Свет
Си-ен-ен: Смртта на Раиси доаѓа во тешко време за Блискиот Исток и за самиот Иран
Смртта на иранскиот претседател Ебрахим Раиси и министерот за надворешни работи во хеликоптерска несреќа доаѓа во особено тешко време на Блискиот Исток – и за самиот Иран, според анализата на Си-Ен-Ен.
Војната на Израел против Хамас и хуманитарната катастрофа што следеше во Газа во последните седум месеци го „загреаја“ глобалното јавно мислење и ги зголемија тензиите низ Блискиот Исток.
Тоа фрли ново светло и на повеќедецениската војна во сенка меѓу Иран и Израел, пишува Си-Ен-Ен.
Минатиот месец, Иран започна напад со беспилотни летала и ракети врз Израел, што е негов прв директен напад врз земјата како одговор на израелското бомбардирање на иранскиот конзулат во Дамаск, при што беше убиен главниот командант на елитната иранска револуционерна гарда (ИРГЦ).
„Израел возврати една недела подоцна, погодувајќи цели во близина на иранскиот град Исфахан, но со значително помал воен одговор.
Оттогаш, директните удари меѓу двете страни престанаа. Но, војната продолжува, при што милитантните групи поддржани од Иран како Хамас и Хезболах сè уште се борат против израелските сили.
Во последниве години, тврдокорното раководство на Иран се соочи со „експлозија на незадоволство“ на улиците, бидејќи нацијата издржа години на санкции предводени од САД.
Во 2022 година, земјата беше потресена од демонстрации предводени од младите против свештеничката власт и влошените економски услови. Ова се случи по смртта на Махса Амини во притвор на озлогласената „иранска морална полиција“.
Иранските власти тогаш, како одговор на протестите, започнаа акција насочена кон борба против несогласувањето на народот.
Тоа сузбивање доведе до кршење на човековите права, од кои некои претставуваат „злосторства против човештвото“, според извештајот на Обединетите нации објавен во март.
И додека протестите во голема мера згаснаа, противењето на свештеничкото раководство останува длабоко вкоренето кај многу Иранци, особено кај младите, кои копнеат за реформи, платени работни места и оддалечување од системот во кој се „задушени“ од религиозното владеење.
Инаку, овластувањата на иранскиот претседател се помали од оние на врховниот лидер Али Хамнеи, кој е последниот арбитер за внатрешните и надворешните работи во Исламската Република.
Бидејќи Раиси е мртов, најверојатно ќе треба да се одржат нови избори.
Уставот на Иран налага дека потпретседателот – моментално Мохамед Мокбар – ќе ја преземе функцијата привремен претседател и дека новите претседателски избори ќе се одржат во рок од 50 дена.
Ова значи дека иранскиот свештенички естаблишмент, предводен од Хамнеи, сега треба да најде нов лидер кого ќе може да го поддржи во ситуација на интензивна регионална несигурност и незадоволство во сопствената земја“, анализира Си-Ен-Ен.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Свет
Трамп му рече на новинар да не го срами саудискиот принц прашувајќи за убиството на новинарот
Претседателот на САД, Доналд Трамп, свечено го пречека саудискиот престолонаследник Мохамед бин Салман во Белата куќа на Јужниот тревник со прегратка и надлетување со авион во чест на посетата.
По краткиот разговор и прес-конференцијата, атмосферата стана напната кога еден новинар постави прашање за убиството на новинарот Џамал Кашоги. Трамп одговори коментирајќи му на новинарот да не го „засрамува“ саудискиот лидер. Ова е прва посета на бин Салман на САД откако Кашоги беше убиен во 2018 година во саудискиот конзулат во Истанбул.
Имено, американските разузнавачки служби заклучија дека наследникот на престолот е тој што ја одобрил операцијата за апсење или убиство на Кашоги, кој беше истакнат критичар на саудискиот режим. Иако Бин Салман го негираше тоа, тој ја призна одговорноста како де факто владетел на земјата.
„Што се однесува до овој господин, тој заврши феноменална работа“, рече Трамп во одбрана на својот гостин. „Споменувате некој што беше исклучително контроверзен. На многу луѓе не им се допадна тој господин за кој зборувате, сакале или не, се случуваат работи, но тој не знаеше ништо за тоа и можеме да го оставиме на тоа. Не треба да го засрамувате нашиот гостин поставувајќи прашања.“
За време на состанокот во Овалната соба, саудискиот престолонаследник го пофали Трамп, велејќи дека Саудиска Арабија „верува во она што го прават САД“. Тој истакна дека Трамп направил „многу добри работи“ и поставил „добра основа за создавање поголем економски раст“ и ја пофали неговата работа за „светскиот мир“.
Бин Салман, исто така, објави дека Саудиска Арабија би можела да ги зголеми своите ветени инвестиции во САД на речиси трилион долари во наредните денови. Трамп ја прими веста со воодушевување. „Одлично е, го ценам тоа“, рече тој. „Остваруваме бројки што никој досега не ги постигнал“.
Двете земји се исто така подготвени да потпишат договори за одбрана. Трамп им рече на новинарите во понеделник дека планира да продаде напредни борбени авиони Ф-35 на Ријад, кој сака 48 од нив. Тоа би била прва продажба на американски борбени авиони на Саудиска Арабија, потег што би можел да го промени балансот на моќ на Блискиот Исток. Досега, само Израел го имаше Ф-35 во тој регион.
