Од 12 октомври официјално стапува во сила новиот систем за влез и излез од ЕУ – наречен EEС. Системот ќе се воведува постепено, а треба целосно да се имплементира до 10 април 2026 година. Овој технолошки систем ќе собира биометриски податоци, како што се отпечатоци од прсти, фотографии од лице и основни информации за патување.

– ЕЕС ќе го модернизира и подобри управувањето со надворешните граници на ЕУ. Ќе обезбедува сигурни податоци за граничните премини, систематски ќе открива случаи на пречекорување на дозволениот престој, како и измама со документи и идентитет. Ова ќе придонесе за спречување на нерегуларната миграција и заштита на безбедноста на граѓаните на Европската Унија – објави претходно Европската комисија.

Како ќе изгледа постапката?

– Пристигнување на граничниот премин
Доколку патувате првпат, односно сè уште не сте се регистрирале во системот, ќе бидат земени ваши биометриски податоци: фотографија од вашето лице + отпечатоци од прсти.
Податоците за внесување (време, место) се евидентираат автоматски во системот.
– Излегување од Шенген
При излегување, системот ќе го регистрира, односно ќе го одреди времето и местото на излегување, а вие ќе го поврзете со внесените податоци.
– Последователни посети/повторен влез
Кога повторно ќе патувате во Шенген, системот ќе ги користи собраните податоци за да ве „препознае“ (лице/отпечатоци) и да провери дали сте влегле/излегле претходно, дали сте го пречекориле дозволениот престој, дали имате активни забрани итн…

Процесот треба да биде побрз бидејќи нема да мора повторно да ги внесувате сите податоци.

Постапката се очекува да трае од 3 до 5 минути по лице, што значи до 20 минути за полн автомобил.

Во преодната фаза (октомври 2025 до април 2026 година), можни се „олеснувања“:
– Некои од граничните премини нема веднаш да бараат биометрија или нема да ги обработуваат сите патници преку EEС.
– Пасошите сè уште може да се печатат во некои случаи.
– Можни се повремени исклучоци за да се избегне метеж.

Кои податоци ги собира системот?

– Податоци за пасош (име, број на пасош, датум на раѓање, итн.).
– Биометриски податоци: отпечатоци од прсти и фотографија од лице.
– Датум и место на влез и излез од Шенген зоната.
– Информации за тоа дали патникот го пречекорил дозволениот престој, како и дали на патникот претходно му бил одбиен влез.

Дали патниците мора да го напуштат возилото за време на постапката?

– Засега нема конкретни информации што потврдуваат дали патниците ќе мора да го напуштат возилото за време на постапката. Сепак, некои експерти сметаат дека ова сепак ќе биде обврска поради задолжителното фотографирање, но и дека веројатно ќе зависи од премин до премин.

Кои земји ќе бараат EEС?

– ЕЕС ќе го применуваат 29 европски земји:
• 25 членки на ЕУ (сите освен Кипар и Ирска): Австрија, Белгија, Бугарија, Хрватска, Чешка, Данска, Естонија, Финска, Франција, Германија, Грција, Унгарија, Италија, Латвија, Литванија, Луксембург, Малта, Холандија, Полска, Португалија, Романија, Словачка, Словенија, Шпанија и Шведска.
• 4 земји кои не се членки на ЕУ, а се дел од Шенген зоната: Исланд, Лихтенштајн, Норвешка и Швајцарија.

Што ако одбиете?

Доколку одбиете да ги дадете вашите биометриски податоци, ќе ви биде одбиен влез на територијата на европските земји што го користат EEС.

За кого не се применува системот EEС?

EEС не се однесува на:
– Граѓани на европските земји кои користат EEС, како и Кипар и Ирска.
– Граѓани кои не се државјанки на ЕУ кои имаат карта за престој и се тесно поврзани со граѓанин на ЕУ.
– Државјани кои не се членки на ЕУ кои патуваат во Европа како дел од меѓукомпаниски трансфер или за цели на истражување, студирање, обука, волонтерска работа, програми за размена на студенти, образовни проекти и сл.
– Лица ослободени од гранични проверки или на кои им се дадени одредени привилегии во врска со граничните проверки (на пр. шефови на држави, прекугранични работници итн.).
– Лица кои не се должни да ги преминуваат надворешните граници исклучиво на граничните премини и во текот на работното време.
– Лица кои имаат важечка дозвола за локален граничен сообраќај.
– Членови на екипажот на патнички и товарни возови на меѓународни поврзувачки патувања.
– Лица кои поседуваат важечки Документ за олеснет железнички транзит или важечки Документ за олеснет транзит, под услов да патуваат со воз и да не слегуваат од возот на територијата на земја-членка на ЕУ.

