Свет
(Видео) Анализа: Иран ја нарекуваат „држава-тврдина“, колку е моќна земјата што го нападна Израел?
Иранските пипала може да се видат во разгорувањето на огнот на Блискиот исток и многу конфликти. Преку своите посредници: палестинскиот Хамас, либанскиот Хезболах и јеменските Хути, таа е во војна против Израел. Тие напаѓаат цели во Ирак, Сирија, па дури и во Пакистан. Затоа, многу аналитичари веруваат дека Техеран сега стана газда на Блискиот Исток.
Карта, населението и религијата на Иран
Иран е земја во Југозападна Азија, која зафаќа површина од 1.648.195 km². Се наоѓа во регионот познат како Блискиот Исток, кој се граничи со Оманскиот Залив, Персискиот Залив и Каспиското Море, меѓу Ирак и Пакистан.
Од стратешко значење е тој да се отвори кон Персискиот Залив и Ормускиот Теснец, кои се витални морски патишта за транспорт на сурова нафта. Според податоците од 2023 година, има околу 87 милиони жители.
Во Иран живеат неколку етнички групи. Според податоците од 2021 година, мнозинството од населението на Иран (околу 67-80%) го сочинуваат ирански народи. Најголемите групи во оваа категорија ги вклучуваат Персијците (кои го сочинуваат мнозинството од населението во Иран) и Курдите, додека помалите заедници ги вклучуваат Гилаците, Мазандарите, Лурес, Татес, Талиши и Балочи.
Турските народи сочинуваат значително малцинство од околу 7-24%, а најголемата група се Азербејџанците. Тие се втората по големина етничка група во Иран, како и најголемата малцинска група.

– Религија: Огромното мнозинство (90-95 проценти) од населението се шиитски муслимани.
– Најголеми градови: Техеран (главен град), Машхад, Есфахан, Шираз, Табриз и Карај.
Иран бил една од најголемите империи во антиката и го зачувал својот културен идентитет со зачувување на сопствениот јазик и прифаќање на шиитското толкување на исламот. Познат како Персија до 1935 година, Иран стана исламска република во 1979 година, откако владејачката монархија беше соборена и Шах Мохамад Реза Пахлави беше принуден на егзил.
Конзервативните свештенички сили, предводени од ајатолахот Рухолах Хомеини, воспоставија теократски систем на владеење со крајна политичка власт доделена на учен религиозен научник вообичаено познат како Врховен водач кој, според уставот, одговара само пред Собранието на експерти – народно избрано свештено тело од 88 членови.
Лидерите на земјата
Врховен лидер на земјата е ајатолахот Али Хамнеи, кој беше назначен за доживотен лидер во 1989 година, а пред тоа беше два последователни мандати како претседател во 1980-тите. Претседател на државата е Ебрахим Раиси, кој беше избран во 2021 година.
Како претседател, Раиси се концентрираше на продлабочување на надворешните односи на Иран со антиамериканските држави – особено Кина и Русија – за да ги издржи американските санкции и дипломатскиот притисок, истовремено поддржувајќи ги преговорите за обновување на нуклеарниот договор што започна во 2021 година.

Армија и оружје
Инвентарот на иранската војска вклучува мешавина од домашно произведена и главно постара странска опрема од главно кинеско, руско, советско и американско потекло (американска опрема купена пред Исламската револуција во 1979 година).
Иран има одбранбена индустрија со капацитет да развива, произведува, поддржува и одржува програми за воздушно, копнено, ракетно и поморско оружје.
Иранските вооружени сили се поделени меѓу редовните сили (Артеш) и Корпусот на Исламската револуционерна гарда (ИРГЦ). Артеш првенствено се фокусира на одбраната на границите и територијалните води на Иран од надворешни закани, додека ИРГЦ има поширока мисија да ја брани иранската револуција од какви било странски или домашни закани. Во последниве години, Иран доби некоја понова опрема од Русија.

Иран има до 600.000 активни членови на вооружените сили:
– 400.000 редовни сили на Исламската Република Иран (350.000 копнени сили; 18.000 морнарица; 40.000 воздухопловни/воздушни сили),
приближно 150-190.000 персонал на ИРГЦ (100-150.000 копнени сили; 20.000 морнарица,
– 15.000 воздухопловни сили,
– 5-15.000 сили Кудс за неконвенционална војна,
– се проценува дека има околу 90.000 активни паравоени сили на Басиј.
Економијата на Иран
Иранскиот БДП по глава на жител за 2022 година изнесуваше 4.388 долари, што претставува зголемување од 7,43% во споредба со 2021 година. Со 10% од докажаните светски резерви на нафта и 15% од резервите на гас, Иран се смета за „енергетска суперсила“.
