Свет
Борел до иранскиот колега: Престанете да давате воена помош за Русија

Шефот на европската дипломатија денеска изјави дека на состанокот во Јордан побарал од својот ирански колега Хосеин Амир-Абдолахијан, Иран да престане со репресијата на демонстрантите и давање воена поддршка за Русија.
Средбата, прва на тоа ниво меѓу двете страни од август, се одржа на маргините на регионалниот самит во Мртвото Море. Тоа се случи во време кога преговорите за иранската нуклеарна програма меѓу Техеран и големите сили се во застој.
На средбата учествуваа и европскиот координатор за преговорите што се водат во Виена, Енрике Мора, и главниот ирански преговарач Али Багери, пренесе агенцијата „Ирна“.
„Неопходен состанок со иранскиот министер во време на влошување на односите меѓу ЕУ и Иран“, напиша Борел на „Твитер“. „Нагласив дека воената поддршка за Русија и внатрешната репресија во Иран треба веднаш да се прекине“, додаде тој.
Necessary meeting w Iranian FM @Amirabdolahian in Jordan amidst deteriorating Iran-EU relations
Stressed need to immediately stop military support to Russia and internal repression in Iran
Agreed we must keep communication open and restore #JCPOA on basis of Vienna negotiations— Josep Borrell Fontelles (@JosepBorrellF) December 20, 2022
ЕУ минатата недела воведе нова серија санкции против Техеран поради неговото задушување на демонстрантите, кои ја потресоа земјата по смртта во притвор во средината на септември на една млада Иранка со курдско потекло.
Амир-Абдолахијан „го осуди пристапот на западните земји, кој се состои во поддршка на бунтовниците и воведување незаконски санкции“ на неговата земја „под лажен изговор за заштита на човековите права“, соопшти неговото министерство.
ЕУ ги санкционира производителите на беспилотни летала и командантите на иранските воздухопловни сили, кои ги обвинува дека се вклучени во продажбата на беспилотни летала на Русија, која ги користи во војната во Украина.
Техеран тврди дека никогаш не ѝ испратил на Русија оружје за употреба во тој конфликт, а Амир-Абдолахијан денеска изјави дека неговата земја е „подготвена да ги реши сите недоразбирања со украинската страна“, се вели во соопштението за печатот.
Борел рече дека двете страни се согласиле да „одржат отворени канали за комуникација и да го обноват“ нуклеарниот договор. Во врска со ова иранскиот функционер ги советува Европејците да „усвојат конструктивен и реален пристап“.
Во април 2021 година во Виена, Иран и големите сили почнаа преговори за обновување на иранскиот нуклеарен договор од 2015 година, кој го гарантира цивилниот карактер на иранската нуклеарна програма. Но, преговорите се во застој.
Тие се заглавени по прашањето за присуство на траги од збогатен ураниум на три локации за што Меѓународната агенција за атомска енергија (МААЕ) бара објаснувања.
Делегацијата на МААЕ во понеделникот се состана со официјални претставници во Иран, меѓу кои беше и Мохамад Еслами, шеф на иранската организација за атомска енергија, според иранската новинска агенција ИСНА.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Регион
Црна Гора планира да произведува дронови; САД: Покажуваат дека се сериозни

