Македонија
(Видео) Бунарите пресушуваат, изворите се повлекуваат; наместо над 400, УХМР има 40 станици за следење на подземните води
Секнати кладенци, пресушени бунари, повлечени изворишта на вода и суви поила за стока станаа главна мака во речиси сите региони во Македонија. Експертите со години посочуваат дека причините за тоа што ја снемува водата се константното покачување на температурите и долготрајните сушни периоди, но за разлика од низата експертизи, студии и стратегии за воздухот и за површинските води, за подземните води никој не води грижа, нема студии, нема нови стратегии. Се снаоѓаат како умеат само оние кај кои водата пресушила.
„Овие бунари се од турско време. Имаше вода, пред две-три години снема. Потоа дупчев 15-16 бунари и таму нема вода. Се мачиме. Носиме вода со камионче, со комбе, со што најдеме. Имаме вработени, без вода не може да се функционира. На 130, на 80 метри, на 60 метри, на 40 метри, на 30 метри – вода нема“, вели Стое Илиевски, земјоделец од село Страцин.
Васко Стојов, хидролог во Управата за хидрометеоролошки работи, вели дека тие со години укажуваат на маловодие во земјата, но грижата за подземните води, место да се зголеми, со текот на годините се намалува.
„Во Управата за хидрометеоролошки работи од 1947 година постојат мониторинзи на подземни и површински води. Површинските се 110 хидролошки станици, а кај подземните постојат 115 официјални, меѓутоа поради намалување на средствата за работа со станиците и, едноставно, поради откажување на набљудувачите поради ниски награди, голем број од станиците се намалени. Во моментот се мониторираат четириесетина станици за подземни води. Тоа е многу малку и не ја покрива целата територија на Македонија. Затоа е потребно овој број да се зголеми барем на 400 и да бидат покриени и Кичевското Поле, и Малешевијата и Кривопаланечко. Да речеме, во струшкиот дел, од десетина станици, останати сме само на една станица, во охридскиот исто така треба да се зголеми бројот, Преспанскиот Регион има станици, но нема доволен број набљудувачи. Во Дојран немаме контрола на подземните води, во Тиквешко исто… Останати се мониторинзите во Скопскиот Регион, Тетовскиот, Овчеполскиот, во Струмица исто така во минатото имавме многу станици, а сега е останато само на две станици, а ова е земјоделски регион. Доволно кажува дека негрижата за водите придонесува за негативни последици врз самите води“, вели хидрологот Стојов.
Како институција вели дека со години укажуваат дека Македонија ќе биде под влијание на маловодие, а влијанието на климатските промени дополнително ја става земјата во многу тешка позиција. Во такви услови Стојов смета дека количините вода со кои располагаме мора правилно да се мониториираат.
Освен мониторингот, тој наведува низа конкретни мерки што може да придонесат за ублажување на проблемите со подземните води.
„Секако дека има начини да ги ублажиме овие проблеми со водите, меѓутоа не можеме да ги спречиме. Со разни мерки може да се ублажат овие проблеми. Тука се браните, една од мерките, кои треба да се градат секаде каде што има недостиг на води, особено источниот дел на државата. Браните ќе формираат акумулации и ќе овозможат сите оние вишоци вода што се јавуваат со топење на снегот при обилни врнежи понатаму да се користат во услови на маловодие“, посочува хидрологот Стојов.
Формирањето акумулации, кои ќе ја задржат водата во горните текови, е само една од мерките. Хидрологот Стојов смета дека од особено значење се и пошумувањето на голите делови, кои ќе ја задржат водата на тие места, брани и прегради на сите суводолици, каде што има опасност од поплави при поројни дождови, а како особено актуелна мерка во светот го наведуваа жнеењето вода со копање канали по изохипсите на планините, како што има кај нас на Водно. Во градските средини Стојов смета дека се потребни подземни резервоари.
