Свет
Кирилицата во Казахстан заминува во историјата

Според одлуката на казахстанската влада, во земјата до 2025 година државното писмо целосно ќе се промени од кирилица на латиница.
Медиумите пренесуваат дека се работи за амбициозен план, вреден 664 милиони евра, осмислен со цел да се побегне од советското наследство, иако жителите на Казахстан подобро го говорат рускиот отколку државниот казашки јазик.
Во првите две години предвидено е формирање владино тело за транзиција, создавање дигитален код за промена на писмото и повторно издавање на учебниците во училиштата во земјата.
Втората фаза ќе почне во 2021 година, и ќе трае две години, а ќе опфаќа обука на професорите од средните училишта.
Последната, трета фаза, ќе трае една година и ќе се однесува на превод на владини документи и вести во владините медиуми, како и вработување на т.н. инфлуенсери за работа на социјалните мрежи.
Преминот кон латиница би можел да ги ослабне трговскиот односи со другите постсоветски земји. Моментално 10 проценти од трговијата помеѓу Русија, Казахстан и Украина се одвива на заеднички јазик, поради што луѓето од Казахстан кои говорат руски јазик економски се посилни од оние кои не говорат.
Од друга страна, промената на писмото би можела да доведе до поголема поврзаност со западните земји, како во случајот на Турција, која од 1928 година ја применува латиницата.
Според истражувањата на лингвистичкиот институт во Казахстан, 80 проценти од младите (18-25 години) во земјата ја поддржуваат промената.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Европа
Објавено кои санкции ги воведува ЕУ кон Русија: опфатени се и компании од Виетнам, Србија и Турција за кои постои сомневање дека ја снабдуваат руската војска

Амбасадорите на земјите-членки на ЕУ постигнаа договор за 17-тиот пакет санкции против Русија, кој треба да го потврдат министрите за надворешни работи следната недела. Новиот пакет санкции вклучува речиси 200 нови танкери од таканаречените „флоти во сенка“ што Русија ги користи за да ги заобиколи санкциите.
Станува збор за стари, неосигурени бродови кои користат разни трикови за да го сокријат потеклото на нафтата што ја транспортираат, вклучително и испраќање фалсификувани податоци и исклучување на транспондерите. Се сомнева дека бродовите се користат и за саботажи на подморничката инфраструктура. Досега, 153 вакви бродови се санкционирани и им е забрането да се закотвуваат во европските пристаништа. Сега тој број се зголеми на околу 350 бродови.
30 компании се додадени на листата на санкции поради вмешаност во заобиколување на санкциите, особено кога станува збор за производи со двојна намена. Овие компании ќе се соочат со нови трговски ограничувања. Санкциите ќе ги опфатат и компаниите од земји како Виетнам, Србија и Турција за кои постои сомневање дека ја снабдуваат руската војска.
Додадени се уште 75 поединци и компании поврзани со воено-индустрискиот комплекс. Исто така, се забранува извоз на хемикалии од ЕУ што можат да се користат за производство на ракети.
Заедно со овој пакет, ЕУ ѝ се закани на Русија со „масовни санкции“ доколку одбие да го прифати предлогот за прекин на огнот од 30 дена, поддржан од САД.
Германскиот канцелар Фридрих Мерц ја предупреди Москва во вторникот дека ќе се соочи со дополнителни санкции доколку нема вистински напредок кон мир во Украина оваа недела. Мерц го покани рускиот претседател Владимир Путин да седне со украинскиот претседател Володимир Зеленски во Истанбул во четврток за да разговараат за прекин на огнот и евентуално мировно решение.
Свет
Макрон најавува можност за распоредување нуклеарно оружје низ цела Европа

Францускиот претседател, Емануел Макрон, изјави дека Франција е подготвена да разговара за можноста за распоредување на своето нуклеарно оружје во други европски земји, под услов контролата врз ова оружје да остане исклучиво во рацете на францускиот претседател.
Во интервју за француската телевизиска станица TF1, Макрон рече дека Соединетите Американски Држави веќе имаат распоредено нуклеарно оружје во неколку европски земји преку таканаречениот систем за споделување нуклеарно оружје на НАТО и дека Франција е подготвена за слична дискусија на европско ниво.
„Подготвени сме да ја отвориме оваа дискусија“, рече Макрон, додавајќи дека секоја одлука за проширување на нуклеарното оружје на Франција во Европа би била условена од тоа правото на користење на ова оружје да остане исклучиво во рацете на францускиот претседател.
„Секогаш постоела европска димензија што ги зема предвид виталните интереси“, рече Макрон, потсетувајќи на долгогодишниот став на Париз дека нуклеарниот арсенал на Франција служи за заштита не само на Франција, туку и на пошироката европска безбедност.
Франција е единствената членка на Европската Унија што поседува нуклеарно оружје, откако Обединетото Кралство ја напушти Унијата. Париз традиционално се дистанцира од американскиот систем за споделување на нуклеарно оружје во рамките на НАТО, кој ги чува американските нуклеарни бомби во Германија, Белгија, Холандија, Италија и Турција, но под строг надзор на САД.
Повикот на Макрон за дебатата доаѓа во време на зголемени безбедносни тензии во Европа, првенствено поради руската инвазија на Украина и агресивниот став на Москва кон НАТО. Неодамна, меѓу европските земји се зголемува дискусијата за зајакнување на нивните одбранбени капацитети и намалување на нивната зависност од САД.
Макрон со години ја промовира идејата за „стратешка автономија“ за Европа – односно создавање европски одбранбени и безбедносни капацитети независни од Вашингтон. Неговата нова изјава за можноста за пошироко распоредување на француско нуклеарно оружје во Европа може да се гледа во овој контекст, иако не е јасно дали во моментов има конкретни барања или планови за такво распоредување.
Европа
(Видео) Путин: Идиоти воведуваат санкции, паѓаат во рецесија само за да ни наштетат

Рускиот претседател Владимир Путин вчера одржа состанок со членовите на јавната организација „Бизнис Русија“. Тој ги коментираше санкциите што ЕУ планира да ги воведе врз Русија.
„Се чини дека нема да го направат ова и она затоа што им штети. Но, тие навистина го прават тоа – идиоти. Извинете за изразот. Но, што друго можам да кажам? Водечките светски економии паѓаат во рецесија само за да ни наштетат“, рече Путин.
Putin is really not happy about new sanctions. He calls those imposing sanctions on him “idiots”
“The world economy is going into a recession just to hurt us” pic.twitter.com/Pf9HH8yyd7
— Polymarket Intel (@PolymarketIntel) May 13, 2025
Европската унија го одобри 17-тиот пакет санкции против Русија, изјави за „Киев Индепендент“ висок функционер на ЕУ, кој побара анонимност. Мерките се насочени кон речиси 200 бродови од руската „флота во сенка“, 30 компании вклучени во избегнување на санкции и 75 санкции против субјекти и поединци поврзани со рускиот воено-индустриски комплекс и други цели.