Македонија
Валентина Пурдеска, единствена карате – судијка со сите лиценци: Ми префрлаа дека е спорт за мажите, но потоа ги запишуваа децата на карате

Единствената жена, карате-судијка во земјава, која ги има сите европски и светски лиценци, е прилепчанката Валентина Пурдеска. Повеќе од четириесет години Пурдеска е посветена на борбата каратето да биде препознато и признато како спорт со кој жените можат да се занимаваат подеднакво со мажите. Патот не бил лесен, но вели дека успеала да ја постигне целта, па денес бројот на каратистките е речиси ист со оној на каратистите.
„Многу од луѓето кои не се доволно информирани за овој спорт мислат дека е груб спорт, машки спорт, насилен… Тоа не е така. Каратето не е само спорт, тоа е вештина, начин на живеење, со него се стекнува почитување, дисциплина, самодоверба, самоконтрола, координација, социјализација, а се учи и самоодбрана. Имало многу ситуации во кои ми префрлале дека ова е спорт за мажи и дека жените не можат да го достигнат тоа ниво, но тоа не е така. Откако ќе им објаснам за што се работи, многумина го менуваат мислењето и или тие или нивните деца почнуваат да вежбаат карате“, вели Пурдеска.
Се опишува себе си како спортистка во душата. Од мала се занимавала со различни спортови и вели дека сите добро ѝ оделе, но најмногу се пронашла во каратето.
„Во каратето нема топка или некој друг реквизит туку со рацете и нозете правиш прекрасни техники за кои не си бил свесен дека се возможни. Со нив сопственото тело го подготвуваш за одбрана, кога тоа е потребно. Каратето е вежба за одбрана во непредвидени ситуации, но не е за напад. Карате почнав да вежба на осумгодишна возраст. Потоа имав пауза, но повторно интензивно почнав со тренинзи. Од мала имав интерес за боречките вештини. Тогаш беа актуелни филмовите со Брус Ли и така се роди желба кај мене да се занимавам со ваков спорт“, вели Пурдеска за „Мкафакс“.
Таа е репрезентативец на Југославија со две освоени трети места во борби, а истовремено работела и кати. Се натпреварувала и во кати и во борби, како поединечно така и екипно, но најдрага победа вели дека ѝ е онаа од 1992 година кога првпат победиле под македонско знаме.

Ако си доволно квалитетен како судија, нема разлика дали жена-судија го суди мечот или судијата е маж, вели Пурдеска
„Во 1992 година на Светското првенство во карате во Гранада, Шпанија првата победа под македонско знаме ја донесов јас. Во борби ја победивме екипата на Америка. Таа година бевме прогласени за најдобра женска екипа заедно со ракометарките од Кометал. Има уште цела низа медали и признанија во мојата натпреварувачка, тренерска и судиска кариера“, скромно раскажува Пурдеска.
Во 1995 година го формирала нејзиниот карате-клуб „Бонсаи Прилеп“ кој функционира и денес со многу челнови и големи резултати во сите категории. Таа истовремено е тренер и судијка. Во клубот е главна инструкторка, а заедно со неа работат и нејзините внуци Дамјан и Филип Ристески кои се мајстори-инструктори, а истовремено и судии. Дамјан е балкански судија, а Филип државен судија. Исто така и многумина ученици на клубот се судии и инструктори.
Токму отворањето на клубот ја навело да направи чекор повеќе во каратето и да полага за судијка.
„Оттаму почнува и мојата судиска кариера. Полагав прво за државен судија во кати и во борби ( 3 лиценци во кати, 5 лиценци во борби). Ментор за меѓународните полагања ми беше Словенецот Примож Дебенак. Тој ме забележа и ме насочи кон меѓународните полагања. Континуирано ги полагав и европските лиценци, две во кати и четири во борби, а паралелно со европските почнав да ги полагам и светските лиценци, исто така две во кати и четири во борби. Последната лиценца ја положив во октомври оваа година на Светското првенство во Валенсија со што станав првата жена карате – судија која ги има завршено сите европски и светски лиценци со кои можам да судам се од елиминации и финалиња на европско и светско ниво “, рече карате – судијката Пурдеска.
Патот на обуката и полагањето за судија од овој ранг Пурдеска го опишува како многу тежок, макотрпен, финансиски чини многу, а бара и многу одрекувања за да се стигне до целта. Силната желба ѝ помогнала да се издржи сѐ што ѐ се испречило на патот.
„Мојата цел е постигната. Сакав да го постигнам судискиот врв и да привлечам што е можно повеќе млади и женски судии да го следат мојот пат. Потребни сме ѐ на Македонија, на нашите натпреварувачи и најмногу на Карате федерацијата на Македонија. Ако си доволно квалитетен како судија, нема разлика дали жена-судија го суди мечот или судијата е маж. Повеќе сме ценети и почитувани во светот отколку дома. Македонските судии кои котираат на светско ниво се многу повеќе ценети во светот како квалитет и професионалци отколку дома, за жал“, вели Пурдеска.
Таа работи во Казнено поправниот дом Прилеп и кажува дека каратето и помогнало во изборот на професијата со која ќе се занимава, а речиси секојдневните тренинзи ѝ се од голема помош во работата.
Во нејзиниот клуб редовно доаѓаат многу деца. Соодносот машки – женски е околу 50 отсто. За многумина вели дека доаѓаат, пред сѐ, да научат самоодбрана, па вовеле посебни часови за самоодбрана, а наскоро ќе почнат и со курсеви за самоодбрана.