„Во услови кога сè е асфалтирано, не се дозволува да понира водата во подземните води и се случува да се јавува слегнување на почвата и тоа негативно влијае на темелите на објектите. Ние насекаде имаме големи површини со паркинзи, имаме бетонски површини, кои мора да бидат обезбедени со подземни резервоари, кои би ја собирале таа вода и не би дозволиле да истече неповратно, би ја задржале во сливот“, вели Стојов.
Професорот Михаил Гаревски, кој е и директор на Институтот за сеизмички отпорни градби и климатски промени, е согласен дека е можно слегнување на почвата во услови на суша, но тоа е само на површината на земјата. Тој вели дека климатските променине влијаат на земјотресите.
„Генерално, се смета дека климатските промени не влијаат на зголемена појава на земјотресите иако има некоја логика бидејќи климатските промени се поврзани со сушите и сите овие работи. Нивото на подземните води се намалува и може да дојде до релаксација на напоните на земјината површина, која може да предизвика некој тип на индуцирана сеизмичност. Големи докази нема дека навистина климатските промени може да иницираат земјотреси, особено не земјотреси со многу големи магнитуди. Би рекол дека не може да иницираат ниту магнитуда 5 или поголеми, а магнитуди што се исклучително мали човекот не може ни да ги почувствува. Се бележат само со мерни инструменти. Такви се магнитуда 2 или магнитуда 1,5. Тие можеби се предизвикани како резултат на овие климатски промени, но такви земјотреси има многу често, па доаѓа до коинциденција дека не е таа директна корелација оти врнело, па еве сега се јавил нов земјотрес. Или како што секогаш велиме дека скопскиот земјотрес е резултат на поплавата од 1962 година, што воопшто не е точно. Тоа било еден вид, така да кажам, коинциденција“, вели Гаревски.
Климатските промени, зголемувањето на температурите, долготрајните суши и поплавите Гаревски потврдува дека влијаат на подземните води за кои е очекувано да дојде до намалување, кое ќе биде критично за следните генерации.
„Подземните води се поврзани со нивото на езерата. Подземните води се поврзани и со богатството вода на Рашче. Шарските води на некој начин ја полнат котлината. Ние на некој начин сме на ниво помеѓу десет и три метри варирање на подземната вода во Скопската Котлина. Сигурно дека ќе дојде до некое намалување на подземните води, може да има и некои други последици, но сè уште не е толку видно. Сè уште не е критично. Би сакал да напомнам дека практично климатските промени и последиците од нив ќе ги почувствуваат нашите внуци. Да не кажам уште повеќе, правнуците. Ние многу нема да ги почувствуваме бидејќи тука температурата не варира многу и таргетот за регулација на испуштањето јаглероден диоксид до 2050 е глобалната температура да не се зголеми повеќе од 1,5 степен. Сега сè уште сме загрижени дали ќе може овој таргет да се постигне до 2050 година, но се работи на тоа“, објаснува Гаревски.
Неговиот Институт, меѓу другото, издава одобренија за безбедно поставување фотоволтаици, кои масовно се поставуваа изминативе две години. За нив Гаревски вели дека се една од конкретните мерки за намалување на глобалното затоплување, мерка на која Македонија, како и сите земји во светот, е обврзана да работи. Иако можеби оние што ги поставуваат се водат од бизнис-логика, а не од грижа за животната средина, Гаревски смета дека многу придонесуваат во користењето обновливи извори на енергија, што е една од главните мерки за намалување на глобалното затоплување оти има нула испуштање јаглероден диоксид.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Македонија
(Видео) Министерството за животна средина да ја одземе одземе интегративната дозвола на ТИТАН УСЈЕ, побара пратеникот на Левица
На седницата за пратенички прашања, пратеникот од Левица Реџеп Исмаил, повикувајќи се на податоци од меѓународни организации, сподели податоци за зголемување на смртноста поради загадениот воздух.
