На 6 април во Кино Фросина (МКЦ – Скопје) во 20 часот, Тиииит!Инк. го најави единаесеттото издание на единствениот фестивал за промоција на феминистичката култура и акција ПРВО ПА ЖЕНСКО со ПичПрич на тема „Бев Сама“.

ПичПрич ја промовира женската усна историја, нормализирајќи ги женските искуства и преземајќи го јавниот простор и е авторски концепт на Ана Василева и Румена Бужаровска.

Како и секоја година, ПичПрич се обидува да отвори простор за актуелните теми поврзани со положбата на жените во нашата земја и поширокиот регион, особено со оглед на неодамнешниот наплив на вести за кривични дела извршени врз жени во моменти кога поради сплет на околности се нашле сами со сторителот.

Токму затоа оваа година темата е „Бев сама“ за да се нагласи изложеноста на насилство, погрешното лоцирање на вината и честото непостапување.Освен тоа, модерната психологија тврди дека токму напуштеноста е оној сублиминален простор во кој се јавува траумата.

Истовремено, пошироко гледано темата претставува и коментар на недостатокот на системска поддршка со кој се соочуваат жените во исполнувањето на многубројните улоги во општеството – од најтрадиционалните (работа во домот, одгледување на деца и негување на стари лица, лица со попреченост), па сѐ до оние кои се сметаат за нетипични (раководни и политички функции, спорт итн.).

Гледано од спротивната перспектива, бидувањето сама во смисла на сопствената соба на Вулф е оној простор на слобода неопходен за еманципација и ослободување на женската креативност. Повеќе за разновидните толкувања на оваа тема ќе слушнеме од нашите раскажувачки.

По настанот следи диџеј сет на Diah во бифето на Фросина.

Билетите за настанот се достапни на билетарницата на МКЦ и онлајн на https://bileti.mkc.mk/ во висина од 200 денари.

Настанот е реализиран со поддршка од Шведска и фондацијата Kvinna till Kvinna.

Она што се случи во Париз пред 50 години не беше случајност, туку дел од континуирана поврзаност на македонската и француската културна и академска средина. Истражувања и објавени статии на француски филолози за македонскиот јазик датираат од периодот меѓу двете светски војни, пред неговата кодификација. Повеќе од јасно е дека во темелите на овој Лекторат е и еден претходен, исклучително значаен, непрекинат научен интерес за македонскиот јазик во француската филологија. Тоа нè обврзува на заеднички заложби и за денешниот развој на македонистиката во Франција. И по овие 50 години, веќе да мислиме и да работиме заеднички на она што ќе се случува во следните 50. А за тоа неопходно е заеднички да вложуваме во кадри, кои ќе го продолжат развојот на македонистиката на ИНАЛКО.

Меѓу другото, ова го истакна директорката на Меѓународниот семинар за македонски јазик, литература и култура при Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје (МСМЈЛК при УКИМ), проф. д-р Весна Мојсова-Чепишевска, на симпоиумот, кој по повод половина век од отворањето на Лекторатот по македонски јазик во Париз се одржа вчера на престижниот Национален институт за ориентални јазици и цивилизации (ИНАЛКО).

Во своето излагање таа детаљно се осврна и на она што претставува овој Лекторат за врските меѓу македонската и француската културна и академска средина од неговото формирање па наваму и особено за афирмацијата на македонскиот јазик, литература и култура во Франција. Одделно ги акцентира остварувањата и во првите години по отворањето на Лекторатот, меѓу кои се и Деновите на македонската култура, одржани неколку години по отворањето на Лекторатот и значајните книжевни преводи од македонски на француски јазик остварени во тој период.

„Ова е показ дека многу се остварило веќе во првите години по отворањето на Лекторатот по македонски јазик на ИНАЛКО и дека токму тој Лекторат станува средишна точка на врските меѓу француската и македонската културна и академска средина, но и почетна точка на една нова ера на присуството на македонскиот јазик, литература и култура во Франција. Ама тоа не е така само во тие први години по отворањето на Лекторатот, туку и во децениите потоа“, нагласи Мојсова-Чепишевска по детаљното осврнување на постигнувањата за афирмација на македонистиката во француската средина во периодот по отворањето на Лекторатот.

