Македонија
Уставни судии, професори, НВО, експерти од Германија, ОБСЕ и ЕУ на дебата за воведување уставна жалба
Претседателката на Уставниот суд Добрила Кацарска и судиите Осман Кадриу и Татјана Васиќ Бозаџиева учествуваа на дебата организирана за заштитата на човековите права и слободи пред Уставниот суд од страна на Институтот за човекови права.
Кацарска имаше обраќање на темата „уставна жалба” и во оваа прилика пред претставници на невладиниот сектор и академската заедница ја изрази потребата од поддршка за проширување на надлежностите на Уставниот суд во заштита на слободите и правата.
„Уставотворецот останал недоречен. Од една страна гарантирајќи ја заштитата, а од друга не предвидел начин за уставна заштита на секое право, иако можноста за правна заштита како посебно овластување на неговиот носител да се обрати до државните органи со цел заштита на самото право, денес е стандард за секој правен поредок”, рече Кацарска.
Таа потенцираше дека со Уставот не е предвиден правен лек за нивна заштита по примерот на уставите на државите од регионот кои го познаваат овој правен инструмент именуван како уставна тужба, односно уставна жалба.
„Се поставува прашањето дали во ваква ситуација се остварува прокламацијата од член 9 став 1 од Уставот дека граѓаните се еднакви во слободите и правата, независно од основите наведени во истата одредба. Се разбира дека не. Еднаквоста во слободите и правата покрај во нивното остварување, значи дека сите тие треба да уживаат ист вид на заштита, што сега не е случај.
Токму во тоа е смислата на воведувањето на уставната тужба, односно тоа би значело уставна заштита и на правото на сопственост, правото на здрава животна средина, правото на образование итн. кои во ниту еден момент не може да се рече дека се помалку важни од оние кои се наведени во член 110 алинеја 3 од Уставот или не заслужуваат да бидат заштитени”.
Кон овие аргументи се приклучи и судијата Осман Кадриу потсети дека прашањето на уставна жалба е истакнувано во конкретни периоди, а последно во 2014-та година.
„Тогаш Владата имаше предложено уставни амандмани и меѓу нив имаше два амандмана за Уставниот суд. Првиот беше листата на права со кои ќе се даде уставно-судска заштита и второ уставна тужба и спроведување. Причините за неизгласување беа политички се разбира”, рече судијата Кадриу.
Во текот на дебатата беше поставено прашањето дали Уставниот суд може да најде друг начин за да ги прошири надлежностите од аспект да ги заштити сите права, а тоа да не зависи од политичарите, при што судијата даде свое мислење и кажа:
„Друга тема е што со овој Устав јасно се подвлечени надлежностите, Уставниот суд не може со својот акт ниту да ги проширува ниту скратува надлежностите. Судот постапува со своите надлежности исклучиво утврдени со Уставот. Јас како судија тврдам дека надлежностите на Уставниот суд не се остварени во целост, кога зборуваме за сегашното работење, но прашањето за воведување на уставна жалба и претседателката го има институционално поставено и кога ги покани клучните носители на државни органи. Прашањето на уставна тужба се постави тогаш и тие декларативно подджаа. Радува фактот на последната конференција претседателот на државата Стево Пендаровски даде поддршка на ова прашање и да видиме сега како ќе помине кај останатите политичари”, рече судијата Кадриу.
Дебатата се одржа на 11 декември, во рамки на проектот на Институтот за човекови права и покрај уставните судии присуствуваа експерти од Германија, претставници на ОБСЕ, членови на делегацијата на ЕУ ангажирани за проектот ИПА, професорите од Правниот факултет „Јустинијан Први“ при Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ Скопје, Александар Спасов и Ана Чупевска, кои презентираа документ за јавни политики во кој е нагласена потребата од воведување на уставна тужба.
Во текот на дебатата исто така беа презентирани и останатите продукти од проектот „Уставниот суд – заштитник на човековите права“ како што се: Водичот за поднесување на иницијативи пред Уставниот суд, онлајн „Курс за заштита на човековите слободи и права пред Уставниот Суд на РСМ“ објавен на Академијата на Институтот за човекови права (https://app.ihracademy.org.mk/login) и анимирано видео за Уставот на Република Северна Македонија и основните човекови права и слободи наменето за ученици од основно училиште.
Во рамки на проектот на ИЧП беше организирана посета на Судот во Словенија во ноември 2023 година на којашто беа презентирани тамошните искуства, придобивки и аспекти на примена на уставна жалба.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Македонија
Зајкова се обрати на есенската сесија на ПС на ОБСЕ: Во време на зголемени конфликти, дезинформации и нарушена доверба во институциите, нашата најсилна алатка останува дијалогот
Делегацијата во Парламентарното собрание на ОБСЕ (ПС на ОБСЕ) во состав: Моника Зајкова, шефица на Делегацијата; Мимоза Муса, членка и Ели Панова, заменик-членка на Делегацијата, учествува на 23. Есенски состанок на ПС на ОБСЕ, што се одржа од 16 до 19 ноември 2025 година во Истанбул, Турција.
