Македонија
Културните работници со апел до Заев: Метлата нека го одмине МКЦ

Поголема група работници во културата испратија отворено писмо до премерот Зоран Заев во кое се противат на најавените промени во управувачката структура на Младинскиот културен центар во Скопје. На писмото се потпишан голем број независни уметници, културни работници и организации и во него се вели:
„Почитуван г. Зоран Заев, Ви се обраќаме по повод најавените промени во управувачката структура на Младинскиот културен центар во Скопје. Не случајно ова писмо Ви е адресирано Вам, со оглед на тоа што неодамна најавивте суштински промени во Владата на РСМ, но и во голем број јавни институции во државата. Максимално ја поддржуваме потребата за прочистување и подигање на квалитетот на кадарот во државните и локалните институции, кои очигледно се цел на вашата популарно наречена метла и веруваме дека тоа го правите со желба за суштинско подобрување на ситуацијата во повеќето од нив. Но, во овој случај чувствуваме граѓанска одговорност да Ви укажеме на сериозните негативни последици врз кревкото битие на живата, автентична независна култура, до кои секако ќе дојде доколку го нарушите континуитетнот на работа на Младинскиот културен центар во Скопје.
Речиси една деценија МКЦ е дом и обединувачки фактор на македонската независна културна сцена. Тој е единствен простор каде што скопската и македонската алтернативна младина добива шанса уметнички и општествено да се изрази, без да е обременета со комерцијални стеги. Континуитетот и развојот на МКЦ во последната деценија, но и реализацијата на програмските предизвици, е без преседан во современа Македонија, од осамостојувањето до денес. Конечно, МКЦ Скопје е една од ретките јавни институции, ако не и единствена, која комплетно успешно и без никаква злоупотреба си ја извршува својата работа.
Затоа, господине претседател на Владата на РСМ, упатуваме силен апел до Вас, МКЦ Скопје да биде одминат од вашата метла овој пат. Причината е едноставна: не се уништува она што функционира. Факт е дека моментниот в.д. директор, господинот Русе Арсов, е поникнат во МКЦ и најголем дел од неговиот работен век го помина во оваа институција. Неговото искуство и суштинско познавање на независната сцена и култура, неговата отворена и непречена поддршка кон културните работници, како и неговата соработка со успешниот тим на МКЦ се суштествени за продолжувањето на добрата работа на оваа институција. Континуираниот процес на работа е од есенцијално значење не само за македонската култура туку и за општиот развој на вредностите на нашата општествена сцена.
Да не бидеме сфатени погрешно, ова не е е негативна пропаганда кон господинот Арбен Шаќири, кој деновиве веќе отворено ја прославува новата функција (директорско место во МКЦ Скопје). За него имаме максимална почит како музичар, кој повеќе децении работи и опстојува во земја како Македонија. Но, повеќе од очигледно е дека господинот Шаќири го нема ни оддалеку потребното искуство да раководи со институција што се занимава со комплексните потреби на независната сцена, чиј дел тој не е, ниту кога било имал интерес да биде.
Почитуван господине Заев, Ве молиме овој апел да го сфатите крајно сериозно и да не се сомневате во конструктивноста на нашите намери. Ние работиме со децении на независната сцена. Водени од желбата за напредок и повисок степен на култура бевме на улиците кога тоа беше најпотребно за нашата земја и, верувајте, таму ќе бидеме повторно ако има потреба. Каква било промена во МКЦ Скопје значи руинирање на еден од најсветлите континуитети во Македонија, брутален удар во нежното ткиво на независната сцена, со несогледливи последици во следните години, во кои токму таа сцена ќе мора да биде Ваш, но и голем сојузник на земјава во нејзиното присоединување кон Европската Унија. Доколку го нарушите овој фантастичен процес што успеавме да го развиеме, ќе бидете одговорен не само пред двигателите на македонската уметничка свест на ова време туку и пред историјата на нашата земја. Независната културна сцена можеби не изгледа импозантно во Вашите очи вперени кон Брисел и Вашингтон. Но, ние сите сме сепак тука и тука ќе останеме. Затоа, размислете“, се вели во писмото.