Црна Гора планира да започне со производство на беспилотни летала во соработка со американска компанија, а првата серија ќе биде донирана на Украина, објавија денес црногорските медиуми, повикувајќи се на „писмо за намери“ усвоено од владата во Подгорица кон крајот на мај.
Во тој документ, како што објави Радио Слободна Европа, црногорската влада наведува дека оваа иницијатива ќе ги подобри капацитетите на војската во однос на НАТО, ќе ги поддржи одбранбените потреби на Украина, како и позицијата на Црна Гора како сигурен снабдувач на најсовремена одбранбена опрема на глобалниот пазар.
Се нагласува дека договорот вреден 15 милиони долари ќе биде поддржан и од американската администрација предводена од претседателот Доналд Трамп. Писмото за намери усвоено од црногорската влада на 29 мај наскоро ќе го потпишат црногорскиот министер за економски развој Ник Ѓељошај и Роберт Џ. Донахју, директор на компанијата „Бај Лајт Профессионал ИТ Сервисиз ДОО“. Тоа ќе биде претходница на договорот што треба да се потпише во септември.
Договорот предвидува користење на компании од Црна Гора и регионот за тестирање на воздушни и подводни технологии на беспилотни системи. Исто така, се наведува дека владата на Црна Гора се согласува да ја донира првата серија беспилотни системи од рано производство и сродна одбранбена опрема на Украина.
Амбасадата на САД објави дека договорот, доколку биде одобрен, ќе промовира заедничка безбедност, стабилност и напредок и дека владата на САД ги охрабрува сите земји-партнери да инвестираат и да соработуваат со американските компании.
„Инвестирањето во одбранбени капацитети, како што се американските беспилотни воздушни системи, ја покажува сериозноста на Црна Гора во исполнувањето на своите обврски кон Алијансата во време кога бараме од Европа да преземе поголем товар за нејзината безбедност“, порачаа тие.
Европа
Естонија се повлекува од Конвенцијата за забрана на противпешадиски мини, стравува од Русија

Парламентот на Естонија денес гласаше за повлекување од Конвенцијата од Отава со која се забранува употребата на противпешадиски мини, поради загриженост за потенцијална воена закана од соседна Русија.
Осумдесет и еден од 101 пратеници го поддржаа предлогот, соопшти прес-службата.
Сите пет земји од Европската Унија и НАТО што граничат со Русија – Литванија, Латвија, Естонија, Полска и Финска – објавија планови за повлекување од меѓународниот договор поради воената закана што ја претставува нивниот многу поголем сосед.
Русија не е членка на Конвенцијата од Отава и користеше мини при инвазијата на Украина. Гласањето на Естонија следеше по гласањето на Латвија и Литванија, чии парламенти веќе го одобрија повлекувањето. Земјите ќе можат да складираат и распоредуваат мини шест месеци откако ќе ги известат другите членки на договорот и Обединетите нации за нивната одлука. Ниту една од петте земји сè уште не го сторила тоа.
Регион
Европската комисија не се откажува од рудникот за литиум во Србија, тој се појави на новата листа

Европската комисија денес објави список од 13 стратешки проекти во областа на критичните суровини во трети земји, вклучувајќи го и проектот Јадар во западна Србија, кој предизвика силни протести и спротивставување во таа земја.
Списокот на стратешки проекти во областа на критичните суровини во трети земји вклучува проекти во Канада, Гренланд, Казахстан, Норвешка, Србија, Украина, Замбија, Нова Каледонија, Мадагаскар, Малави, Јужна Африка и Обединетото Кралство.
Според проценката на Комисијата, избраните проекти, од кои повеќето се однесуваат на суровини неопходни за производство на електрични возила и батерии, како што се литиум, никел, кобалт, манган и графит, бараат вкупно 5,5 милијарди евра капитални инвестиции за да започнат со работа.
На листата е вклучен и проектот Јадар во долината на реката Јадар во западна Србија, кој предизвика широко распространето негодување и отпор поради страв од загрозување на здравјето на луѓето и животната средина.
На почетокот на 2022 година, српската влада го поништи усвоениот просторен план за рудникот во долината на реката Јадар и го запре проектот. Сепак, во јули минатата година, повторно донесе одлука со која му дозволи на британско-австралискиот рударски гигант „Рио Тинто“ да го рестартира својот проект за рударство на литиум.
Избраните стратешки проекти ќе добијат поддршка од Комисијата, земјите-членки и финансиските институции во форма на полесен пристап до финансирање. Комисијата, исто така, ќе ја зајакне соработката со трети земји за да се обезбеди развој на овие проекти, особено преку стратешки партнерства што веќе се воспоставени со некои од земјите.