Свет
Планетата Марс има цврсто јадро, открија научниците

Научниците од НАСА, проучувајќи во самото срце на планетата Марс, открија структура што не ја очекуваа. Длабоко во внатрешноста на планетата, сеизмичките податоци од лендерот InSight открија цврста маса со пречник од околу 600 километри.
Ова откритие не само што е во спротивност со претходните сознанија за целосно течното јадро на Црвената планета, туку и не се вклопува во сегашното разбирање на нејзиниот состав, пишува Science Alert.
„Невообичаено е Марс да има цврсто јадро“, рече тимот предводен од сеизмологот Хуисинг Би од Универзитетот за наука и технологија на Кина.
„Раните студии сугерираа дека јадрото на Марс содржи значителна количина на лесни елементи, што ја намалува температурата на јадрото и го прави малку веројатно јадрото да кристализира, со оглед на неговата релативно висока температура.“
Само во последните неколку години научниците успеаја детално да ја мапираат внатрешноста на Марс. Заслугата за ова му припаѓа и на лендерот InSight, кој од 2018 до 2022 година бележеше земјотресни бранови и удари од метеорити користејќи исклучително чувствителен сеизмометар.
Овие бранови, рефлектирајќи се низ внатрешноста на планетата, реагираат различно, во зависност од густината на материјалот, создавајќи еден вид акустичен „рендген“ на Марс. Податоците собрани во текот на четири години ја обезбедија првата детална внатрешна мапа на Марс, откривајќи структура слична на Земјината: тврда кора, истопена површина и густо јадро во центарот.
Постојат клучни разлики помеѓу внатрешноста на Земјата и Марс, и токму тие ги охрабрија научниците да продолжат со истражувањата.
„За разлика од Земјата, Марс денес нема глобално магнетно поле“, објаснија истражувачите. „Наместо тоа, делови од неговата кора се силно магнетизирани, што ни кажува дека Марс некогаш, во далечното минато, имал магнетно поле.“
Глобалното магнетно поле на планетата управува со „динамо“ во нејзиното јадро, кое зависи од конвекцијата во течниот надворешен дел од јадрото.
„Се верува дека овој механизам игра важна улога во одржувањето на магнетното поле на Земјата денес. Спротивно на тоа, за Марс, работите изгледа функционираат поинаку“, додадоа тие во студијата објавена во списанието Nature.
Бидејќи InSight беше стациониран само на една локација, за разлика од мрежата на сеизмички станици на Земјата, тимот се потпираше на податоци од удари на метеорити кои испраќаат бранови низ планетата. Со анализа на 23 такви настани, тие беа во можност да применат техники што вообичаено се користат за податоци од повеќе ќелии.
„Овој пристап ни овозможи да изолираме специфични сеизмички фази врз основа на тоа како тие стигнуваат до ќелиите. Можевме да детектираме бранови што патуваат низ самиот центар на марсовското јадро и рефлексија од внатрешната граница на јадрото, што дава клучни заклучоци за цврсто внатрешно јадро“, наведуваат истражувачите.
Тие пронајдоа неколку различни видови бранови кои, независно еден од друг, укажуваат на постоење на цврсто јадро.
„Овие повеќекратни фази се клучни, бидејќи тие се потврдуваат меѓусебно и сите постојано укажуваат на истиот заклучок: Марс навистина има цврсто внатрешно јадро.“
Што значи ова откритие за иднината?
Како точно може да постои цврсто јадро и покрај високата температура и присуството на полесни елементи како што се сулфур, кислород и јаглерод, засега останува нејасно. Научниците ќе треба да спроведат ново моделирање за да ги испитаат условите на температура, притисок и состав што би можеле да го објаснат ова откритие. И покрај ова, резултатите се исклучително возбудливи, пишува научниот портал.
Понатамошните истражувања би можеле да доведат до подлабоки увиди во тоа како Марс го изгубил своето „динамо“ и своето глобално магнетно поле, но исто така би можеле да откријат нови детали за еволуцијата на карпестите планети – оние за кои се верува дека имаат најголем потенцијал за развој на живот.
„Големината и својствата на внатрешното јадро на Марс служат како клучна референца за разбирање на термичката и хемиската еволуција на планетата“, заклучија истражувачите.
Фото: принтскрин
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Свет
Путин најавува силен одговор ако се случи ракетен напад со Томахавк: „Нека размислат за тоа“