Отвореното писмо е потпишано од:
• Абдула Дениз, актер
• Азманова Наташа, архитектка
• Алексовски Дарко, ликовен уметник
• Алијевиќ Стефан, филолог
• Алтипармаков Јане, „Канал 103“
• Ангелевски Давид – Пиколомини, музичар, независна дискографска куќа „Шарла“
• Ангеловска Ѕвезда, актерка
• Андова Шопова-Николина, писателка
• Андоновски Кочо, ЛГТБТИ Центар за поддршка
• Андоновски Милош Б, театарски режисер
• Андоновски Петар, писател
• Анѓелков Игор, издравач и писател
• Антевски Петар, продуцент
• Аранѓеловиќ Весна, ликовна уметница
• Атанасова Иф Ивана, актерка, сценски автор, педагог
• Атанасова Милена, модна дизајнерка
• Ахмети Сафет, историчар на уметност
• Ацевска Јана, дизајнерка
• Баракоска Мартина, музичарка
• Башеска-Ристовска Ирма, сценаристка и новинарка
• Бегановиќ Сеида, писателка
• Бендевска Ена, граѓанска активистка („Медуза“)
• Беќар Мира, професорка
• Близнаковски Јован, политиколог
• Богдановски Матеј, ликовен уметник
• Божурска Кристина, ликовна уметница
• Бужаровска Румена, писателка
• Бузалкова Зоја, режисерка, Факултет за драмски уметности
• Буневска-Исаковска Калина, уредник („Блесок“)
• Васева Ивана, Факултет за работи што не се учат
• Василева Ана, активистка, феминистка
• Василева Јасмина, актерка
• Велковска Ема, дизајнерка
• Велковски Атанас, монтажер
• Велковски Филип, ликовен уметник
• Вељановска Елена, „Контрапункт“ – асоцијација за развој на критичка култура и современи уметнички практики
• Веселинов Благој, актер
• Видовиќ Ема, биотехнолог
• Вилиќ Небојша, професор
• Вукобрат Тања, ликовна уметница
• Вчкова Наташа, архитектка и сценографка
• Гавровски Георги, независен уметник, претседател на Македонското братство на магионичари
• Галевски Кире, фотограф
• Гелевски Небојша, графички дизајнер
• Гелевски Никола, писател и уредник („Окно“ и „Темплум“)
• Георгиев Сергеј, режисер
• Гешоска Искра, „Контрапункт“ – асоцијација за развој на критичка култура и современи уметнички практики
• Голејшка-Џикова Ана, поетеса
• Гунин Драгана, театарска режисерка
• Дамјаноски Милан, професор
• Делов Игор, графички дизајнер
• Дерибан Љубен, музичар аматер
• Димитријевиќ Ивица, актер МНТ, музичар, СИЗ/РИБ
• Димитров Славчо, „Маргини“ – Скопје
• Димитрова Билјана, културна работничка
• Димитрова Калија, граѓанска активистка („Медуза“)
• Димитрова Марија, продуцентка
• Димитровска Катерина, музичарка
• Димитровска Мила, архитектка
• Димковска Симона, актерка
• Димовска Лидија, писателка
• Диџеј Гоце, „Фанки фреш“
• Диџеј Чваре, „Фанки фреш“
• Додовски Димитар, музичар
• Доксевски Димитрија, актер
• Доксевски Наум, кинематограф
• Докузова Милка, архитектка
• Драгшиќ Ивана, „Плоштад Слобода“
• Дробицки Владан, музичар, НОБ, „Сетстат“
• Дума Дина, филмска режисерка
• Дурацовски Димитрие, писател
• Ѓорѓевиќ Драгољуб
• Ѓорѓиевска Јана, 3Д-уметница
• Ѓорѓиевски Тонкин Ненад, музичар и ликовен уметник
• Ѓурковска-Каеска Весна, блогерка
• Евтимов Синиша, режисер МНТ, музичар
• Ефремова Инес, ликовна уметница
• Жерносвки Велимир, ликовен уметник
• Заревска Драгана, независна уметница
• Зафировска Зорица, ликовна уметница
• Зафировска Христина, ликовна уметница
• Зафировски Борјан, филмски режисер
• Зафировски Ѓоко, музичар, „Нема лабаво“, „Дени те чува“
• Здравеска Драгица, наставничка по англиски јазик
