Здружението за еманципација, солидарност и еднаквост на жените (ЕСЕ), по повод Светскиот ден за борба против ракот, ги повикува Владата на Република Северна Македонија и Министерството за здравство итно да ја зголемат поддршката за превентивни програми за рана детекција и спречување малигни заболувања.

Анализите, како што истакнуваат од здружението, покажуваат дека превентивната здравствена заштита во земјата не е приоритет.

„Буџетските средства за превенција се намалуваат, при што во 2024 година изнесуваа само 590 милиони денари, а за 2025 година се предвидени 651 милион денари. Сепак, загрижувачки е што во последните години, со ребаланси, овие средства често се кратат“.

Според нив, особено алармантна е состојбата со скринингот на ракот на грлото на матката, кој, иако е воведен од 2012 година, не овозможува соодветна превенција. За успешен скрининг, како што појаснуват, потребно е да бидат опфатени најмалку 75 % од жените, но во 2023 година биле тестирани само 11 % од целната група.

„Недоволната распределба на финансиски средства (само 11 милиони денари годишно), недостигот на гинеколози во 40 општини, како и проблемите со електронското пријавување, ја загрозуваат ефективноста на програмата.

Поради тоа, секоја година од рак на грлота на матката заболуваат речиси 200 жени, а во изминатиот период секоја година умираат помеѓу 40 до 60 жени од рак на грлото на матката. Сите овие смртни случаи може да се спречат доколку имаме добро организиран и соодветно финансиран скрининг за рак на грлото на матката, како и соодветен опфат со ХПВ-вакцинација на младите“.

ЕСЕ бара итно зголемување на средствата за скрининг на рак на грлото на матката на минимум 35 милиони денари годишно, подобра достапност до гинеколошки услуги, зголемена вакцинација со ХПВ-вакцината и спроведување сеопфатни здравствени едукативни кампањи.

„Превенцијата спасува животи. Борбата против ракот мора да биде врвен приоритет за здравствените политики во земјата“, нагласуваат во соопштението.