Германскиот канцелар Фридрих Мерц изјави дека Израел има право да го брани своето постоење, а по израелските напади врз Иран, наредил зголемена заштита на еврејските и израелските објекти во Германија.

Утрово телефонски разговараше со израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху и свика состанок на кабинетот за безбедност во Берлин, објави германската влада.

Мерц нагласи дека целта останува да се спречи Иран да развива нуклеарно оружје и го обвини Техеран дека продолжува да ги крши своите обврски од Договорот за неширење на нуклеарно оружје и дека претставува сериозна закана за регионот, особено за Израел.

Тој ги повика двете страни да се воздржат од потези што би можеле дополнително да го ескалираат конфликтот и да го дестабилизираат Блискиот Исток.

Синоќа Израел изврши воздушен напад врз повеќе цели во Иран како дел од операцијата „Стоечки лав“. Според израелски воени извори, погодени се објекти поврзани со нуклеарната програма на Иран и воени локации, вклучувајќи го и клучниот комплекс за збогатување на ураниум во Натанц. МААЕ потврди дека Натанц е меѓу нападнатите локации и е во контакт со иранските власти за следење на нивото на зрачење.

Израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху изјави дека целта на операцијата е да се „неутрализира егзистенцијална закана“, истакнувајќи дека Иран со години развива нуклеарни капацитети и отворено се заканува дека ќе го уништи Израел. Иран го затвори својот воздушен простор, а израелската војска го подигна нивото на тревога за можен одговор, вклучително и лансирање беспилотни летала и ракети од Иран и територии контролирани од проирански групи.

Израел го нападна Иран преку ноќ. Според израелски воени извори, погодени се објекти поврзани со нуклеарната програма на Иран и воени локации, вклучувајќи го и клучниот комплекс за збогатување ураниум во Натанц. Експлозии се слушнале и во Техеран.

Израелскиот министер за одбрана, Израел Кац, прогласи вонредна состојба низ целиот Израел. Иранците испратија околу сто дронови кон Израел, но израелската војска објави дека ги соборила сите.

Соединетите Американски Држави предупредија дека конфликтот со Иран би бил хаотичен и би можел да го вовлече целиот регион во војна, но Израел сепак одлучи да нападне.

Иако Иран е сериозно ослабен од санкциите во последните години и е сè повеќе изолиран, тој сè уште има капацитет да го дестабилизира регионот и светската економија. Како би можел Иран да одговори?

Британскиот „Тајмс“ наведе пет можни сценарија.

Сценарио 1: Иран возвраќа со ракетни напади врз американските бази и Израел
Иран поседува илјадници ракети со среден дострел способни да погодат американски бази низ целиот регион – вклучувајќи ги базите во соседен Ирак и воздухопловната база Ал-Удеид во Катар. Во 2020 година, откако во американскиот напад со беспилотни летала беше убиен иранскиот воен командант Касем Сулејмани, Иран испука ракети врз базите во кои се сместени американски трупи во Ирак.

Во тоа време немаше американски жртви бидејќи базата беше евакуирана навреме по предупредување од Иран. Денес, нападот може да биде многу поширок – таргетирајќи повеќе бази истовремено, користејќи ирански сојузници и посреднички групи во Ирак и Јемен, што би го отежнало пресретнувањето на ракетите.

Сценарио 2: Иран напаѓа нафтени полиња во регионот
Блискиот Исток произведува околу 30 проценти од светските резерви на нафта, главно во Саудиска Арабија, Обединетите Арапски Емирати и Кувајт. Во септември 2019 година, ракетен напад и напад со беспилотни летала врз саудиски нафтен објект – за кој Саудијците го обвинија Иран – го преполови производството на нафта во земјата и привремено отстрани 5 проценти од светските резерви од пазарот.

Иако Иран оттогаш се приближи до Саудиска Арабија и другите регионални сили, тој сигнализираше дека би можел да ги таргетира нафтените полиња во регионот доколку неговите нуклеарни објекти бидат нападнати. Предизвикот за Израел и Соединетите Американски Држави би бил да неутрализираат што е можно повеќе ирански ракетни батерии во првиот бран напади, за да се минимизира влијанието на потенцијалниот ирански одговор.

Сценарио 3: Иран го блокира бродскиот сообраќај во Персискиот Залив
Персискиот Залив е клучен за глобалниот транспорт на нафта – до 30 проценти од светските залихи минуваат низ Ормутскиот Проток. Конфликтот би можел да го парализира бродскиот сообраќај преку таа рута.

Поморската агенција на Велика Британија, UKMTO (Поморски трговски операции на Обединетото Кралство), веќе издаде предупредување до бродовите во регионот да бидат претпазливи. Во минатото, Иран минираше и напаѓаше бродови во областа за да изврши притисок врз земјите од Заливот и САД.

Сценарио 4: Иран директно го напаѓа Израел
Иран претходно се закани со понатамошни напади врз Израел доколку израелските сили ги нападнат неговите нуклеарни објекти. Во октомври, како одговор на израелското бомбардирање на иранските ракетни и воздушни одбранбени објекти, Иран испали бараж од ракети кон Израел.

Повеќето од овие ракети беа пресретнати од израелската воздушна одбрана со помош на САД, Велика Британија и Франција, но неколку ракети ја погодија својата цел – тие паднаа на воен аеродром каде што се сместени флота израелски борбени авиони Ф-35, само неколку стотини метри од седиштето на израелската разузнавачка агенција Мосад.

Сценарио 5: Иранските сојузници се приклучуваат на конфликтот
Хезболах, долгогодишен ирански сојузник, играше улога во одвраќањето на Израел од напади со децении, но групата е значително ослабена, како и Хамас во Газа.

Иран продолжува да има силна поддршка од Хутите во Јемен, кои редовно испукуваат ракети кон Израел, како и од вооружените групи во Ирак, кои напаѓаа и израелски и американски цели во Ирак и Сирија.

Рафаел Гроси, директор на Меѓународната агенција за атомска енергија (МААЕ), изјави дека израелските напади врз иранските нуклеарни постројки се „длабоко загрижувачки“ и предупреди за можните последици по човековата безбедност и животната средина.

„Постојано нагласував дека нуклеарните постројки никогаш не смеат да бидат нападнати, без оглед на околностите или контекстот. Ваквите напади имаат сериозни последици по нуклеарната безбедност, безбедноста и меѓународниот мир“, рече Гроси во изјава до одборот на директори на МААЕ.

Тој ги повика сите страни да покажат максимална воздржаност и предупреди дека секоја воена акција што ја загрозува безбедноста на нуклеарните постројки може да има сериозни последици не само за Иран, туку и за регионот и пошироко.

„Јасно е дека, и покрај сегашните воени дејствија и зголемените тензии, единствениот одржлив пат напред за Иран, Израел, регионот и меѓународната заедница лежи во дијалогот и дипломатијата, со цел да се обезбеди мир и стабилност“, рече тој.

Гроси додаде дека бил во постојан контакт со инспекторите на МААЕ во Иран, откако Израел објави дека го таргетирал „срцето“ на иранската нуклеарна програма.