Свет
Отворено ново поглавје на соработка, во Иран пристигнуваат моќни системи: „Ова менува сè“
Во март руски производител на оружје покани делегација од Иранци да ги обиколи нејзините фабрики за оружје. Имаше 17 гости кои беа почестени со ручеци и културни претстави, а последниот ден ја обиколија фабриката што го произведува она што долго време беше на списокот на желби на Техеран – напредни руски системи за противвоздушна одбрана за соборување непријателски авиони.
Централата „НПП старт“ во Екатеринбург е под санкции на САД поради поддршка на руската војна против Украина. Меѓу нивните производи се мобилни лансери и други компоненти за противвоздушни системи, вклучително и моќниот руски „С-400“ за кој воените аналитичари проценуваат дека може да детектира и уништи „стелт“ борбени авиони управувани од пилотите на Израел и Соединетите Американски Држави, пренесува „Јутарњи лист“.
Во обелоденетиот руски документ, кој е дел од украдените ирански имејлови објавени од хакерска група во февруари, посетата се опишува како обиколка и гледање излози на научниот и техничкиот потенцијал и производствените способности што Русија може да му ги понуди на Иран. Сепак, не е познато дали посетата доведе до целосно купување, но таа е симболична за она што разузнавачите го нарекуваат продлабочување на стратешкото партнерство меѓу Москва и Техеран во двете години од почетокот на руската инвазија на Украина.
Иран отвори ново опасно поглавје во односите со Русија во 2022 година со тоа што се согласи да испорача илјадници борбени беспилотни летала и проектили за да ѝ помогне на Москва во нејзината војна против Украина. Тие зајакнати односи сега придонесуваат за солиден договор меѓу Москва и Техеран вклучувајќи го и ветувањето на Кремљ дека ќе го снабдува својот сојузник со напредни борбени авиони и технологија за противвоздушна одбрана, ресурси што би можеле да му помогнат на Техеран да ја зајакне својата одбрана од какви било идни воздушни напади од страна на Израел или САД, како што проценуваат европските и блискоисточните разузнавачи и експертите за оружје, од кои некои разговарале за „Вашингтон пост“ под услов да останат анонимни.
Не е познато колку системи се испорачани и распоредени, но руската технологија може да го претвори Иран во многу пострашен противник, со подобрена способност за соборување авиони и проектили, велат официјални лица и експерти.
Договорите за оружје, чии детали не се објавени, се дел од пошироката соработка, која вклучува производство на воени беспилотни летала во Русија, споделување технологија за спречување пречки и процена на оружјето распоредено против силите опремени од НАТО во Украина, соопштија разузнавачите и експертите за вооружување. Соработката носи значителни придобивки за двете земји подигајќи го статусот на Иран од ниво на помал сојузник на стратешки партнер.
„Тоа веќе не е динамика покровител – клиент, каде што Русија ја има целата моќ“, вели Хана Нот, директорка на програмата Eurasia Nonproliferation во непрофитната организација James Martin Center for Nononiferation Studies.
„Иранците имаат корист од оваа промена. Природата на нивната врска оди подалеку од обичната испорака на нештата. Има и трансфер на знаење, има и нематеријални придобивки“, додава.
Претставниците на разузнавањето зборуваат за договори склучени во тајност за снабдување на Иран со „су-35“, еден од најспособните руски ловци бомбардери, што потенцијално би значело драматична надградба на иранските воздухопловни сили, кои главно се состојат од обновени американски и советски авиони изградени пред 1979 година. Москва исто така вети дека ќе обезбеди техничка помош со иранските шпионски сателити, како и помош за изградба на ракети за испраќање повеќе сателити во вселената, изјавија официјални лица.
Во исто време нема јавен доказ дека авионите „су-35“ навистина биле испорачани, а причината за доцнењето на реализацијата на таа работа може да биде доцнењето на плаќањето од страна на Техеран, вели добро запознаен со американското и блискоисточното разузнавање во врска со оваа тема.
Кога станува збор за одбранбените ресурси, Иран долго време бара напредни руски противвоздушни системи за да ги заштити своите нуклеарни и воени капацитети од можни американски или израелски напади. Во 2007 година Техеран склучи договор за купување на рускиот систем за противвоздушна одбрана „С-300“, но Москва ја одложи испораката поради притисокот од САД и европските сили.
Самонаметнатата забрана за испорака заврши во 2016 година, а иранскиот „С-300“ стана оперативен во 2019 година. Оттогаш Иран се обиде да го купи рускиот уште понапреден систем „С-400“, но не е познато дали Москва го испорача. Некои варијанти на системот „С-400“ се опремени со радари што може да ја поништат стелт-технологијата што ја користат модерните борбени авиони. Русија ги распореди „С-400“ за да ги заштити своите воени бази во Сирија и тие претставуваат потенцијална смртоносна закана за американските и израелските авиони, кои повремено оперираат во сирискиот воздушен простор.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Регион
Орбан: Срамно е како ЕУ се однесува кон Србија
Унгарскиот премиер Виктор Орбан денес изјави дека Србија е клучна земја во Западен Балкан и дека начинот на кој Европската унија се однесува кон Белград е срамен и неправеден.
Орбан го изјави ова пред самитот на Европската унија и земјите од Западен Балкан во Брисел, одговарајќи на прашање за отсуството на Србија од состанокот, објавија регионалните медиуми.
Тој изјави дека Западен Балкан претставува економска резерва на злато за Европската Унија и дека Србија игра клучна улога во регионалната стабилност и заштитата на Европа од мигрантските текови.
„Не можеме ништо да направиме без Србија. Она што се случува тука, мислам на третманот и однесувањето кон Србија, е срамно. Тоа е целосно неправедно и неприфатливо“, рече Орбан.