„Според податоци на УНИЦЕФ (коишто за жал датираат од 2018 Г.) дури едно од девет новороденчиња умираат поради загадениот воздух. Според новите истражувања на меѓународни организации, дури пет илјади и петстотини предвремени смртни случаи, има секоја година, токму поради аерозагадувањето во Скопје.“
Пратеникот истакна дека и покрај зголемувањето на бројот на смртните случаи и респираторните заболувања од година во година, Македонија увезува отпад за којшто, како што оцени, нема капацитет да го контролира или обработи.
„Македонија увезува многу, многу повеќе отпад од она што самата го генерира. На пример, ЕУ обработува само триесет проценти од отпадот којшто го генерира. Другите седумдесет проценти од генерираниот отпад во ЕУ се извезува во трети земји.“
Потсетувајќи дека државата нема капацитети ниту да го контролира ниту да го обработува увезениот отпад и земајќи ја во предвид кривичната пријава на Град Скопје за работата на ТИТАН УСЈЕ, која, како што рече, три години е заклучена во фиока, Исмаил го праша Министерот за животна средина дали барем времено ќе ја одземе интегрираната дозвола за работа на ТИТАН УСЈЕ, барем додека не биде завршена постапката.
„Град Скопје пред три години има поднесено кривична пријава во врска со работењето на Усје и по истата нема никаков исход. Нели мислите дека крајно време е (земајќи во предвид дека има кривична пријава која три години стои во фиока) да ја одземате оваа интегративна дозвола на ТИТАН УСЈЕ барем привремено, додека не се реши исходот од оваа кривична пријава?“
Од говорница, Исмаил побара од новиот Министер за животна средина Мухамед Хоџа да изврши мерења на квалитетот на воздухот во индустриските капацитети од независни и акредитирани институции и лаборатории.
Македонија
Митрески: До кога владата ќе си игра мајтап со работниците
Пратеникот на СДСМ, Јован Митрески, на денешната седница посветена на пратенички прашања упати две прашања до министерот за економија и труд Бесар Дурмиши, а се однесуваа на минималната плата за која, како што велат од СДСМ, владата не сака да даде конкретни одговори, а е најниска во регионот, како и за високите цени за кои граѓаните не се задоволни, па дури одат и во соседни земји да пазарат.
„Некако кога се зборува за минималната плата и она што го давате како одговор создава впечаток во јавноста дека владата не сака да даде конкретни одговори.
Зошто ова го кажав: претходно, во однос на износот на минималната плата, се кажа и денес дека не е најниска и дека се прави погрешна споредба со другите земји од соседството, дека наводно таму е бруто, а кај нас нето-плата.
Не е точно. Правиме споредба помеѓу нето минималната плата кај нас и нето минималната плата во соседството и за жал дојдовме да сме на најниско ниво.
Повисока минимална плата од нас имаат дури и некои земји кои се формираа како независни пред само неколку години. До тоа ниво сме стигнале.
Се разбира, користејќи ПР-изјави, продолжувате да кажувате дека ’и ние сме за повисока минимална плата, не само 500.000 евра, и илјада евра нека е, јас сум и за 2.000 евра‘, ама да се договорат работниците и работодавачите“, тоа во превод звучи како да кажете „што да се договорат волкот и јарето што вечер да вечераат“.
Се дојде до ситуација да треба да се договори помеѓу чеканот и наковалната – тие што ги даваат платите и оние што треба да ги примаат.
Едно образложение кое држи вода, кое го давате како министер за економија, е дека треба да се договорат затоа што може да дојде до отпуштања на работници или затворање на компании. Да ја изгубат работниците не само платата, туку и својата работа.
Почитуван министер, до кога ќе играте мајтап со работниците“, прапа Митрески.
Ако чекаме на договор помеѓу работниците и работодавачите, додаде тој, договорот како што вели, никогаш нема да се случи.
„Волкот и јагнето, почитуван министер никогаш нема да се договорат. До кога ќе капитулирате пред оние кои трупаат богатства на грбот на работниците“.
Второто прашање на пратеникот од СДСМ беше поврзано со цените.