• Здравески Ѓоко, писател
• Здравковска-Џепароска Соња, професорка
• Змејкоски Дејан, музичар, Сусијат
• Иванов Мартин, монтажер
• Иванова Тамара, ликовна уметница
• Ивановска Ана, ликовна уметница
• Ивановска Христина, ликовна уметница
• Ивановски Дејан, архитект
• Ивановски Иван, ликовен уметник
• Игновски Павле, „Македокс“, Театар „Навигатор Цветко“
• Илиоска Викторија, кореографка и изведувачка
• Јакимовска Јана, ликовна уметница
• Јакимска Ана, режисерка
• Јанев Марко, ликовен уметник
• Јаневски Ѓорѓи, културен работник
• Јаниќиевиќ Срѓан, режисер
• Јанковска Матеја МЈ, актерка
• Јанковски Владимир, писател
• Јанчевски Владимир, историчар на уметност
• Јанчовски Тихомир, писател
• Јаќоски Слободан
• Јованова Ива, музичарка аматер
• Јовановиќ Доријан, музичар, „Стринг форсис“, „Чалгија саунд систем“
• Јовановиќ Ѓорѓе, ликовен уметник
• Јовановска Ана, визуелна уметница
• Јовановски Филип, Факултет за работи што не се учат
• Јолдевски Ненад, писател
• Јордановска Бранкица, ликовна уметница
• Јорданоски Мартин, актер
• Јосифовска Дуфне Марта, костимографка
• Јосифовски Оливер, „Љубојна бенд“
• Јусуф Сара, актерка
• Кајевски Славиша, актер
• Карахасан Амир, ликовен уметник
• Карахасан Самир, ликовен уметник
• Караѓозовски Филип, архитект
• Караџовски Христијан, кинематограф
• Качакова Виолета, „Локомотива“ – центар за нови иницијативи во уметноста и културата
• Кирковски Бојан, актер
• Климоска Сара, актерка
• Коалиција „Маргини“ – Скопје
• Коцевска Ивана, балерина и кореографка, НОБ
• Коцевска Јана, „ЗГ за промоција на женската активност Тииит! Инк.“ – Скопје
• Кочовски Иван, правник
• Кнежевиќ Ана, филолог
• Крајчевска Билјана, драматург
• Крстески Ѓорѓи, ликовен уметник
• Кујача Николина, актерка, МНТ
• Куч Џано, музичар
• Лазаревска Ана, уметница
• Леловац Кристина, актерка
• Лембанов Андреј, кинематограф
• Лошкова Драгана, актерка
• Лукаш Владимир, ликовен уметник
• Љума Самир, кинематограф
• Максимова Нина, актерка
• Малеска Калина, писателка
• Манев Мартин, актер
• Маркоска-Милчин Ема, преведувачка
• Мартиновски Владимир, писател
• Милошевска Вера, „Љубојна бенд“
• Милошески Слободан, ликовен уметник
• Милчин Владимир, професор и театарски режисер
• Мирчевска Ивана, ликовна уметница
• Митевски Ненад, актер
• Митковски Оливер, актер, МНТ
• Митревски Сашо, музичар, Милко
• Михајлова Ина, графичка дизајнерка
• Мицевски Сашко Потер, монтажер
• Мицковски Ивор, новинар
• Муча Нита, историчарка на уметност и археолог
• Набаков Дарко, актер
• Набаков Раде, граѓански активист
• Најдовски Маријан, организатор
• Наумоска Касиопеја, ликовна уметница
• Нелковска Ивана, драматург
• Нешоски Доротеј, ликовен уметник
• Низамовска Бојана, група „Џун“
• Николиќ Нина, театарска режисерка
• Николовска Драгица, архитектка и фотографка
• Нихиу Гуѕим, граѓански активист
• Ничевски Миле, ликовен уметник
• Омерагиќ Дени, музичар, „Светлост“/„Палиндром“
• Павлаковиќ Ивана, актерка
• Пазарџиевска-Ристовска Елена, архитектка
• Панзов Златко, преведувач
• Пармаковска Фросина, писателка
• Пејовски Александар, композитор
• Пејовски Даријан, режисер
• Петковски Филип, магистер по кореологија
• Петрова Благица, граѓанска активистка
• Петровиќ Наташа, актерка
• Петровиќ Раша, филмски режисер