Македонските судии кои котираат на светско ниво се многу повеќе ценети во светот како квалитет и професионалци отколку дома, за жал, вели Пурдеска.
Во Карате федерацијата на Македонија Пурдеска е претседателка на комисијата за жените во спортот, па од тука каратистките редовно ги следат сите предавања, семинари и обуки за родова еднаквост и ги применуваат препораките и заклучоците.
Дејан Чалески, претседател на Карате федерацијата на Македонија потврди дека низ годините женското карате е во постојан подем па сега педесет отсто и од натпреварувачите и од судиите се жени и тоа во сите категории, а на ист начин 50:50 се делат и финансиите за овој спорт кога се во прашање мажи и жени каратисти.
За оние кои ги изложуваат на јавен линч каратистките оти се занимаваат со машки спорт Чалески, на шега вели „таквите подобро да внимаваат и да не им го вртат грбот“.
Колку и на каков се начин спортиските се изложени на дискриминација, потсмев и јавна осуда покажа анализата „Родовите дезинформации препрека за жените во спортот“. Ја изработи Институтот за комуникациски студии (ИКС) за време на годинашните Летни олимписки игри во Париз. Анализата откри низа сексистички коментари на социјалните платформи на медиумите кои известуваа за постигнувањата на спортистките, утврди ширење родови дезинформации, говор на омраза, родово стереотипизирање и прикажување на жените исклучиво прекижу нивниот надворешен изглед наспроти успесите што ги постигнаа на Летните олимписки игри.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Македонија
Потпишани договори за 40 научно – истражувачки проекти на универзитетите, научните институти и МАНУ