Исто така, се очекува дека Трамп ќе изврши дополнителен притисок врз Саудиска Арабија да се приклучи на таканаречените договори на Авраам за нормализација на односите со Израел. Саудијците досега не сакаа да преземат таков значаен чекор без јасен пат кон формирање палестинска држава.
Регион
Сараево: Парламентарците од Балканот за ЕУ, но без договор за статусот на Косово
Учесниците на Конференцијата на парламентарни комисии за европска интеграција од земјите од Процесот за стабилизација и асоцијација во Југоисточна Европа (КОСАП) во Сараево оценија дека е потребно да се забрза патот на земјите од Западен Балкан кон ЕУ, но не успеаја да се договорат за заедничка изјава за ова прашање.
Учесници на конференцијата беа претставници на парламентите на Албанија, Босна и Херцеговина, Црна Гора, Северна Македонија и Србија, заедно со гости од парламентите на Грузија и Турција. Пратениците на КОСАП сметаат дека е потребно да се забрза процесот на европска интеграција на сите земји од регионот и дека никој, имајќи го предвид сегашниот геополитички контекст, не треба да биде изоставен од тој процес, пренесе „Индекс“.
Тие ја нагласија потребата од зајакнување на регионалната меѓупарламентарна соработка со цел зајакнување на надзорот врз извршните тела, особено во процесот на европска интеграција, како и подготовката на сите земји во регионот за членство во ЕУ. Тие, исто така, посочија на фактот дека интеграцијата е двонасочен процес, што е во интерес и на ЕУ и на земјите што сакаат да станат полноправни членки, објави Парламентот на БиХ.
Сепак, претставникот на ХДЗ БиХ во Домот на народите на Парламентот на БиХ, Зденко Ќосиќ, им рече на новинарите по таа средба дека само ветувањата го поттикнуваат евроскептицизмот во земјите од регионот, иако е јасно дека тие самите не ги исполнуваат задачите што се очекуваат од нив.
Ќосиќ, исто така, потврди дека старите спорови сè уште постојат, што е причината зошто учесниците на состанокот на КОСАП не усвоија заедничка изјава по состанокот во Сараево. „Постигнавме договор за повеќето прашања, но не и за заедничка изјава“, им рече Ќосиќ на новинарите. Нема изјава бидејќи немаше едногласно мислење, но вистинскиот проблем е што немаше договор за името или статусот на Косово. „Србија беше против тоа, а ние го имаме она што го имаме“, додаде тој.
Свет
По трагедијата во турскиот хотел: полицијата се сомнева дека пестицидот стигнал до семејството преку вентилацијата
Полицијата верува дека четиричленото семејство, меѓу кои и две мали деца, починало како резултат на труење од пестицид што се користел за контрола на штетници во хотелот каде што престојувале. Според првите индикации, отровната супстанца можеби стигнала до нивната соба преку отворот за вентилација во бањата, што довело до фатален исход за време на одморот.
За потсетување, мајката Чигдем Бочек (27), таткото Сервет (38) и нивните деца Масал (3) и Кадир Мухамет (6) беа прогласени за мртви откако сериозно се разболеле во нивната хотелска соба во Истанбул. Претходно се претпоставуваше дека сите претрпеле труење со храна по еден ден дегустација на улична храна на тезги и ресторани во турската престолнина.
Сепак, полицијата и обвинителите уапсија 11 лица, вклучувајќи го и персоналот во хотелот „Харбор Свитс Олд Сити“, под сомнение дека алуминиум фосфид, кој се користи во третманот на креветни бубачки во соба на долниот кат, можеби стигнал до семејната соба преку отвор за вентилација во бањата и ги отрул.
Алуминиум фосфидот е многу токсична супстанца што се користи како пестицид во земјоделството и домаќинствата и може да предизвика смрт ако се вдиши во големи количини. Истражителите, исто така, откриле дека барем еден вработен во компанија за контрола на штетници чии производи се користеле во хотелот немал потребни сертификати.
Хотелот оттогаш е евакуиран и затворен додека полицијата продолжува да собира примероци од зградата за тестирање. Според извештаите, полицајците земале примероци од чаршафи, перници, шишиња со вода и ќебиња. Полицијата, исто така, наводно, отстранила работи од собите на двајца други гости – еден Италијанец и еден Мароканец – откако и тие биле однесени во болница под сомнение за труење.
Семејството Бочек од Хамбург, Германија, пристигнало во нивниот хотел во истанбулската населба Фатих на почетокот од нивниот одмор на 9 ноември. Два дена подоцна, тие отишле во болница откако се пожалиле на гадење и вртоглавица.
Чигдем и двете деца починаа само неколку часа подоцна, додека Сервет почина во понеделникот откако поминаа шест дена на интензивна нега во градската болница „Џемил Ташкчоглу“. Чигдем и децата беа погребани во саботата во градот во западната турска покраина Афјонкарахисар, според извештаите.
Главниот јавен обвинител во Истанбул првично притвори седум лица, вклучувајќи продавачи на улична храна, а примероци од тезги и ресторани што ги посетило семејството биле анализирани од Институтот за судска медицина.
Дедото на жртвите, Мустафа Челик, рече дека семејството планирало да го посети по седумдневниот одмор во Истанбул. Тој истакна дека ќе покрене постапка против сите одговорни и нагласи дека очекува виновниците да бидат казнети што е можно построго.
Се обрати и претседателот на Турција, Реџеп Таип Ердоган, кој рече: „Нашите безбедносни сили и обвинители ќе ги спроведат потребните истраги за да ги утврдат причините за овие смртни случаи“.