Рускиот претседател, Владимир Путин, упати остро предупредување до Соединетите Американски Држави, најавувајќи дека Русија силно ќе одговори во случај на напад со американски ракети „Томахавк“ на нејзина територија, објавија руските државни медиуми.
„Ако таквото оружје се користи за удар врз руска територија, одговорот ќе биде многу силен. Да не кажам – зачудувачки. Нека размислат за тоа“, рече Путин.
Тој ги нарече разговорите за можноста за испорака на вакви ракети во Киев обид за ескалација на конфликтот.
Рускиот претседател ги опиша новите американски санкции против Москва се непријателски чин што не ги зајакнува руско-американските односи. Како што оцени, новите санкции нема да имаат значително влијание врз економската благосостојба на земјата.
Рускиот претседател, исто така, рече дека разговарал со американскиот претседател Доналд Трамп за влијанието на ситуацијата со руската нафта врз цените низ целиот свет, вклучително и во САД.
„Ова ќе доведе до нагло зголемување на цените на нафтата и нафтените производи, вклучително и на бензинските пумпи. И САД не се исклучок. И со оглед на внатрешниот политички календар на САД, јасно е колку чувствителни ќе бидат некои процеси во овој поглед. И оние што наметнуваат такви одлуки на сегашната администрација мора да разберат за кого работат“, рече Путин.
Вчера, САД објавија дека воведуваат нов пакет санкции против Русија, кој вклучува мерки против најголемите нафтени компании Роснефт и Лукоил и нивните подружници.
Свет
Литванија: Руски авиони влегоа во нашиот воздушен простор, беа пресретнати од ловци на НАТО

Литванското Министерство за одбрана објави дека руски воени авиони накратко го нарушиле воздушниот простор на Литванија вечерва, што предизвикало брза реакција од ловците на НАТО кои беа во редовна патрола.
„Нашите сили дејствуваа брзо со помош на ловци на НАТО кои патролираа. Литванија е силна и подготвена. Секој сантиметар од нашата земја е заштитен“, објави министерството на платформата „Икс“. Не беа објавени детали за видот на рускиот авион, времетраењето на инцидентот или точната локација.
Литванскиот претседател Гитанас Науседа остро го осуди инцидентот.
„Остро го осудувам нарушувањето на литванскиот воздушен простор од страна на ловци и транспортни авиони на Руската Федерација од Калининград. Ова е грубо кршење на меѓународното право и територијалниот суверенитет на Литванија, на кое мора да одговориме.“
Инцидентот следеше по сличен инцидент во септември, кога три руски борбени авиони МиГ-31 влегоа во естонскиот воздушен простор во близина на островот Ваиндло и останаа таму околу 12 минути. Инцидентот предизвика остри реакции од Талин и НАТО, кои го опишаа летот како „неодговорен“. Во тој случај, италијански борбени авиони Ф-35 распоредени како дел од мисијата за надзор на балтичкиот воздушен простор беа соборени, додека Москва негираше какво било прекршување.
Напната ситуација во воздухот
Нарушувањата на воздушниот простор на балтичките држави од страна на руски авиони се ретки, но многу чувствителни, особено по почетокот на руската инвазија на Украина во 2022 година. Сојузничките борбени авиони редовно ги пресретнуваат руските авиони што летаат без планови за летање, транспондери или радио комуникации, иако повеќето од овие летови остануваат надвор од воздушниот простор на НАТО.
Кон крајот на септември, Литванија ги овласти своите вооружени сили да соборуваат беспилотни летала што влегуваат во нејзиниот воздушен простор, откако неколку руски беспилотни летала паднаа на литванска територија во близина на границата.
Балтичката мисија за надзор на воздушниот простор на НАТО работи од воздухопловните бази во Шјауљај, Литванија и Амари, Естонија, обезбедувајќи трајна воздушна одбрана за трите балтички држави.
Моментално, мисијата ја командуваат шпанските воздухопловни сили, кои распоредија осум ловци „Еурофајтер Тајфун“ во базата Шјауљај. Италијанските „Тајфуни“ се стационирани во естонската база Емари, каде што обезбедуваат дополнителна брза поддршка во случај на инциденти.
Свет
Се огласи Путин по воведувањето на санкциите од страна на САД

Рускиот претседател, Владимир Путин, го даде својот прв директен одговор на американските санкции воведени врз Русија.
Тој рече дека санкциите нема да влијаат на руската економија, но ги опиша како „непријателски чин“ што не придонесува за зајакнување на односите со САД. Тој потврди дека ќе има одредени загуби, но дека руската енергетска индустрија се чувствува безбедно. Путин рече дека Русија спаѓа во групата земји кои се почитуваат себеси и немаат намера да донесуваат одлуки под притисок, додавајќи дека дијалогот е секогаш подобар од војната.
Според него, замената на руската нафта на светскиот пазар ќе трае долго и ќе доведе до пораст на цените.
Зборувајќи за откажаниот самит со Доналд Трамп во Будимпешта, Путин рече дека средбата била предложена од американската страна.
Тој додаде дека Трамп веројатно не мислел дека средбата е откажана, туку одложена, кога зборуваше вчера во Белата куќа, објави Скај.
Во меѓувреме, Володимир Зеленски одржа серија средби со неколку од 27-те европски лидери на состанокот на Европскиот совет во Брисел.
Пред своето обраќање, украинскиот претседател сподели објави на социјалните мрежи за неговите разговори со полскиот премиер Доналд Туск, германскиот канцелар Фридрих Мерц и финскиот премиер Петери Орп.
Претходно се сретна и со францускиот претседател Емануел Макрон и чешкиот премиер Петр Фиал.