Во време кога се одбележуваат 50 години од формирањето на ОБСЕ, оваа парламентарна конференција беше отворена со засилени апели за ревитализирање на мултилатерализмот преку дијалог и соработка.
Првата сесија на оваа парламентарна конференција се фокусираше кон премостување на перспективите и зајакнување на дијалогот, медијацијата и довербата во ерата на неизвесност. На оваа сесија свое обраќање имаше пратеничката Моника Зајкова, која истакна дека меѓународниот пејзаж е обележан со длабока сложеност затоа што конфликтите продолжуваат, а геополитичките тензии се заоструваат.
Во време кога дезинформациите се шират и довербата на граѓаните во институциите се намалува потребна е поголема посветеност кон дијалогот, соработката и споделената одговорност. Затоа е потребно да се имаат предвид основачките принципи на ОБСЕ дека безбедноста е неделива, односно дека сите зависиме едни од други. Таа посочи дека дијалогот е најважната алатка за зачувување на мирот и дека преку отворени канали на комуникација може да се отфрли стравот, да се исправат дезинформациите.

Пратеничката Зајкова заклучи дека без разлика дали неизвесностите доаѓаат од геополитички, економски, технолошки или еколошки предизвици, секогаш бараат обновен дух на солидарност и одговорност. Премостувањето на перспективите не значи елиминирање на разликите, туку создавање простор за нивно разбирање, за нивно управување со можност за трансформирање во мир.
На оваа есенска конференција учествуваат околу 200 пратеници, претставувајќи 53 земји учеснички на ОБСЕ, како и неколку парламентарци од медитеранските партнери за соработка.
Говорниците повикаа на праведен мир во Украина, нагласувајќи дека сите преговори мора да го вклучат Киев на масата, како и пат кон долгорочен мир на Блискиот Исток врз основа на признавање на две држави.
Во своето обраќање, претседателот на ПС на ОБСЕ, Пере Жоан Понс (Шпанија), зборуваше за ерозијата на некогаш преовладувачкиот оптимизам низ Регионот на ОБСЕ, но сепак изрази надеж за иднината. Тој истакна дека Европа повторно гледа во бездната на војната, што се гледа преку Украина, а трагично, недалеку оттука, во Газа.

Во овој поглед, тој истакна дека Собранието ќе продолжи со ангажманот во Јужен Кавказ, работејќи со сите политички сили за да помогне во зајакнувањето на демократијата и дијалогот и повика на продлабочување на парламентарната соработка со сите земји од Централна Азија. Тој, исто така, ја нагласи важноста на економската и еколошката димензија на безбедноста, истакнувајќи ја особено работата на ПС по прашањето на климатските промени.
Генералниот секретар на ОБСЕ, Феридун Х. Синирлиоглу, истакна дека ОБСЕ има инклузивност, легитимитет, искуство и историска меморија да покаже дека дијалогот и соработката се сè уште можни и секако потребни, особено во најтемните времиња.
Парламентарното собрание на ОБСЕ го сочинуваат 323 парламентарци од 57 земји од Европа, Централна Азија и Северна Америка. Собранието обезбедува форум за парламентарна дипломатија, набљудување на избори и зацврстување на меѓународната соработка за исполнување на заложбите на ОБСЕ во врска политичките, безбедносните, економските прашања, прашањата за човековите права и животната средина.
Македонија
Младите во Општина Аеродром целосно ослободени од комуналии за градење на прв дом
Општина Аеродром ја воведува мерката за целосно ослободување од комуналии за сите млади до 35 години што го градат, го доградуваат или го надградуваат својот прв дом.
„Мерката беше донесена на првата седница на Советот на Општина Аеродром, со што јасно се потврдува определбата дека токму младите се основата на развојот на заедницата“, велат од Општината.
Ова право можат да го остварат лицата што исполнуваат следниве услови: лица кои имаат најмногу 35 години на денот на поднесување на барањето; да се жители на Општина Аеродром најмалку (2) години; градат, доградуваат или надградуваат прв дом во нивна сопственост; објектот се гради исклучиво за лични станбени потреби.
Заинтересираните треба да поднесат комплетна техничка документација согласно со Законот за градење, како и изјава дека објектот ќе го користат за сопствено домување најмалку десет (10) години.
Ослободувањето од комуналии се однесува на: изградба на нова индивидуална куќа; доградба на постоен станбен објект за индивидуално домување и надградба на постоен станбен објект за индивидуално домување со која се создава прв дом.
Македонија
ЦУК предупредува: Поради интензивни врнежи од дожд во делови од Западна Македонија се создадоа водени површини под подвозниците и надвозниците
Поради интензивни врнежи од дожд во делови од Западна Македонија, особено во Полошкиот регион и Општина Тетово, забележани се проблеми со апсорпцијата на атмосферските и фекалните канализации во урбаните делови на градот. Ова доведе до задржување и создавање водени површини под подвозниците и надвозниците, извести Центарот за управување со кризи.
Од ЦУК апелираат на зголемена внимателност при движење низ улиците и избегнување на сообраќајот кон наведените делови од патната инфраструктура.
Надлежните екипи се на терен и активно работат на надминување на состојбата, додаваат од ЦУК.