• Петрушевска-Јакимовска Весна, пијанистка во пензија
• Пировска Уранија, Хелсиншки комитет за човекови права
• Плачкова Оле, социјална работничка
• Попов Мирко, музичар, независна дискографска куќа „ПМГ рекордингс“
• Поповски Данчо, музичар, група „Џун“
• Прокопиев Илија, ликовен уметник
• Радиноска Билјана, театарска режисерка
• Ризова Дарја, актерка
• Ристевски Зоран, диџеј
• Ристеска Елена, Центар за нови иницијативи во уметноста и културата
• Ристеска Јоана, музичарка
• Ристески Никола, актер
• Ристовски Александар – Принц, музичар
• Ристовски Владимир
• Ристоска Тамара, актерка
• Рубен Виктор, продуцент
• Садику Артан, граѓански активист
• Саздов Данчо, група Џун
• Сандревски Александар, диџеј
• Синаноска Филис, музичарка
• Симонов Јордан, актер, режисер, МНТ
• Симоноска Павлина, Хелсиншки комитет за човекови права
• Симоска Сања, ликовна уметница
• Симоска Сара, архитектка
• Смилевска Марија, ликовна уметница
• Сотировска Марија, ликовна уметница
• Спасиќ Јане, театарски режисер
• Спировска Симона, актерка
• Спировски Бранислав, новинар
• Спировски Нинослав, музичар, „Светлост“
• Ставрески Ѓорче, режисер
• Стаматовска-Нешоска Ивана
• Стевовиќ Ненад, уредник и издавач („Или-или“)
• Степанулески Александар, актер
• Стефановска Инес, ликовна уметница
• Стојанов Дени, актер
• Стојанова Марија, претседателка на „Арт еквилибриум“
• Стојановиќ Милош, културен работник
• Стојановски Давор, писател
• Стојковски Марко, независен издавач, „Кран рекордс“
• Сулејман Неслихан, ликовна уметница
• Талевска Ирина, филолог
• Тасевски Филип, независен уметник, дискографска куќа „69 рекордс“
• Теодосиева Наталија, актерка
• Томиќ-Радевска Дијана, ликовна уметница
• Танурова-Тасевска Александра, новинарка
• Тануровска-Ќулафковски Билјана, доктор по драмски науки и магистер по менаџмент на култура, „Локомотива“
• Трајаноска-Ивановска Маја, преведувачка
• Трајковиќ Немања, ликовен уметник и дизајнер
• Трајковска Билјана, медија-менаџерка
• Трајковски Јане, музичар, РИБ, „Џун“
• Трујкановиќ Микица, ликовна уметница
• Ќорвезироска Оливера, писателка
• Улчар Исток Ј, писател
• Унковски Слободан, режисер, Театар „Навигатор Цветко“
• Филиповска Мирјана, историчарка на уметност
• Филиповски Тошо, независна дискографска куќа „Корпус деликти рекордс“
• Хаџи-Стефанов Ален, „Џез ФМ“
• Хорват Магдалена, писателка
• Христов Васил, режисер
• Христов Драган, моден дизајнер
• Христовска Ѓурѓица, Театар „Навигатор Цветко“/„Локомотива“
• Цветковиќ Ирена, Коалиција „Маргини“
• Цекиќ Анета, професорка
• Црвенковска Билјана, писателка
• Чалоски Јане, ликовен уметник
• Чочова Ели, ликовна уметница
• Џокиќ Владимир, рапер
• Шалдева Теа, музичарка, „Галатеа“
• Шапков Иван, ликовен уметник
• Шашевски Бојан, новинар
• Шемкоски Васил, илустратор, графички дизајнер
• Шопов Иван, писател
• Шурбановски Костадин, „Канал 103“
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Македонија
Меџити: Енергетската транзиција мора да оди рака под рака со еколошката правда и јавниот интерес

Првиот заменик претседател на Владата и министер за животна средина и просторно планирање, Изет Меџити, денеска се обрати на свеченото отворање на MEF Energy Forum 2025 –регионален форум посветен на енергетската транзиција и климатските предизвици во Западен Балкан.