Министерството за образование и наука потпиша договори за финансирање на 40 научно-истражувачки проекти со државни факултети, научни институти и МАНУ.
Од нив, 15 проекти се од природно-математичките науки, инженерството и технологијата, медицинските и здравствените науки како и од земјоделските и ветеринарните науки.
Исто толку проекти се од општествените и хуманистичките науки.
За прв пат оваа година, се финансираат 10 проекти од областите кои со Стратегијата за паметна специјализација се утврдени дека имаат висок иновациски, истражувачки и економски потенцијал: паметното земјоделство и храна со повисока додадена вредност, ИКТ технологиите, електромашинската индустрија и одржливите материјали и паметни згради.
Проектите беа одбрани на јавен конкурс, вкупниот износ за финансирање по проект изнесува до 8 милиони денари, а истражувачките тимови треба да ги завршат до крајот на октомври 2026 година.
Министерската за образование и наука Весна Јаневска рече дека ова е трет конкурс по кој се одобруваат средства за финансирање на научно-истражувачки проекти, што јасно ја покажува насоката кон која сакаме да ја придвижиме државата.
„За оваа Влада науката е стратешки ресурс за развој. Затоа ги интензивираме вложувањата во научно-истражувачки проекти, врз основа на прецизни критериуми за селекција: поттикнуваме оригинални и иновативни идеи, поддржуваме млади истражувачи и меѓународно конкурентни и релевантни проекти. Наша цел е да создадеме услови за квалитетна наука која носи реални резултати и има потенцијал да го забрза општествено-економскиот развој на државата“, нагласи Јаневска.
Претходно, Министерството за образование и наука одобри и средства за пет научно-истражувачки проекти од посебен научен и јавен интерес кои се резултат на соработката помеѓу академскиот и бизнис секторот во рамки на паметната специјализација на државата, во вкупен износ од 30,4 милиони денари.
Минатата недела беа склучени договори со осум јавни научни установи за финансирање на научно-истражувачки проекти, во вкупен износ од 23,7 милиони денари.
Оваа година Министерството за образование и наука издвои буџет од 680 милиони денари за финансирање на наука, што е речиси двојно зголемување во споредба со Буџетот од 2024 година.
Македонија
Германски државјанин протеран од државата: на натпреварот Шкендија-Карабаг во Скопје веел знаме „Голема Албанија“

По извршена идентификација и поднесена кривична пријава, Основното јавно обвинителство Скопје по итна постапка процесуираше државјанин на Германија за кривично дело – Предизвикување омраза, раздор или нетрпеливост врз национална, расна, верска и друга дискриминаторска основа.
Против него беше поднесено обвинение, бидејќи на 5 август, непосредно пред фудбалскиот натпревар помеѓу ФК „Шкендија“ и ФК „Карабаг“ што се одигра на градскиот стадион во Скопје, со истакнување и веење знаме на „Голема Албанија“ и со натпис „Автохтона“, предизвикал чувство на омраза, раздор и нетрпеливост врз основа на етничка припадност. Тоа го забележале полициски службеници, кои го лишиле од слобода.
Врз основа на обезбедените докази во координација меѓу полицијата и надлежното обвинителство, Основниот кривичен суд Скопје веднаш изрече пресуда со која обвинетиот го огласи за виновен и го осуди на условна казна затвор од две години, која нема да се изврши доколку осудениот не стори ново кривично дело во следните 5 години.
Во исто време, бидејќи станува збор за странски државјанин, Судот донесе одлука да го протера и да му забрани влез во државава во следните пет години.
Од Обвинителството најавија дека тие и МВР продолжуваат да преземаат координирани активности за откривање и идентификување на сторители на кривични дела на ширење на омраза и нетрпеливост поврзани со спортски натпревари. Веднаш по идентификацијата на сторителите, тие ќе бидат процесуирани во согласност со надлежностите на јавното обвинителство.
Македонија
Одложени активности на отворено: Министерството за здравство со препораки поради најавите за високи температури

Министерството за здравство информира дека во согласност со најновата прогноза од Управата за хидрометеоролошки работи (УХМР) во периодот од 8 до 13 август 2025 година се очекува значително зголемување на дневните температури, кои во одделни региони може да достигнат до 39°C.
Поради тоа, потсетуваат на почитување на општите препораки за заштита на населението од високи температури:
„Престојувајте во затворени, разладени простории, особено во периодот од 11 до 17 часот;
Внесувајте доволно течности избегнувајќи алкохол и засладени пијалаци;
Носете лесна, светла облека и користете заштита за главата и за очите;
Избегнувајте физичка активност во најтоплите часови од денот;
Посветете внимание на децата, старите лица, лицата со хронични заболувања и на бремените жени – овие групи се особено чувствителни на високи температури;
Во случај на симптоми, како вртоглавица, главоболка, гадење или забрзан пулс, веднаш побарајте медицинска помош;
Одложете активности на отворено во најтоплиот дел од денот;
Обезбедете микроклиматски услови (разладени простории со температура до 25°C) на работното место и во домот“.
Министерството, како што велат, внимателно ја следи состојбата на дневна основа и ќе постапува во согласност со процените и потребите.