Свет
На изборите во Баскија може да победи партијата која сака независност од Шпанија
Баскиската сепаратистичка партија Билду, која влече корени од политичкото крило на сега веќе непостоечката вооружена група ЕТА, би можела за првпат да победи на регионалните избори денеска во автономната шпанска заедница Баскија, потенцијално со импликации за националната влада.
Предизборните анкети покажуваат дека левичарската партија за независност ЕХ Билду тесно ја предводи умерената, десничарска партија ПНВ, која долго време владее со северниот регион, еден од најбогатите во Шпанија и Европа.
И двете имаат поддршка од околу 30 отсто, според анкетите, што значи дека ниту една од нив нема да може да владее самостојно и на секоја ќе ѝ треба поддршка од владејачката Шпанска социјалистичка работничка партија (ПСОЕ) на премиерот Педро Санчез, која претходно рутински соработуваше со ПНВ.
На ПСОЕ, од друга страна, ѝ е потребна поддршката од двете баскиски партии, како и од каталонските сепаратисти, во високо поделениот национален парламент за да може да управува со земјата.
Билду, основана во 2011 година како коалиција на баскиските левичарски партии, првично беше забранета поради сомневање за блискост со ЕТА, чии милитанти убија повеќе од 850 луѓе во 50-годишната борба за независност.
Партијата Билду, во која некои членови се поранешни милитанти или симпатизери на ЕТА, јавно го отфрли насилството, но не ги осуди дејствијата на вооружената група.
Во предизборната кампања не се залагаше за целосна независност, туку за поголема автономија и се очекува да има корист од падот на поддршката за Подемос, левичарската партија која претходно беше во коалициска влада на национално ниво.
Минатата година Санчез стана првиот шпански премиер кој преговараше со Билду, што наиде на остри критики од конзервативните противници.
За време на изборната кампања во Баскија, ПСОЕ се обидуваше да се дистанцира од Билду и изгледаше посклона да продолжи да владее заедно со ПНВ, која може да застане со ПСОЕ во поддршка на Билду доколку победи сепаратистичката партија.
Баскија има еден од највисоките регионални БДП по глава на жител во Европа. Откако ЕТА го објави своето целосно распуштање во 2018 година, немаше обиди за отцепување како едностраното прогласување независност на Каталонија во 2017 година, што доведе до најтешката политичка криза во Шпанија во последните децении.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Свет
Бундесбанк: Германската финансиска стабилност е во опасност
Германската централна банка е загрижена за зголемувањето на нивото на долг во Европа и заканата што произлегува од тоа за германската финансиска стабилност.
Високите коефициенти на јавен долг и БДП во Европа, со тренд на зголемување, претставуваат ризик, смета Бундесбанк, додавајќи дека повисоките јавни трошоци и товарот на каматата ја поткопуваат одржливоста на долгот на поединечните земји.
„Германскиот финансиски систем е длабоко интегриран во европскиот, а со оглед на клучната врска помеѓу државата и банките, ова би можело да претставува значителен ризик за неговата стабилност“, објаснува членот на извршниот одбор на Бундесбанк, Михаел Теурер.
„Германските фискални регулативи неодамна беа изменети и не гарантираат долгорочна одржливост или усогласеност со фискалните регулативи на ЕУ, што може да бара прилагодувања на фискалната политика на среден рок“, додаде претставникот на Бундесбанк.
Меѓу ризиците, централната банка го издвои и ризикот за квалитетот на портфолијата на германските банки во претерано неизвесна средина.
Обемот на нефункционални кредити расте веќе некое време, главно поради проблеми во секторот за комерцијални недвижности. Банките сè повеќе мора да прават прилагодувања на вредноста на нивните кредитни портфолија, иако велат дека неотплатените кредитни обврски сè уште се „во рамките на управлива рамка“.
Проценката на Бундесбанк за влошување на макрофинансиското опкружување оваа година е поткрепена и од трговската и од економската неизвесност и од постојаните геополитички тензии.
Свет
Шефот на ОН ги критикува светските лидери: Милијарди се трошат за заведување на јавноста за климата
Генералниот секретар на ОН, Антонио Гутереш, ги критикуваше светските лидери за нивниот неуспех да го ограничат затоплувањето на 1,5 степени Целзиусови.
Научниците потврдија дека светот ќе ја надмине границата од 1,5 степени Целзиусови околу 2030 година, што би можело да доведе до неповратни последици.
„Премногу корпорации остваруваат рекордни профити од климатското уништување, додека милијарди се трошат за лобирање, заведување на јавноста и попречување на напредокот“, рече Гутереш во својот говор.
„Премногу лидери остануваат заробеници на овие лични интереси.“
Земјите низ целиот свет трошат околу 1 трилион долари секоја година за фосилни горива. Лидерите имаат два јасни избори, рече Гутереш: „Можеме да избереме да водиме или да бидеме водени во пропаст.“
Конференцијата COP30 одбележува три децении разговори за глобалната клима. Во тој период, земјите делумно ги намалија проектираните зголемувања на емисиите, но не доволно за да го спречат она што научниците го нарекуваат екстремно глобално затоплување во следните неколку децении.
Светската метеоролошка организација (WMO) во извештајот наведува дека оваа година веројатно ќе биде втора или трета најтопла година досега, со просечни температури во август, по рекордните топлотни бранови во 2023 и 2024 година, 1,42 степени Целзиусови над прединдустриските нивоа.
Свет
Руски војник осуден на доживотен затвор за убиство на украински воен заробеник
Украински суд денес осуди руски војник на доживотен затвор за убиство на украински воен заробеник, прв таков случај од почетокот на руската инвазија на Украина.
Суд во југоисточниот град Запорожје го прогласи Дмитриј Курашов (27) за виновен за убиството на Виталиј Ходниук, украински војник кој се предаде на руските сили во јануари 2024 година.
Курашов, кој беше заробен од украинските сили заедно со други руски војници кратко по инцидентот, се изјасни за виновен на суд, иако подоцна им рече на новинарите дека е невин и сака да биде вклучен во размена на заробеници.
Неговата казна има симболично значење за Украина, која вели дека руските сили егзекутирале голем број украински воени заробеници, но осомничените обично се надвор од дофатот на украинската правда. Русија негира дека нејзините војници вршат воени злосторства.
Нападот во кој е убиен Ходниук се случил на 6 јануари 2024 година. Според обвинителите и сведоците, Ходниук се предал невооружен, клекнал, а Курашов го застрелал со митралез. Курашов тврди дека истрелите биле испукани од воен лекар по име „Седој“, кој подоцна починал. Рускиот напад бил краток.
фото: принтскрин

