Свет
Масовни апсења деца во Европа, планирале терористички напади врз концертни сали и верски објекти
Вештачката интелигенција, колку и да е корисна, е сè повеќе фактор во радикализацијата на младите луѓе, што го покажуваат случаите на тинејџери што планирале терористички напади во Европа во последните години.
Американскиот „Волстрит џурнал“ пишува дека во изминатите неколку месеци неколку десетици млади луѓе, некои на возраст од 14 години, се апсени во цела Европа под обвинение дека планирале напади врз концертни сали, трговски центри и верски објекти поради идеолошка радикализација.
Една од најалармантните области е Белгија. Имено, една третина од сите случаи на тероризам во Белгија помеѓу 2022 и 2024 година вклучувале малолетници. Во Велика Британија речиси еден од пет осомничени за тероризам бил дете.
„Она што е ново е бројот на млади луѓе директно вклучени во планирањето насилни напади, вклучително и многу млади лица“, изјави Томас Ренард, директор на Меѓународниот центар за борба против тероризмот во Хаг, за „Волстрит џурнал“ .

Речиси сите млади луѓе се радикализирани преку интернет, а интернетот се покажа и како поефикасен во забрзувањето на процесот на радикализација.
Според Глобалниот индекс на тероризам, просечното време за радикализација во 2002 година било 16 месеци, но до 2015 година тоа време се намалило за 40 проценти на само неколку недели денес.
Пример за типичен екстремист од генерацијата Z е млад човек што моментно е на судење во Белгија. Абдул Керим Гадаев, 19-годишен чеченски бегалец, се радикализирал кога татко му бил депортиран од Франција во Русија.
По депортацијата, тој почнал да се чувствува отуѓен во училиштето. Тој напишал онлајн дека сака да го повтори „Батаклан“, терористичкиот напад од 2015 година, во кој загинаа 90 лица.
Тој пронашол групи врсници онлајн, кои биле заинтересирани за спорт и религија, особено на „Тик-ток“, каде што неговите кругови станувале сè повеќе политички.
Во февруари минатата година тој се приклучил на оперативен канал на апликацијата „Сигнал“, каде што членовите почнале да планираат напад, според обвинителите.
Тие разговарале како да набават оружје и споделиле фотографии од целта – концертна сала во центарот на Брисел. Гадаев рекол дека е спремен да учествува под услов нападот да е добро подготвен.

Во март 2024 година белгиската федерална полиција ги уапси Гадаев и уште тројца малолетници.
„Веќе некое време велиме дека сложеноста на нашите истраги е поголема од кога било досега, а ширината и длабочината на она со што се соочуваме се извонредни“, изјави Вики Еванс, главен координатор на британската антитерористичка полиција, и ги повика технолошките компании да помогнат во решавањето на проблемот.
Имено, алгоритмите на социјалните медиуми имаат моќна привлечност кај младите луѓе сугерирајќи сè понасилна содржина и создавајќи дигитални дупки без дно.
Вештачката интелигенција дополнително го влоши овој проблем, изјави Џулија Ебнер, експерт за онлајн-радикализација на Институтот за стратешки дијалог и Универзитетот во Оксфорд.
„Видеата и фотографиите генерирани од вештачката интелигенција допираат до многу длабоки емоции. Вештачката интелигенција и алгоритмите во голема мера ја вршат работата на харизматичен регрутер, само стопати поефикасно“, предупреди Ебнер.
Многу случаи не стигнуваат до јавноста, но оние што стигнуваат вклучуваат 14-годишно црногорско девојче, кое беше уапсено во Австрија во мај минатата година под обвинение за планирање напад врз „неверници“.
Секира, нож и пропагандни материјали на Исламската држава беа пронајдени во нејзиниот дом.
Во февруари истата година момче на нејзина возраст беше уапсено за планирање напад на железничка станица.
Сепак, најпознатиот случај е оној со тројца тинејџери, кои планираа да нападнат три концерти на Тејлор Свифт во Виена минатата година.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Свет
Амазон отпушта десетици илјади работници: причината е вештачката интелигенција
Амазон, компанија која оствари профит од над 35 милијарди долари во првата половина од 2025 година и е на добар пат да потроши повеќе од 120 милијарди долари за вештачка интелигенција оваа година, отпушта десетици илјади луѓе. Официјалната причина е желбата да се намалат трошоците и да се работи „како најголемиот стартап во светот“, објавува Си-ен-ен.