„Очигледно, никој не оди во продавница да види што е тоа што се случува. Сега проблем е што граѓаните не се задоволни, па дури одат и во соседни земји да пазарат.
Прашањето е до министерот за економија: имаме ситуација откупот на млеко да биде од 29-31 денар за домашните млекари. Истите млекари продаваат литар млеко во маркет за 85 денари.
Фактички, ем земјоделците не се задоволни поради тоа што се случува, ем граѓаните плаќаат висока цена за готов производ во маркетите. Значи остваруваат некој екстра профит.
Поднесовме закони како опозиција, кои мислевме дека ќе придонесат за намалување на цените, но тие не беа прифатени.
Поднесовме мерки кои биле ветени во програмата, пред избори и тие не беа прифатени. Кажавте дека ќе се донесат кошнички. Донесовте, божиќна, велигденска, рамазанска, училишна. Денес имате изјави дека тие мерки не дале резултати, па моето прашање е: што ќе преземете за ова да не биде на штета на граѓаните, како што е со минималната плата на штета на работниците“.
Македонија
Спасовски: Македонските граѓани плаќаат најскап зелен картон во регионот
Координаторот на пратеничката група на СДСМ и пратеник, Оливер Спасовски на денешната собраниска седница за пратенички прашања упати прашање до министерката за финансии Гордана Димитриеска-Кочоска во однос на високата цена на зелениот картон на автомобилите кој што им е потребен на граѓаните за патувања надвор од државата.
Прашањето се однесуваше на заштитата на трети лица и нивниот имот од последиците од сообраќајни незгоди, како сопственици на моторни возила кои се должни, согласно закон, да имаат осигурување при регистрација и технички преглед на возилата-односно внатрешно осигурување за територијата на државата. Спасовски посочи дека ова прашање го поставил и писмено уште на 12 февруари годинава, но од министерката до денес не добил одговор.
„Ова е прашање за кое и граѓаните на Македонија си го поставуваат како една од важните теми. Тоа се однесува на заштитата на трети лица и нивниот имот од последиците од сообраќајни незгоди, како сопственици на моторни возила кои се должни, согласно закон, да имаат осигурување при регистрација и технички преглед на возилата-односно внатрешно осигурување за територијата на државата.
Меѓутоа, постои и можност за сите оние што патуваат во странство, имаат обврска да обезбедат, односно да купат осигурување за странство или таканаречена зелена карта за осигурување. Тие не купуваат само меѓународна потврда за осигурување на возилото, туку прават проширување на осигурувањето со важност и за странство. Овој документ сè уште е неопходен за влез со моторни возила во која било држава во Европа која во моментот за патничките возила изнесува околу 5.500 денари со важност од една година.
Цената на зелениот картон во земјите од регионот е значително пониска од цената во Македонија, изнесуваат 5 или 10 евра, кои се плаќаат заедно со регистрацијата и при обезбедување на осигурителната полиса и за внатрешно осигурување. Моето прашање е дали се планира поинаков пристап во однос на обезбедувањето на зелениот картон, односно намалување на неговата цена, бидејќи постојат повеќе начини и механизми како да се дојде до намалување на цената на зелениот картон.
Ги имам сите анализи, како и законски измени во Србија, Босна и Херцеговина, Косово и Црна Гора, имаат посебни договори со еден од дел од државите, во кои може да се влегува со билатерални договори без зелен картон. Впрочем, Македонија има таков билатерален договор со Словенија,една од ретките држави каде што ниту македонските, ниту словенечките регистарски таблици имаат потреба да покажуваат зелена карта.
Затоа прашувам дали Владата, односно Министерството за финансии, планира одредени измени на цената, со тоа што ќе може да им се помогне на граѓаните да не плаќаат толку висока цена, а да имаат нормално движење надвор од државата, како што тоа е решено кај нашите соседи. Ако погледнеме, секоја од државите во опкружувањето околу нас плаќа 5 или 10 евра заедно со внатрешното осигурување и притоа може да се движат и надвор од својата држава, односно во регионот и пошироко“.