Унгарскиот премиер истакна дека Србија сочинува повеќе од една третина од вкупното население на Западен Балкан, додека, според него, најмалку половина од економијата на регионот е поврзана со таа земја. Тој додаде дека околу две третини од извозот на Западен Балкан е поврзан со Србија.
„Без Србија, невозможно е да се направи нешто на Западен Балкан“, тврди Орбан.
Тој оцени дека, за да се најдат решенија за постојните предизвици, Европската унија прво треба да ја прифати Србија како членка, а дури потоа да го продолжи процесот на проширување со другите земји во регионот.
„Ние го правиме токму спротивното. Не е добро. Лошо е, неправедно и срамно. Затоа ние Унгарците мора да ја поддржиме Србија да продолжи напред“, заклучи Орбан.
Српскиот претседател Александар Вучиќ изјави доцна синоќа дека Србија нема да присуствува на денешниот самит ЕУ-Западен Балкан во Брисел, наведувајќи дека не сака владата на земјата да трпи притисок, но повтори дека Белград останува посветен на членството во ЕУ.
фото/депозитфотос
Свет
Убиен почитуван професор од МИТ, бил застрелан пред неговиот дом
Шок и неверување владееше во престижниот Масачусетски институт за технологија (МИТ) и во мирното бостонско предградие Бруклин по веста за бруталното убиство на почитуван професор.
Нуно Ф.Г. Луреиро, 47, професор по нуклеарни науки, инженерство и физика и директор на Центарот за наука за плазма и фузија на МИТ, беше застрелан повеќе пати во понеделникот вечерта во својот дом на улицата Гибс. Починал од повредите во болница рано наутро во вторник, потврди канцеларијата на окружниот обвинител на округот Норфолк, Мајкл В. Морисеј, според „Бостон тајмс“.
Соседка која живее во станот над Луреиро рече дека слушнала повеќе истрели во понеделник вечерта. Кога ја отворила вратата, затекнала ужасна сцена – Лоуреиро лежел на грб на влезот од зградата.
Полициските службеници на местото на настанот пронашле чаури во лобито и куршуми во ѕидот. Информациите за убиецот се спротивставени; еден полицаец пријавил сив седан кој возел со исклучени светла, додека друг споменал син или црн седан.
Шефицата на полицијата во Бруклин, Џенифер Пастер, изјави дека истрагата за убиство е активна и во тек. „За да го заштитиме интегритетот на истрагата, ограничени сме во информациите што можеме да ги споделиме во овој момент и бараме разбирање и трпение од заедницата“, рече Пастер.
Иако ФБИ понуди помош на државните власти, таа во овој момент не е побарана. Специјалниот агент Тед Докс нагласи дека злосторството не изгледа поврзано со пукањето што се случи во саботата на Универзитетот Браун, каде што беа убиени двајца студенти.
Во вторник вечерта на улицата Гибс се одржа бдение во спомен на убиениот професор. Според соседите, Лоуреиро имал три деца, а неговата смрт ја потресе целата заедница.
Претседателката на МИТ, Сали Корнблут, изрази сочувство до семејството. „Соочени со оваа шокантна загуба, нашите мисли се со неговата сопруга и нивното семејство, како и со неговите многубројни посветени студенти, пријатели и колеги“, рече Корнблут, додавајќи дека универзитетот ги поддржува сите погодени од оваа трагедија.
Лоуреиро пораснал во малиот град Визеу, Португалија, и уште од мал знаел дека сака да биде научник. Тој дипломирал физика од Лисабон, докторирал од Империјал колеџ во Лондон и продолжил со постдокторски истражувања на престижниот универзитет Принстон и Националната лабораторија за истражување на фузија во Велика Британија.
По враќањето во Португалија, се приклучил на МИТ во 2016 година. Опишан како „признаен теоретски физичар и научник за фузија“, во 2024 година бил именуван за директор на Центарот за плазма и фузиска наука на МИТ, кој има повеќе од 250 истражувачи и студенти.
Неговото почитување во научната заедница се одразува во фактот дека ја добил Претседателската награда за научници и инженери во рана кариера, највисокото признание што владата на САД им го доделува на научниците во рана кариера.
Свет
Зеленски бара конкретни чекори против Русија
Украинскиот претседател Володимир Зеленски ги повика сојузниците на Украина да му дадат поддршка на Киев и да и покажат на Русија дека војната е бесмислена, пред клучниот самит на Европската унија на кој треба да се разговара за замрзнатите средства на Русија.
„Исходот од овие состаноци – исходот за Европа – мора да биде таков што Русија ќе почувствува дека нејзината желба да продолжи со борбите следната година ќе биде бесмислена бидејќи Украина ќе има поддршка“, рече Зеленски во своето вечерашно обраќање.
Тој ги повика украинските партнери да донесат одлука за користење на речиси 250 милијарди долари замрзнати руски државни средства во Европската унија, од кои повеќето се чуваат во белгискиот Euroclear, за поддршка на заем за Украина.
Владите на ЕУ минатата недела се согласија да ги задржат средствата замрзнати до понатамошно известување, наместо да гласаат на секои шест месеци дали да го продолжат статусот.
Некои европски лидери се спротивставија на планот, плашејќи се дека тоа би можело да претставува правни ризици за нив.
„Ни треба сите наши партнери да имаат храброст да ја видат вистината, да ја признаат вистината и да дејствуваат соодветно“, рече Зеленски. Тој додаде дека постапките на Русија покажуваат дека таа има намера да продолжи да се бори следната година.
„Сојузниците во Соединетите Американски Држави често велат дека се чини дека Русија сака да ја заврши војната. Но, Русија испраќа сосема поинаква реторика и сигнали, вклучително и официјални наредби до својата војска“, рече Зеленски.
фото/депозитфотос

