Унгарија и Словачка сугерираа дека сегашните случаи на високо заразната болест шап и лигавка (ШПА) би можеле да бидат поврзани со биотероризам – без никакви научни докази што би го поткрепиле таквото тврдење.

Првиот случај на шап и лигавка во Унгарија по 50 години беше регистриран на почетокот на март на фарма за добиток во близина на границата со Словачка. Оттогаш, вирусот е потврден кај добиток на уште три фарми во Унгарија и шест фарми во Словачка. Поради оваа причина, надлежните служби итно започнаа со вакцинација на добитокот, со цел да се спречи понатамошно ширење пред евентуалното уништување на заразените грла.

Словачка прогласи вонредна состојба, воведе гранични контроли и формираше кризен центар со поддршка на полицијата, армијата и пожарникарите – и на терен и од воздух.

Сепак, вирологот Јиржи Черни од Чешкиот универзитет за природни науки во Прага предупредува дека нема конкретни докази за тврдењата за намерно ширење на вирусот.

„Според моите сознанија, нема докази што укажуваат дека станува збор за биотерористички напад“, рече Черни.

„Ова не значи дека не треба да се разгледуваат сите можни сценарија, но тие мора темелно да се испитаат и да не се претпоставуваат без никаква основа.“

Болеста на шап и лигавка е најстрашната болест што може да влијае на добитокот ширум светот. Иако ретко предизвикува смрт, е многу заразна за преживари како што се крави, свињи, овци и кози. Предизвикува висока температура, губење на апетит и болни плускавци во устата и копитата, што обично бара еутанизација на цели стада. Во исто време, се воспоставуваат изолациски зони за да се спречи ширењето на инфекцијата.

Оваа болест има потенцијал сериозно да го загрози земјоделството. За време на епидемијата во Велика Британија во 2001 година, земјата претрпе штета од над 15 милијарди евра, а повеќе од шест милиони животни беа убиени во тоа време со цел да се сузбие болеста.

Германија, исто така, пријави случај во јануари, но инфекцијата брзо беше ставена под контрола.

Черни истакнува дека најверојатно станува збор за случаен пренос на вирусот: „Вирусот може да се пренесе преку контаминирани обувки, облека, опрема, па дури и пердуви на птици преселници. Слични случаи на ненамерно внесување на вирусот веќе се регистрирани во минатото.“

Сепак, шефот на кабинетот на унгарскиот премиер Виктор Орбан, Гергели Гуљас, беше првиот што отворено ја спомена можноста дека станува збор за биолошки напад.

„Во овој момент не можеме да исклучиме дека вирусот нема природно потекло и дека можеби имаме работа со вештачки создаден вирус“, рече Гуљас на прес-конференцијата. Тој додаде дека ова сомневање се темели на информации од странска лабораторија, но дека овие информации сè уште не се потврдени.

Гуљас истакна дека компетентните експерти треба да ги истражат сите можности, вклучително и „намерен напад“.

Еден ден подоцна, слична изјава даде и словачкиот министер за земјоделство Ричард Такач, кој во интервју на Јутјуб рече дека Словачка ја разгледува и можноста за биотероризам.

„И тука се поставуваат разни шпекулации и прашања. Европската комисија, исто така, ги поставува истите прашања“, рече Такач. „Можам да потврдам дека во официјалните документи по состаноците на европско ниво, биотероризмот се споменува како едно од можните сценарија. Дека некој можеби намерно го вовел вирусот. Истрагата е во тек.“

Европската комисија не сакаше да коментира за изјавата на Такач, но објави дека активно соработува со земјите-членки за да се утврди потеклото на вирусот.

„Не можеме да коментираме. Комисијата интензивно работи со земјите-членки за да го пронајде изворот на инфекцијата. Вирусот моментално се изолира и секвенционира во референтната лабораторија на ЕУ, што би можело да помогне да се расветли неговото потекло. Сè уште е рано за шпекулации“, изјави портпарол на Комисијата пренесе „Политико“.

Во меѓувреме, неколку земји преземаат дополнителни мерки на претпазливост: Австрија и Чешка ги заострија граничните контроли, додека Велика Британија го забрани увозот на месо и млечни производи од ЕУ во личен багаж.