Во својот воведен говор, министерот Меџити порача дека „енергетската иднина на регионот не смее да се гради на штета на животната средина, здравјето на граѓаните и социјалната правда.“
„Западен Балкан нема луксуз да избира меѓу економски развој и еколошка одржливост. Двете мора да одат заедно – или нема да одиме никаде,“ рече Меџити пред учесниците на форумот.
Тој исто така посочи дека Министерството за животна средина и просторно планирање, веќе работи на усогласување на националната еколошка и енергетска рамка со Европскиот зелен договор и глобалните цели од Парискиот договор. Но, истовремено и предупреди дека имплементацијата мора да биде: брза, фер и транспарентна бидејќи како што кажа тој последиците од климатските промени веќе ги чувствуваме, а транзицијата не смее да ги остави најранливите заедници зад себе.
На крајот од своето обраќање, министерот упати повик за регионално здружување, инвестирање во чисти технологии и конкретни резултати наместо декларативни заложби:
„Не можеме да зборуваме за енергетска сигурност ако истовремено ги труеме реките, воздухот и земјата. Не ни требаат само добри намери, туку и храбри политики. Граѓаните очекуваат резултати, а оваа тема бара акција час поскоро“
MEF Energy Forum 2025 се одржува во Скопје под организација на ZIP Institute, со поддршка од Владата на Република Северна Македонија и повеќе меѓународни партнери.
Македонија
Злоупотреба на правото на вето, идентитетски условувања и историски ревизионизам – Сиљановска-Давкова во Тирана за проширувањето на ЕУ

Претседателката Гордана Сиљановска-Давкова се обрати на Самитот на шефови на држави и влади на учесниците на Процесот за соработка во Југоисточна Европа (ПСЈИЕ) во Тирана и посочи дека во услови на драматични геополитички промени, со сè помалку мултилатерализам и сè повеќе мултиполарност, со војна на тлото на Европа – интеграцијата е неодложен геополитички и безбедносен императив за Европската Унија.
Таа нагласи дека е особено важна одговорноста на земјите членки од регионот коишто треба да бидат двигатели на проширувањето, а не извор на блокади што го поткопуваат кредибилитетот на Унијата.
Укажувајќи дека треба да се унапреди регионалната соработка и да се фокусираме на клучните проблеми – од одливот на мозоци до климатските промени, претседателката рече дека регионот мора проактивно да се поддржува за да не бидеме сведени на геополитичка и геоекономска периферија.
Сиљановска-Давкова додаде дека ни треба подобрена инфраструктурна, енергетска и дигитална поврзаност со цел регионот да биде поконкурентен на поширокиот европски и глобален пазар.
Упатувајќи благодарност за регионалната солидарност изразена преку несебичната нега на повредените во трагичниот пожар во Кочани, таа истакна дека со отворањето на здравствените установи за повредените македонски граѓани, како и со активирањето на европскиот механизам за цивилна заштита, се манифестираше искрено пријателство, соседска грижа и хуманост во еден од најтрагичните современи настани за државава.
Таа посочи дека патот на европската иднина води преку соработката и солидарноста, но истакна дека тој пат не е без пречки: сериозна препрека произлегува од старите предрасуди во некои европски центри кои сè уште гледаат на Балканот како на нестабилна периферија, составена од држави заглавени во конфликти, самоблокади и меѓусебни саботажи.
Истакнувајќи дека уште посериозна препрека е билатерализацијата на интегративниот процес од самите балкански соседи, преку злоупотреба на правото на вето, идентитетски условувања и историски ревизионизам, таа оцени: овие постапки не само што го забавуваат процесот на евроинтеграцијата, туку и ги засилуваат стереотипите дека Балканот не е подготвен за Европа.
Нагласувајќи дека кандидатите за членство, наместо солидарност и фер процес, сѐ почесто се соочуваат со опструкции поради билатерални прашања, претседателката оцени дека наместо европеизација на Балканот – сведоци сме на опасен тренд на балканизација на Европската Унија и истакна дека ова мора да се смени и тоа за доброто на сите.