Во споредба со развојот во други европски академски средини, како што посочи директорката на МСМЈЛК при УКИМ, македонистиката на ИНАЛКО се развива со забрзано темпо. Притоа студиите по македонистика на ИНАЛКО не само што покажуваат континуитет туку насочуваат и кон развој. За присуството на странската македонистика во Европа, особено значајно е што сега на овој Лекторат македонскиот јазик се изучува како главен предмет и што студентите може да се стекнат со дипломи на сите три нивоа, сѐ до докторат. Тука е и првата професорска катедра за македонистика надвор од нашата земја, на која наставата ја изведуваат проф. д-р Фроса Пејоска-Бушро и сегашниот лектор, м-р Ѓоко Здравески, кој, како што нагласи Мојсова-Чепишевска, чекори по стапките на првиот лектор, проф. д-р Алекса Попоски, и на лекторите што по него се вложуваа во развојот на француската македонистика.

„Работата на овој македонистички центар е еден од вистинските примери како треба да се работи и на кој начин треба да го насочуваат својот развој и други лекторати и странски универзитетски центри на кои се изучуваат македонскиот јазик, литература и култура“, нагласи Мојсова-Чепишевска и во своето излагање на ИНАЛКО.

Таа се осврна и на влогот на Ацо Шопов за воспоставувањето и развивањето на македонско-француските културни врски на современ план поради што на чествувањето на јубилејот 50 години од Лекторатот по македонски јазик во Париз, одделно внимание се посвети и на делото на овој великан на македонската литература и култура по повод 100-годишнината од неговото раѓање. Притоа потсети и на значајноста на неговите престои во Париз пред отворањето на Лекторатот, но и на остварувањата во годините потоа.

„Шопов е оној што даде вистински влог во поврзувањето на двете култури – македонската и француската. Треба да имаме предвид и дека по објавувањето на збирката ‘Гледач во пепелта’, кога Шопов е амбасадор во Сенегал (1971-1975) и се среќава со Африка, не само што ја запознава африканската култура туку преку францискиот јазик дава свој влог во франкофонијата… …Не треба да заборавиме и дека во неговата поетска книга ‘Дрво на ридот’, во која ‘Македонија е во светот, а светот во Македонија’, Шопов токму со песната ‘Во еден од центрите на Париз’ ни го остави и аманетот за врските меѓу македонската и француската култура“, посочи Мојсова-Чепишевска.

На симпозиумот по повод 50 години од отворањето на најстариот активен лекторат по македонски јазик на универзитетите во светот – Лекторатот по македонски јазик во Париз, на ИНАЛКО имаше ученици од седум држави: странски македонисти и слависти, универзитетски професори – лингвисти, книжевни истражувачи и културолози, книжевни преведувачи и поети.

Заеднички со почитувачите на македонскиот јазик, литература и култура од Франција, САД/Канада, Шпанија, Полска, Сенегал и Тунис македонските учесници ја испратија пораката дека по оствареното во изминатите педесет години, со јасна цел и визија, вложувањата во македонистиката треба да продолжуваат во годините што следуваат. На симпозиумот, кој е и уште една потврда на добрата соработка меѓу МСМЈЛК при УКИМ и ИНАЛКО, се поттикнаа и заеднички иницијативи и нови проекти за следните години, кои се очекува да бидат значаен придонес во развојот на интересот за македонскиот јазик, литература и култура во француската и воопшто во европската академска и културна средина.

Актерката Љиљана Седлар почина на 80-годишна возраст по кратко боледување, потврдија нејзините блиски пријатели.

Најпозната е по улогата на Дуда Павловиќ, зајадливата тешта на Александар Попадиќ (Борис Комнениќ) во култната серија „Подобар живот“, во која се појави во 20 епизоди и „Жикина династија“.

Љиљана Седлар е родена на 1 ноември 1943 година во Белград, а во повеќедецениската кариера одигра десетици улоги.

Таа дебитираше на големото платно во 1968 година во филмот „Под стаклено ѕвоно“, по што продолжи да игра импресивни улоги. како во  „Отпишаните“, „Мојот татко на одредено време“, „Жикина династија“, „Развод на одредено време“, „Шпион на штикли“.

Последната улога Љиљана ја одигра во 1998 година во „Враќање“, по што замина во пензија.