Овој потег одразува поширок тренд кај американските корпорации кои отпуштаат работни места поради зголемувањето на цените, непредвидливата трговска војна и потенцијалната револуција во вештачката интелигенција. Амазон не е сам: УПС отпушти околу 48.000 работни места оваа година, Таргет отпушти 1.800 вработени минатата недела за да биде „посилен и побрз“, а други технолошки гиганти како Мајкрософт и Мета, исто така, неодамна отпуштија илјадници работници.
Иако ваквите потези обично го бодрат Волстрит на краток рок, тие исто така претставуваат огромен облог за технологија која сè уште треба да докаже дека може да ги испорача ефикасноста што нејзините поддржувачи долго време ја ветуваа.
„Мислам дека ќе видиме голем тренд каде што луѓето очекуваат многу од оваа технологија, а не сè што очекуваме ќе се оствари“, рече Сем Рансботам, професор по деловна аналитика на Бостонскиот колеџ.
Тие јавно тврдат дека вештачката интелигенција не е причината, но…
Амазон вели дека напредокот во вештачката интелигенција не е директно одговорен за огромното мнозинство од 14.000 отпуштања најавени во вторник. Сепак, меморандумот на компанијата во кој се објавуваат отпуштањата го повторува верувањето на извршниот директор Енди Џаси дека вештачката интелигенција ќе ги трансформира работните места.
„Мора да запомниме дека светот се менува брзо“, се вели во меморандумот, додавајќи дека е „убеден“ дека помалата работна сила е клучна за водење во ерата на вештачката интелигенција.
Во исто време, Амазон, како и другите големи работодавци, не е имун на неизвесната деловна клима. Професорот Рансботам верува дека веројатно постојат повеќе причини за отпуштањата и дека вештачката интелигенција може да биде и „удобна завеса за чад“ кога бизнисите се борат со други проблеми.
Свет
Крузер заборавил патничка на остров во Австралија, пронајдена е мртва
Австралиските власти покренаа истрага откако 80-годишна жена била пронајдена мртва на остров во рамките на Големиот корален гребен, откако туристички крузер ја оставил таму.
Според Би-Би-Си, жената пешачела со група патници на островот Лизард, околу 250 километри северно од Кернс, кога се одвоила за да се одмори. Бродот „Coral Adventurer“ испловил без неа, а по неколку часа, откако забележале дека недостига, се вратил и започнала потрага. Телото било пронајдено следното утро.
Австралиската управа за морска безбедност (AMSA) соопшти дека спроведува истрага и ќе разговара со екипажот кога бродот ќе пристане во Дарвин. Од компанијата „Coral Expeditions“ изјавија дека им изразиле сочувство и поддршка на семејството на жената и дека длабоко жалат за трагедијата.
Сведоци за „ABC“ изјавиле дека во потрагата биле вклучени хеликоптер и луѓе со бакли, но дека потрагата била прекината во текот на ноќта. Телото било лоцирано следното утро. Жената штотуку ја започнала 60-дневната тура околу Австралија, за која билетите чинат десетици илјади долари. Полицијата соопшти дека станува збор за ненасилна смрт без сомнителни околности.
Свет
Орбан е пред голема дилема: Трамп или руска нафта
Унгарскиот премиер Виктор Орбан се наоѓа во незавидна позиција – притиснат помеѓу неговата зависност од руската нафта и притисокот од неговиот сојузник во Белата куќа, Доналд Трамп.
Додека се подготвува за клучен состанок во Вашингтон следната недела, Орбан балансира помеѓу две сили за кои тврди дека претставуваат глобална „мрежа што се спротивставува на војната“. „Една сила предводена од американскиот претседател и еден дух што е тука со Светиот Отец“, рече тој по вчерашната средба со папата Лав во Ватикан, објави Би-би-си.