Македонија
Панел дискусија на Лекарската комора: Системот за специјализации треба да се реформира

Лекарската комора, денес, организираше панел-дискусија на тема „Меѓународни искуства во постдипломската едукација на доктори“, на која се дискутираше за програмите и начинот на организација за специјализациите во нашата земја правејќи и споредба со начинот на кој овие процеси се организираат во Германија, Хрватска и Србија.
Од презентираните информации и дискусијата се идентификуваше потреба системот за специјализации во нашата земја да биде реформиран за да продуцираат здравствен кадар кој ќе овозможи оптимално функционирање на здравствените установи и ќе обезбеди квалитетна здравствена заштита на населението.
„Поминаа 15 години откако високообразовниот систем се усогласи со Болоњскиот процес, значителен период кој нѝ овозможи доволно време да ја процениме неговата имплементација и постигнатите резултати. За сеопфатно да ги оцениме нашите искуства во споредба со сегашните потреби и на колегите и на пациентите, тесно соработувавме со лекарските комори од другите држави. Овој заеднички напор ќе овозможи детална анализа и споредба на нашите тековни програми за специјализација“, истакна претседателката на Комората, проф. д-р Калина Гривчева Старделова.
Таа појасни дека системот на специјализации што сега постои во нашата земја одговара повеќе за терцијарните здравствени установи, бидејќи создава тесно специјализиран медицински кадар кој може да обезбеди консултација со друга специјалност доколку се појави потреба. Но кога се во прашање болниците од секундарно ниво, тогаш е потребно специјалистите да не се премногу тесно специјализирани за да можат да одговорат на поголем број здравствени услуги што се потребни за пациентите.
„Начинот на кој сега се организирани специјализациите, ги попречува докторите во секојдневната работа. Имавме реакции од колегите педијатри, дека ако докторот е супспецијалист по детска пулмологија, тогаш може да работи само во оваа тесна специјалност и да препишува лекови само за таа специјалност, а не и за пошироката специјалист – педијатрија“, вели проф. д-р Гривчева Старделова.
Во однос на задржување на младиот кадар, претседателката на Комората посочи дека овие доктори треба да бидат вработени веднаш по завршување на медицинскиот факултет, да им се даде можност да се едуцираат и да бидат достојно платени.
Проф. д-р Марија Вавлукис, продекан за настава на Медицинскиот факултет при Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ го презентираше актуелниот систем на организација на специјализациите во нашата земја.
Во дискусијата што се отвори се посочи дека во рамките на реформата на специјализациите, треба да се донесе и 10-годишен план за потребите од здравствен кадар и новите специјализации да бидат распишувани според потребите идентификувани во овој документ. Политизацијата на здравство, исто така беше апострофирана како сериозен проблем.
Д-р Иван Рагуж од Хрватската лекарска комора посочи дека тие веќе неколку години водат кампања за да се реформираат специјализациите.
„Се залагаме за промени бидејќи младите доктори не се задоволни од начинот на кој се сега организирани. Бараме да постои национална програма за планирање на специјализации, тие централно да се финансираат, а не преку болниците, да има регистар на институции каде се обучуваат специјализантите, да се контролира квалитетот и да се врши евалуација на прогресот. Формирана е работна група во Министерството за здравство во која имаме и членови на Комората“, истакна д-р Рагуж.
Претставникот на Лекарската комора на Србија, д-р Милан Диниќ, појасни дека иако во неговата земја започнала имплементација на Болоњскиот систем во организација на специјализациите, поради несоодветните резултатите од примената, во 2021 година се вратил стариот систем што се применувал до 2010 година.
За разлика од кај нас, каде за специјализациите надлежно е Министерството за здравство и медицинските факултети, во Германија, како што појаснија претставниците на Германската лекарска комора проф. д-р Хенрик Херман и д-р Јоханес Гехле, оваа улога ја имаат регионалните лекарски комори, кои развиваат наставни програми и прописи за обука на специјалисти. Прописите за специјалистичка обука се усвојуваат од страна на Собранието на Германската лекарска комора, претставничкото тело на сите лекари во Германија.
Од целосната дебата ќе бидат утврдени заклучоци што ќе бидат испратени до Министерството за здравство, медицинските факултети и другите засегнати страни.