Мониста и штрас или пропалестински демонстрации и пароли? Изборот за песна на Евровизија, кој започнува во вторник во шведскиот град Малме, годинава е во сенка на војната во Газа. Посебно за одбележување е учеството на Израел на речиси 70 години старото натпреварување, на кое годинава учествуваат 37 земји, а завршува со финалето на 11 мај.

Жителот на Малме, Андерс Пухел, изјави за АФП дека ќе учествува на протестот на 9 мај, кога Израел ќе се натпреварува во полуфиналето. „За време на војната, учеството на Израел треба да биде забрането на ист начин како што ја забранија Русија“, рече Пухел.

Во 2022 година, руските радиодифузери беа исклучени од Европската радиодифузна унија (ЕБУ), која го организира натпреварот, по инвазијата на Москва врз Украина. „Пораката беше дека не ни се допаѓаат луѓето кои не се придржуваат до демократските стандарди“, рече антропологот и евровизиски специјалист Лизан Вилкен.

Од почетокот на годината беа покренати неколку петиции со кои се бара исфрлање на Израел од натпреварувањето. Директни закани добија и Еден Голан, пејачот кој го претставува Израел, што ЕБУ брзо ги осуди.

„Иако силно ја поддржуваме слободата на говорот и правото на изразување мислења во едно демократско општество, ние силно се спротивставуваме на каква било форма на онлајн злоупотреба, говор на омраза или вознемирување насочена кон нашите уметници или кои било поединци поврзани со натпреварот“, велат организаторите.

Во арената Малме, организаторите ги забранија сите знамиња, освен за земјите-учеснички и знамињата на виножитото, што е старо правило на ЕБУ. „Сигурен сум дека некој ќе успее да донесе палестинско знаме и да го развее, но помалку е сигурно дали тоа ќе се види на телевизија“, рече Пухел.

Илјадници луѓе се очекува да присуствуваат на пропалестинските митинзи во текот на целата недела во градот украсен со разнобојни знамиња. „Никогаш не мислев дека ќе станеме таков политички настан на светската сцена“, рече Карин Карлсон, која беше повикана од градот Малме да го координира музичкиот натпревар.

Со повеќе од 360.000 жители и 186 националности, „целиот свет живее во Малме и сите конфликти се собрани на многу мала област, што создава раздор“, изјави за АФП Андреас Онерфорс, професор по историја на идеи и специјалист за Евровизија.

Мнозинството шведски жители со палестинско потекло, исто така, живеат во пристанишниот град, трет по големина во земјата, кој очекува приближно 100.000 посетители. Безбедноста предизвикува голема загриженост, особено откако Шведска минатата година го крена алармот од закана од тероризам на второ највисоко ниво, по серијата протести во кои беше запален и оштетен Куранот.

Зголемен е бројот на безбедносни проверки, особено кога се влегува во различни места, каде торбите генерално ќе бидат забранети. Зголемено е и присуството на полицијата, пристигнувањето на засилувања од Норвешка и Данска, а полицајците ќе бидат посилно вооружени од вообичаено во текот на неделата.

„Се чини дека е безбедно“, рече Еба Адиелсон, извршен продуцент на настанот за шведскиот јавен радиодифузен сервис СВТ, кој ја организира Евросонгот заедно со ЕБУ. „Полицијата е исклучително активна и одвои многу ресурси“ за да го заштити настанот, додаде Адиелсон.

Протестите ќе бидат строго контролирани, а како мерка на претпазливост, затворските ќелии се испразнети, а затворениците се испратени на други места во Шведска за да направат простор во случај на зголемување на апсењата.

„Евровизија, можете да ја видите низ градот и за неа многу се зборува. За жал, фокусот заврши на други работи наместо на музичкото натпреварување и радоста“, се пожали фан на АББА, Андерс Персон.

Оваа година се одбележуваат 50 години од победата на шведската поп група на натпреварот со песната Ватерло, која го отвори патот на АББА кон светската слава. Неколку шведски уметници кои требаше да учествуваат на споредните свечености се повлекоа, навестувајќи ја контроверзноста околу натпреварот.

Свеченостите ќе продолжат да се одржуваат, но на помирен начин. „Малме е град за забави, најтажно е што можеби помалку жители на Малме ќе учествуваат“, рече Карлсон. ЕБУ го усвои слоганот „Обединети од музиката“, позајмен од натпреварот во 2023 година, кој беше организиран во Обединетото Кралство затоа што воено разурната Украина, победничката на натпреварот во 2022 година, не можеше да биде домаќин.

„Ливерпул беше огромна забава минатата година, тоа беше прослава фрлена во лицето на Путин“, рече Вилкен, мислејќи на рускиот претседател кој ја започна инвазијата на Украина во 2022 година, а сега настанот е „обележан“ од ситуацијата во Газа.

Друг жител на Малме, Јаир Елснер, исто така организира митинг на 9 мај, но за да го прослави учеството на Израел. „Ќе бидеме таму со шведски и израелски знамиња“, изјави тој за АФП, додавајќи дека тие имаат намера да покажат „нешто позитивно“.

Елснер, член на малата еврејска заедница во Малме, рече дека не забележал никакви промени во ставовите кон него од почетокот на војната, но призна дека постои распространето чувство на „несигурност“.