🕊️ The global anti-war network stands strong with two centres: one of political power, and one spiritual. From the Vatican, the Holy Father @Pontifex provides strength, motivation, and guidance, while @realDonaldTrump leads the political centre for peace. Together, we work to… pic.twitter.com/kBTRQYpvPt
— Orbán Viktor (@PM_ViktorOrban) October 27, 2025
Во срцето на тензијата е обновениот притисок на САД врз Унгарија и Словачка итно да ја прекинат нивната зависност од руската нафта, најновиот потег на Трамп да ја принуди Русија да ја прекине војната во Украина. На прашањето дали Трамп отишол предалеку со воведувањето санкции врз две од најголемите руски нафтени компании, Орбан одговори отсечно: „Од унгарска гледна точка, да“.
Орбан вешто ја искористи големата зависност на својата земја од руската енергија за свои цели: како оружје против Брисел, средство за одржување добри односи со Москва и како клучна платформа за претстојните избори во април, каде што им ветува на гласачите „евтина руска енергија“.
Иако се претставува како безбеден избор во неизвесен свет, Орбан заостанува во повеќето анкети, главно поради метеорскиот подем на лидерот на опозицијата, Петер Маѓар.
Ситуацијата е дополнително комплицирана од повторените украински напади со беспилотни летала врз нафтоводот Дружба, кои накратко го прекинаа снабдувањето на Унгарија ова лето. Со месеци, високи унгарски функционери сугерираа дека војната би можела да заврши до крајот на годината, перспектива што изгледаше нереална сè додека не се појави веста за планираниот самит меѓу Трамп и рускиот претседател Владимир Путин во Будимпешта.
Но, плановите на Орбан почнаа да се распаѓаат на 21 октомври, кога Белата куќа објави дека самитот е откажан. Неговата влада се надеваше на сцена во која унгарскиот премиер ќе стои заедно со Трамп и Путин, прашувајќи се како гласачите би можеле да гласаат против толку меѓународно успешен лидер. И покрај откажувањето, Орбан продолжува да инсистира дека состанокот ќе се одржи и дека тоа е само прашање на време.
Најголемото прашање што ги затегнува односите меѓу САД и Унгарија е нафтата. Унгарија дури го зголеми увозот на нафта преку нафтоводот Дружба во 2024 година, а на 23 октомври, токму кога Орбан им се обраќаше на своите поддржувачи, САД објавија санкции за руските нафтени гиганти Лукоил и Роснефт. Уделот на руската нафта во унгарскиот увоз се зголеми од 64% во 2020 година на 80% во 2024 година.
Унгарската влада тврди дека како земја без излез на море, нема алтернатива на евтините копнени нафтоводи. Дополнителен проблем е што нејзината главна рафинерија во Шажаломбата и словачката рафинерија „Словнафт“, обете во сопственост на MOL, се прилагодени за преработка на руска сурова нафта од типот Уралс, која има поголема содржина на сулфур од суровата нафта од типот Брент.
Сепак, тврдењето на Унгарија дека промената не е можна е поткопано од примерот на Чешка. Таа земја, исто така без излез на море и со слична големина, инвестираше многу во Трансалпскиот гасовод до италијанското пристаниште Трст по руската инвазија на Украина. Тие ги прилагодија своите рафинерии и во април 2025 година гордо објавија дека повеќе не добиваат капка руска нафта.
Експертите за енергија велат дека унгарскиот MOL тивко ја адаптира својата технологија, но на владата ѝ недостасува политичка волја да се префрли на гасоводот Адрија од хрватското пристаниште Омишаљ. Исто така, постојат спорови меѓу хрватскиот Јанаф и MOL околу капацитетот на гасоводот.
За време на состанокот следната недела, Трамп ќе побара од Орбан да покаже политичка волја да се одвикне од руската енергија. Мет Витакер, американскиот амбасадор во НАТО, за Фокс њуз изјави дека Унгарија „сè уште не презела никакви активни чекори“ и вети помош од САД за Унгарија и Хрватска за да се случи тоа.
Тоа би била тешка одлука за Орбан. По години тврдење дека Унгарија не може да преживее без руска нафта и гас, ненадејниот пресврт би значел губење на угледот кај гласачите. Но, неговиот стар пријател Доналд Трамп е познат по своите вештини за склучување договори. Орбан наскоро ќе открие колку убедлив може да биде американскиот претседател.
фото: принтскрин