Конклавата за избор на нов папа, тајна церемонија во Ватикан стара илјада години, започнува со влегувањето на кардиналот-изборник во Систинската капела, по што водачот на папските литургиски прослави извикува „екстра омнес“ (сите надвор) и ги исфрла сите излишни луѓе од просторијата и ја затвора масивната врата зад себе. Со тоа, официјално започнува изборот на новиот поглавар на Католичката црква.

Конклавата, која потекнува од латинската фраза „cum clave“ што значи „под клуч“, е ритуал што го придружува „раѓањето“ на новите папи со векови, анализираат медиумите во светот.

Пред официјалниот почеток на конклавата, кардиналските изборници пристигнуваат во Рим и одат да преноќат во Каса Санта Марта, истата зграда каде што покојниот папа Франциско избрал да живее наместо во луксузниот папски апартман.

Постапката за избор на папа беше изменета со апостолскиот устав Universi Dominici Gregis на папата Јован Павле II. Во 1996 година. Максималниот број на кардинални електори е 120, но моментално има 135 со право на глас и не е исклучено, како што веќе се случи во минатото, да бидат дозволени исклучоци од правилото.

Процес на гласање и избор на папа
Откако ќе го напишат своето име на гласачкото ливче под фразата „Eligo in Summum Pontificem“ (Јас избирам за папа), секој поединечен кардинал-избирач оди кон олтарот со своето гласачко ливче превиткано двапати и јасно видливо. Теоретски, забрането е да си дадат глас себеси. Потоа кардиналот го става гласачкото ливче во урната и се враќа на своето место.

Тројца кардинални пребројувачи се одредуваат со ждрепка, тројца кардинални „болници“ кои ги собираат гласовите на болните кардинали и ги ставаат нивните гласачки ливчиња во кутиите за гласање во нивно име и тројца кардинални ревизори кои ги проверуваат пребројувачите. Кога гласањето ќе заврши, првите двајца кардинални пребројувачи го отвораат и тивко го читаат името напишано на гласачкото ливче, додека третиот пребројувач го изговара напишаното име на глас. Потоа листовите се прободуваат и се врзуваат заедно, а потоа се горат во печка.

Папата се избира со двотретинско мнозинство од присутните кардинални избирачи. Доколку по три дена не се избере папа, гласањето се одложува за еден ден молитва и размислување. Потоа се одржуваат нови кругови на гласање до конечните избори.

Црно-бел чад
Чадот што излегува од Систинската капела за време на конклавата ја симболизира одлуката на кардиналите за тој ден. Доколку ниту еден кандидат не го добие потребното двотретинско мнозинство гласови, гласачките ливчиња се горат во печка заедно со мешавина од хемикалии што создава црн чад. Црниот чад значи дека доаѓа уште еден ден за гласање. Доколку биде избран нов папа, конечните гласачки ливчиња се горат со хемикалии кои создаваат бел чад.

Чадот делумно се создава со горење на гласачки ливчиња во специјална печка во капелата. Но, за да се постигне одредена боја, чадот се меша со оној од друга печка каде што се горат хемиски адитиви, пишува Би-Би-Си.

Ватикан пред 12 години откри дека за црн чад користи мешавина од калиум перхлорат, антрацен и сулфур, а за бел калиум хлорат, лактоза (млечен шеќер) и смола од четинари, позната како колофон, која често се користи во гудалата за виолина за зголемување на триењето, објави Би-Би-Си.

Руските сили продолжуваат да го зголемуваат своето воено присуство во привремено окупираниот град Мариупол. Како што соопшти денеска на Телеграм градскиот совет на Мариупол, во градот веќе се формирани две воени бази.

„Руските окупатори го прошируваат своето воено присуство во Мариупол“, се вели во соопштението.

Според Центарот за проучување на окупацијата, во текот на март и април 2025 година се појавиле две нови воени бази: една во областа Калмиус на северозапад од градот и логистичка база во областа Ливобережњи, во станбената зона „Шхидни“. Втората база, како што се наведува, главно се користи за сместување на персонал и воена опрема.

„На овој начин руските окупатори постепено го зголемуваат своето присуство во Мариупол. Центарот за проучување на окупацијата нагласува дека ова е план за трансформирање на градот во главна и полноправна логистичка и воена база, не само за стоки, туку и за опрема и персонал. Со широка мрежа на паркинзи, бази за поправка и точки на трајно и привремено распоредување на персонал. Ова е олеснето и со развојот на железничките и пристанишните врски што ги спроведуваат окупаторските власти“, се вели во соопштението на градскиот совет на Мариупол.