Во 2015 година, Иран потпиша нуклеарен договор со САД, Велика Британија, Франција, Германија, Русија и Кина – Заеднички сеопфатен план за акција (JCPOA). Со тој договор, Иран се обврза да ја ограничи својата нуклеарна програма во замена за укинување на санкциите. Меѓутоа, откако тогашниот американски претседател Доналд Трамп се повлече од нуклеарниот договор во 2018 година, САД ги зајакнаа економските санкции против Иран и ја ограничија продажбата на иранска нафта.
Иран се надеваше дека постоечките санкции поради неговата контроверзна нуклеарна програма ќе бидат укинати во разговорите за заживување на договорот со големите сили. Наместо тоа, САД и Европската унија воведоа нови санкции кон Техеран поради поддршката на Русија во нејзината војна против Украина и за нејзиното брутално задушување на протестите против естаблишментот дома.
Сепак, Иран, како и Русија, најде начин да извезува нафта во други земји по поевтина цена, како што е Кина. Кина заштеди милијарди долари купувајќи нафта по намалени цени од санкционираните производители во Иран, Венецуела и од неодамна Русија – земји кои обезбедуваат речиси 30 отсто од увозот на сурова нафта во Кина.
Од воведувањето на санкциите, сите граѓани се соочуваат со повисоки цени на стоките, вклучително и храната. Вкупните трошоци за живот исто така се зголемија неверојатно, што им оневозможува на многумина да врзат крај со крај. Просечниот Иранец заработува околу 150-300 долари месечно, додека просечната личност од средната класа заработува околу 400-700 долари месечно, според извештајот на американскиот „Вилсон центар“ од 2021 година.
Поради зголемувањето на трошоците за живот и цените на стоките, особено на храната, реалните плати на Иранците веќе не го достигнуваат стандардот на средната класа, туркајќи ги луѓето во де факто сиромаштија.
„Држава тврдина“
Способноста на Иран да одбрани евентуална инвазија започнува со неговата неверојатна географија. Како што објасни Стратфор, приватна разузнавачка компанија, „Иран е тврдина“.

– Опкружен од три страни со планини, а на четвртата со море, со пустина во центарот, Иран е исклучително тешко да се освои – се наведува во извештајот.
Иран има оружје што би ја отежнало евентуалната инвазија од морето, но копнените опции за САД не се особено добри, пишува „National Interest“.
За почеток, од логистичка гледна точка, собирањето голема инвазивна сила би било кошмар, особено сега кога односите на Америка со Русија се толку многу влошени. Понатаму, има планини и големи пустини кои исто така имаат области со жива кал.
Западните граници на Иран не се повеќе примамливи. Бидејќи северозападниот дел на Иран се граничи со Турција, сојузник на Соединетите држави во НАТО, Анкара ја одби дозволата на САД да ја користи својата територија за да го нападне Ирак. Независно од тоа, постои планинскиот венец Загрос кој би ја отежнал големата инвазија преку оваа рута.
Кина и Русија се новите најдобри пријатели на Иран
Помудар отколку во минатото, Иран минатата година презеде прагматични чекори со своите ривали од Заливот, обновувајќи ги дипломатските односи со Саудиска Арабија. Но, меѓу Ријад и Техеран нема љубов. Најзначајниот аспект на тој договор беше тоа што Кина го посредуваше.
Кина и Русија се новите најдобри пријатели на Иран, што го прави сила со која треба да се смета. Војната во Украина и претходниот кинеско-руски пакт за „соработка без граници“ беа катализатор за оваа транзиција.
Војната и нејзините последици го искристализираа верувањето во Пекинг и Москва дека американското глобално лидерство по Доналд Трамп е во повлекување и дека меѓународниот поредок, заснован на правилата надгледувани од Вашингтон, е зрел за промени.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Свет
Мерц: САД се подготвени за обврзувачки безбедносни гаранции за Украина
САД се подготвени да преземат правни безбедносни гаранции слични на член 5 од Договорот за НАТО. Ова го изјави германскиот канцелар Фридрих Мерц, цитиран од „News.LIVE“. Повоениот мир за Украина мора да биде обезбеден со материјални и правни гаранции од САД и Европа, нагласи германскиот канцелар Мерц, додавајќи дека сојузниците повеќе нема да ги повторуваат „грешките од Минските договори“.
Овие гаранции треба да бидат сеопфатни, истакна Мерц, додавајќи дека нивната специфична содржина ќе биде разгледана подоцна: „Во случај на нов напад од страна на Руската Федерација, Украина би можела да се одбрани не само сама, туку и со поддршка на оние земји што ќе ги преземат обврските“.
Според канцеларот, Европејците ѝ ги предале на Русија своите предлози за обезбедување безбедносни гаранции и „топката сега е во дворот на Москва“. Мерц го повика Кремљ да покаже дека навистина сака мир и да се согласи на целосно прекин на огнот со Украина за време на божиќните празници.
