација и дебата, во најмала рака не само со сегашната ректорска гарнитура туку и со поранешните декани и ректори, кои сигурно ќе дадеа значајни совети и мислења.

Ајдински говори и за рангирањето

Зошто за еден универзитет е важно да биде добро рангиран?

За рангирањето можеме долго да полемизираме дали и колку е тоа важно. За еден универзитет, пред сè, најважно е тој да биде добар универзитет кој ќе работи и ќе придонесува за развојот на државата. Но, рангирањето е битно за меѓународно легитимирање на универзитетот. Кога конкурираме за некој меѓународен проект, кога аплицираме во некоја асоцијација, за некој конзорциум, за некоја позиција и сл., секогаш тој од спротивната страна сака да види, едноставно кажано, со кого си има работа. Затоа е битно УКИМ да биде добро рангиран. Рангирањето само по себе нема веднаш да ни донесе финансии и да ни ги реши сите проблеми на Универзитетот, но ќе ни даде повеќе можности. Ние можеме безбројпати да повториме дека сме најстар, најдобар, најголем, но без меѓународна потврда, сето тоа многу не ни вреди зашто не е доволно да си најстар и најголем, туку како таков треба да бидеш и најпрогресивен и најавангарден во истражувањата, во идеите, во проектите.

Професоре, ги споменавте финансиите. Неодамна прочитавме една изјава дека кога ќе се покачат платите на професорите, ќе се подобрат и рангирањето и состојбата во науката. Дали финансиите се клучот за решавање на проблемот?

Не знам на која изјава мислите, јас исто така прочитав една изјава дадена во врска со покачувањето на платите, што воопшто не ми се допадна и имам, се разбира, за тоа поинакво мислење. Платите се плати, а финансирањето на науката е финансирање на науката. Каква врска има ниската плата со лошото рангирање на Универзитетот? Незначителна, иако знаеме дека не може да има мотивација кај наставниот кадар за работа без солидни примања. Во овој случај потребна е поголема посветеност, да не кажам преговори и притисок, за да се избориме за поголеми примања на релација Ректорат – МОН. Но, тоа е нешто друго.

Ако некој кажува дека платите на професорите треба да им служат за покривање трошоци за објавување трудови, тогаш нема за што да разговараме. Оној што тоа го кажува нема доволно познавање на системот. Финансирањето на науката треба да се решава одделно од платата. Ниту ако се покачи платата, ќе се покачат средствата за наука ниту, пак, ако се зголемат средствата за наука, ќе се покачат платите. Независно за кој универзитет станува збор, должност е на секој ректор, проректор за финансии, па и ректорска управа, да се борат и за двете.

Професоре Ајдински, би сакале да ја искористиме можноста да Ве прашаме и за последната актуелност на Универзитетот. Како што ни е познато, деновиве почна постапката за избор на нов ректор на Универзитетот за нареднниот мандатен период. Имате ли сознанија колку кандидати за ректор ќе има на овие избори? И да бидеме директни, планирате ли Вие да се кандидирате?

Бидејќи ме прашавте директно, така и ќе Ви одговорам. Да, планирам да се кандидирам.

Ајдински ќе биде кандидат за ректор, открива за „Макфакс“

Може ли барем накратко да ги слушнеме Вашите мотиви за кандидатурата?

Секако, иако во оваа фаза не би сакал да отворам теми за кои треба повеќе простор. Но, тоа што би можел да кажам е дека на УКИМ сум вработен релиси три децении и, за жал (а тоа не е само моја перцепција), УКИМ веќе повеќе години не е оној УКИМ што заеднички го градевме, што заеднички го чувавме, се гордеевме со него и се радувавме на секој успех. Не е тоа веќе УКИМ полн со задоволни студенти и професори. Јас повеќепати за многу прашања настапував критички и тоа можеби некому не му се допаѓаше, иако конструктивните спротивни мислења се тие што ги придвижуваат работите напред. Сето тоа беше со цел колку што можам да влијаам работите да се поправат. За жал, тие не одат во добра насока. Од позиција на ректор сакам да го дадам својот придонес и да го ставам на располагање своето долгогодишно искуство како наставно-научен работник и поранешен декан – со заеднички сили да го вратиме УКИМ таму каде што беше и каде што припаѓа – меѓу најдобрите универзитети, респектиран од сите, отворен универзитет, препознатлив на меѓународен план. Ќе биде навистина тешко, но мора да направиме многу повеќе за нашиот универзитет.

Што се однесува до другиот дел од Вашето прашање, дали ќе се јават други кандидати и кој ќе се јави, навистина не би знаел да Ви кажам затоа што конкурсот е отворен и секој има право да се кандидира. Кога велам има право, мислам на законското право. А ако говорам за етичкото и моралното, тогаш би рекол дека кој и да било што учествувал директно или индиректно во назадувањето на УКИМ би било премногу да го бара гласот од професорите и студентите.

На УКИМ му требаат промени.