Регион
Една година од трагедијата: Србија се промени, нема враќање назад
Утре, ќе се одржи комеморацијиа на 16-те жртви од уривањето на настрешникот на железничката станица во Нови Сад, на годишнината од трагедијата што создаде нова слика за Србија, досега непрепознатлива. Ужасниот настан донесе со себе масовен протест на граѓани и студенти, проследен со сцени на единство, но и борба на режимот за опстанок, анализира „Индекс.хр“.
Граѓаните и студентите од цела Србија со денови пешачеа до Нови Сад за да одбележат една година од трагедијата, чиј епилог сè уште не сме го виделе. На тој 1 ноември 16 лица загинаа, а неколку беа тешко повредени. Шестмина осомничени, меѓу кои најистакнати се поранешните министри Томислав Момировиќ и Горан Весиќ, денес се на слобода или во домашен притвор.
Казната на Вучиќ што одекнува до ден-денес
„Сè реновиравме, само настрешникот не“, рече српскиот претседател Александар Вучиќ на денот на несреќата. Таа реченица сè уште одекнува денес.
Сè почна на 22 ноември кога еден млад човек беше нападнат за време на 16-минутното молчење на митингот пред Факултетот за драмски уметности. Насилството ја претвори комеморацијата во движење. Факултетите беа ставени во карантин, а „крвавата тупаница“ стана симбол на отпор.
Протести во секој агол од земјата
Протестите набргу се проширија во цела Србија, од блокадата на Славија и Автокоманда во Белград до масовни собири во Нови Сад и Ниш. По крвавите сцени во Нови Сад, премиерот Милош Вучевиќ поднесе оставка.
Речиси секој ден имаше барем еден протест, а според процените од Архивата на јавните собранија, независно тело за броење луѓе на демонстрациите, најмалку 100 града имаа некаков облик на масовно изразување незадоволство.
Она што ги обедини овие огромни протести беа четири студентски барања, од кои главното се однесуваше на документацијата за изградбата на железничката станица. Оваа година имаше многу пресвртни точки, но една од нив беше слоганот „не сте компетентни“, кој го повикува претседателот да престане да ги надминува своите уставно загарантирани овластувања.
Во декември демонстрантите ја исвиркаа прес-конференцијата на Вучиќ по што претседателот објави дел од документацијата. Сепак, анкетната комисија подоцна објави дека „недостига важен материјал“. Повеќе од 20.000 документи, половина милион страници, беа објавени на три владини веб-страници, но без клучни договори и записници.
Кога протестот почна да се смирува, нова искра ја запали толпата, еден студент беше прегазен за време на едноминутното молчење. Изјавата на Вучиќ „човекот само сакаше да помине“ повторно ги изведе луѓето на улиците.
Пролетно будење
Во текот на пролетта студентскиот бунт веќе полека прерасна во движење, а поддршката за исполнување на барањата растеше. Паралелно, владата почна да упатува сè посериозни закани, но сепак без да се вклучи во конфликт. Реченицата на Александар Вучиќ „да ги изнесеме ‘кобрите’ и да ги растераме сите“ ја потресе Србија во тој момент. Студентскиот бунт полека се градеше и кулминира, но времето отчукуваше.
Протестите кулминираа на 15 март, кога, според независни процени, речиси 300.000 луѓе излегоа на улиците. Два дена претходно, шест демонстранти беа уапсени, а исто толку ја напуштија земјата под обвинение за обид за „насилна промена на уставниот поредок“. Тој ден лидерите на владата си ги покажаа забите првпат.
За време на 15-минутното молчење, демонстрантите беа погодени од звучен бран, подоцна потврден како дејство на звучен топ. Владата првин го негира постоењето на уредот, а потоа самиот министер за полиција, Ивица Дачиќ, им го покажа на новинарите. Неговата употреба сè уште се негира, пишува новинарот на „Индекс.хр“.
Фото: ЕПА
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Регион
Бугарската влада падна
Бугарскиот премиер Росен Жељазков денес поднесе оставка, по неколку недели улични протести поради економските политики на владата и неуспешната борба против корупцијата.
Жељазков ја објави својата одлука за оставка непосредно пред парламентот да гласа за доверба на владата, објави „Франс Прес“.
„Владата денес поднесува оставка“, изјави Жељазков за новинарите по состанокот на лидерите на владејачката коалиција.
Оставката доаѓа пред Бугарија да се приклучи на еврозоната на 1 јануари.
„Нашата коалиција се состана, разговаравме за моменталната ситуација, предизвиците со кои се соочуваме и одлуките што треба да ги донесеме одговорно“, рече Жељазков, објавувајќи ја одлуката на владата да се повлече.
„Нашата желба е да бидеме на нивото што го очекува општеството“, рече тој, пренесува Ројтерс. „Моќта доаѓа од гласот на народот“.
Илјадници Бугари се собраа во Софија и десетици други градови во средата вечерта, со што го истакнаа јавното незадоволство од ендемската корупција и неуспехот на последователните влади да ја искоренат.