Веќе има сигнали од украинската страна и од водечките земји од ЕУ дека е можно на крајот да има договор меѓу САД и Украина за тоа како треба да изгледа идниот мир. Но, Русија сепак ќе мора да биде убедена, дури и ако Украина и САД на крајот постигнат договор за Донбас. Американската страна, исто така, била задоволна од тоа како се одвивале преговорите, тврди Ројтерс, врз основа на свои извори.
„Разговорите не се лесни, но се продуктивни“, коментираше украинскиот претседател Володимир Зеленски и потврди дека Украина и САД имаат различни ставови за судбината на Донбас.
depositphotos
Свет
Зеленски: Не е постигнат компромис за територијалното прашање за време на преговорите во Берлин
Украинскиот претседател Володимир Зеленски изјави дека позициите на САД и Украина за поделбата на териториите сè уште се разликуваат. Тој го објави ова за време на заедничката прес-конференција со Фридрих Мерц на Германско-украинскиот економски форум, пренесува „Европејскаја правда“.
Тој нагласи дека САД дејствуваат како посредник во овие преговори.
„Секако, не сите прашања се едноставни. Постојат сложени работи, особено во врска со териториите. Секако, сите го покренуваат ова прашање. И тука е важно сите ние да работиме на тоа ваквите прашања да се решат апсолутно праведно. Дијалогот за териториите не беше доволен и ми се чини дека досега имаме различни позиции, да бидам искрен, но мислам дека колегите го слушнаа мојот личен став“, рече Зеленски.
Во исто време, тој истакна дека е постигнат напредок по многу прашања за време на неодамнешните преговори.
„Навистина имаше напредок по многу прашања. Искрено, не знам како Русија ќе го перцепира ова – во однос на релевантните резултати од нашите разговори“, нагласи украинскиот шеф на државата.
Во Берлин се одржа состанок на украинската делегација предводена од Володимир Зеленски со претставници на тимот на американскиот претседател Доналд Трамп.
Специјалниот претставник на американскиот претседател Стив Виткоф денес објави значителен напредок во преговорите.
depositphotos
Свет
САД: Разговараме за договор што обезбедува силни гаранции за безбедноста на Украина
САД соопштија дека ѝ понудиле на Украина силни безбедносни гаранции слични на оние од НАТО, а Вашингтон изрази увереност дека Русија ќе ги прифати. САД го опишаа потегот како потенцијален пробив во напорите за завршување на војната, објави „АФП“.
Американските претставници ги опишаа часовите разговори во Берлин со претседателот Володимир Зеленски како позитивни и рекоа дека претседателот Доналд Трамп ќе оствари телефонски разговори подоцна на 15 декември и со украинскиот лидер и со европските партнери за да го унапредат договорот.
Во исто време, американските претставници нагласија дека Украина исто така мора да го прифати договорот, за кој велат дека ќе обезбеди безбедносни гаранции во согласност со Член 5 на НАТО – принципот на колективна одбрана, според кој нападот врз еден сојузник се смета за напад врз сите.
„Основата на овој договор е во суштина да обезбеди навистина, навистина силни гаранции – слични на Член 5 – како и многу силно одвраќање преку обемот на украинските вооружени сили“, рече американски функционер, зборувајќи под услов на анонимност.
„Овие гаранции нема да бидат на маса засекогаш. Тие се на маса токму сега, ако се постигне заклучок на правилен начин“, додаде тој.
Трамп претходно ја отфрли можноста Украина формално да се приклучи на НАТО, идентификувајќи ги аспирациите на Киев за членство во алијансата како една од причините за инвазијата на Москва во 2022 година.
Сепак, друг американски функционер изрази увереност дека Русија ќе го поддржи предложениот договор.
„Мислам дека Украинците, како и Европејците, би ви кажале дека ова е најробусниот пакет безбедносни гаранции што некогаш го виделе. Ова е исклучително силен пакет“, рече вториот претставник.
„Се надевам дека Русите ќе го разгледаат и ќе речат: „Ова е прифатливо бидејќи немаме намера – им веруваме на збор – да го прекршиме“. Но, ако има прекршувања, тие ќе бидат решени преку овој безбедносен пакет“, додаде тој.
Првиот американски функционер призна дека сè уште нема договор за прашањето за територијата. Трамп постојано изјавуваше дека Украина неизбежно ќе мора да отстапи територија на Русија, исход што е неприфатлив за Зеленски по речиси четири години одбрана на земјата.
Истиот извор посочи дека САД разговарале со Зеленски за идејата за создавање „економска слободна зона“ во областите што моментално се предмет на воен спор.
„Поминавме многу време дефинирајќи што би значело тоа и како би функционирало. На крајот, ако можеме да го разјасниме тоа, тогаш од страните ќе зависи да ги решат конечните прашања поврзани со суверенитетот“, рече тој.
Разговорите во Берлин ги водеа Стив Виткоф – деловниот партнер на Трамп и патувачки глобален преговарач – и Џаред Кушнер, зет на американскиот претседател.