Наскоро се воведува и EТИАС

Од следната година, покрај системот EEС, македонските граѓани ќе мора да го користат и EТИАС – електронско овластување, кое бара патниците однапред да се регистрираат преку апликација, да платат такса од 20 евра и да ги достават следните информации:
– Податоците и пасошот се внесуваат онлајн.
– Таксата се плаќа електронски.
– Одобрението овозможува патување во Шенген зоната без дополнителни процедури.

Совети за патниците

– Проверете го вашиот пасош:
Пасошот мора да важи најмалку 3 месеци по датумот кога планирате да ја напуштите ЕУ и мора да биде издаден во последните 10 години.
– Планирајте го вашето време:
Кога се најавувате за прв пат, одвојте уште неколку минути за да ги регистрирате вашите биометриски податоци.
– Останете во тек со новостите:
Информациите за EEС се предмет на промена. Редовно проверувајте ја официјалната веб-страница на ЕУ.
– Бидете подготвени да ги проверите информациите со превозникот со кој патувате:
Авиокомпаниите или другите превозници може да бараат дополнителни информации пред качувањето.

Украинските беспилотни летала синоќа ја нападнаа хемиската фабрика „Азот“ во рускиот Пермски регион, на повеќе од 1.700 километри од украинската граница, потврди регионалниот гувернер Дмитриј Махоњин, објави „Киев Индепендент“.

💥Russian “Uralchem Azot” plant in Berezniki, Perm Krai, was hit — around 1,600km from the frontline, one of the longest-range strikes so far. It’s among Russia’s biggest fertilizer producers, making ammonia, urea and ammonium nitrate.

These chemicals also serve in explosives… pic.twitter.com/33hqqUYZzi

— Special Kherson Cat 🐈🇺🇦 (@bayraktar_1love) October 2, 2025

Нападот привремено го запре производството во фабриката, која е меѓу најголемите руски производители на азотни ѓубрива, но е и клучен снабдувач на хемикалии што се користат во земјоделството и експлозиви.

Фабриката „Азот“, која се наоѓа на границата помеѓу европскиот и азискиот дел на Русија, произведува амонијак, уреа, амониум нитрат и други хемиски соединенија. Минатата година, компанијата пријави рекордно производство од повеќе од 2,3 милиони тони производи.

Ukrainian drones reportedly struck the Azot chemical plant in Berezniki, Perm Krai overnight. A short disruption to production was confirmed by local authorities. Explosions were heard near the facility, which stores ammonium nitrate. https://t.co/LXcOQYPwpJ pic.twitter.com/3tBuy6Pq46

— WarTranslated (@wartranslated) October 3, 2025

„Според најновите информации, нападот со непријателски беспилотни летала бил извршен ноќе… Имало краток застој во технолошкиот циклус во ‘Азот’“, изјави гувернерот Махоњин.

„Специјалистите за итни служби продолжуваат да работат на местото на настанот, а формиран е и оперативен штаб“.

фото: принтскрин

Рускиот претседател Владимир Путин се сретна со Милорад Додик на маргините на 22-от годишен форум на Меѓународниот дебатен клуб Валдај во Сочи. За време на состанокот, Путин ја опиша ситуацијата во Република Српска како сложена.

„Многу ми е драго што повторно се сретнав со вас, овој пат во Дебатниот клуб Валдај во Сочи. Неодамна, на 15 септември, го прославивте Денот на српското единство. Би сакал да ви честитам. Знам дека ситуацијата во вашата земја е исклучително тешка. Дури може да се каже дека е сложена“, рече Путин, додавајќи дека сака да ја чуе оценката на Додик.

Во исто време, рускиот лидер нагласи дека неговиот соговорник прави многу за градењето односи со Русија. Пред оваа средба, Путин зборуваше на форумот на дебатниот клуб, а Додик беше почесен гостин.

Додик беше осуден на една година затвор и шестгодишна забрана за политичка активност од страна на Судот на Босна и Херцеговина, по што Централната изборна комисија му го одзеде мандатот како претседател на РС. Предвремените избори за негов наследник ќе се одржат на 23 ноември.