Минатата недела, владата на Жељазков го повлече својот буџетски план за 2026 година, првиот составен во евра, поради протестите.
Опозиционите партии и други организации изјавија дека протестираат против плановите за зголемување на придонесите за социјално осигурување и данокот на дивиденди за финансирање на повеќе владини трошоци.
И покрај повлекувањето на владата од буџетскиот план, протестите продолжија со несмалена сила во земјата што одржа седум национални избори во последните четири години – најновите во октомври 2024 година – во услови на длабоки политички и социјални поделби, пренесуваат медиумите во регионот.
Фото: депозитфотос
Регион
Десетици илјади излегоа на улиците во Бугарија против корупцијата
Десетици илјади Бугари се собраа синоќа за да протестираат против малцинската влада во земјата и, како што велат, нејзиниот неуспех да се справи со корупцијата. Голем број западни медиуми, вклучувајќи ги „Вашингтон пост“ , „Ројтерс“ и „Ју-Ес њуз“, ги објавија масовните протести во земјата.
Протестите во главниот град Софија и десетици други градови се најновите во низата долготрајни демонстрации и доаѓаат во време кога Бугарија се подготвува да го усвои еврото на 1 јануари. Демонстрантите користеа ласери за да ги проектираат зборовите „Оставка“, „Мафијата надвор“ и „За фер избори“ врз зградата на парламентот во центарот на Софија.
„Мислам дека енергијата на луѓето постепено ќе ги принуди (владата) да поднесат оставка затоа што се потребни многу реформи“, рече Добри Лаков (64), жител на Софија.
„Прво на сите, судска реформа. Ако судскиот систем се поправи, сè друго ќе си дојде на свое место, апсолутно сè.“
Бугарскиот парламент во четврток ќе одржи гласање за недоверба на владата на премиерот Росен Жељазков , шесто такво гласање откако таа ја презеде функцијата на 15 јануари оваа година.
Минатата недела, владата го повлече својот буџет за 2026 година, првиот составен во евра, поради масовните протести. Опозициските партии и други групи изјавија дека протестираат против плановите за зголемување на придонесите за социјално осигурување и даноците на дивиденди за финансирање на повисоките државни трошоци.
И покрај повлекувањето на владата од буџетскиот план, протестите продолжуваат со полна сила во земјата која одржа седум национални избори во последните четири години – најновите во октомври 2024 година – во услови на длабоки политички и социјални поделби.
„Конечно е време Бугарија да се врати во нормалноста и да се ослободи од олигархијата, мафијата и силите што ги претставуваат“, рече Ангелин Бахчеванов, специјалист за информатичка технологија.
Бојко Борисов , поранешен премиер и лидер на владејачката партија ГЕРБ, изјави дека партнерите во владејачката коалиција се согласиле да не поднесуваат оставки пред Бугарија да се приклучи на еврозоната на 1 јануари. Сепак, Асен Василев од реформистичката опозициска партија „Продолжуваме со промената“, која беше меѓу организаторите на протестот во среда, рече: „Ќе влеземе во еврозоната дури и ако владата поднесе оставка“.
Фото: илустрација
Регион
Црногорскиот премиер рече дека ќе влезе во ЕУ пред Србија; Вучиќ: Прво скокни, па кажи оп
Српскиот претседател Александар Вучиќ вчера во Брисел ја коментираше реакцијата на црногорскиот премиер Милојко Спајиќ на неговата идеја земјите од Западен Балкан да бидат примени во Европската Унија истовремено, пренесува Анадолија.
Велејќи дека го презентирал својот предлог на европските лидери Урсула фон дер Лајен и Антонио Коста, Вучиќ додаде дека имал „најдобри намери“ и дека не гледа рационални аргументи во реакцијата на Спајиќ.
„Го кажав тоа од рационални причини, не ирационални, не политички, бидејќи некој ќе влезе пред нас. Прво скокнете, па кажете оп. Го кажав тоа бидејќи мислам дека е најдоброто решение. Да речеме дека Србија влезе, и нема да ве прашам сега со која територија, а Приштина никаде ја нема.
Како ќе го решиме овој проблем, бидејќи некој мора да размисли за тоа? И што ќе правиме, на пример, со БиХ во тој случај? Тогаш Бошњаците од Пазар ќе имаат три пати поголеми тешкотии при преминувањето на границата за да стигнат до Сараево и обратно. А Србите од Бијелина, Бања Лука, Требиње, Зворник и секое друго место би морале да ја преминат границата три пати потешко отколку денес, наместо да имаме отворени граници како што предлагам“, рече Вучиќ.
Тој додаде дека имало непотребна „итност и брзање“ во реагирањето на нешто во кое „немало лоша или злонамерна намера“.
Црногорскиот премиер одговори на идејата на Вучиќ во вторник со објава на социјалната мрежа Икс: „Се согласувам дека ЕУ треба да биде крајната дестинација за целиот Западен Балкан. Сепак, ние ќе ве чекаме таму од 2028 година и ве охрабруваме навистина да побрзате и да ги забрзате другите кандидати од регионот.“
фото: Depositphotos

