Свет
На изборите во Баскија може да победи партијата која сака независност од Шпанија

Баскиската сепаратистичка партија Билду, која влече корени од политичкото крило на сега веќе непостоечката вооружена група ЕТА, би можела за првпат да победи на регионалните избори денеска во автономната шпанска заедница Баскија, потенцијално со импликации за националната влада.
Предизборните анкети покажуваат дека левичарската партија за независност ЕХ Билду тесно ја предводи умерената, десничарска партија ПНВ, која долго време владее со северниот регион, еден од најбогатите во Шпанија и Европа.
И двете имаат поддршка од околу 30 отсто, според анкетите, што значи дека ниту една од нив нема да може да владее самостојно и на секоја ќе ѝ треба поддршка од владејачката Шпанска социјалистичка работничка партија (ПСОЕ) на премиерот Педро Санчез, која претходно рутински соработуваше со ПНВ.
На ПСОЕ, од друга страна, ѝ е потребна поддршката од двете баскиски партии, како и од каталонските сепаратисти, во високо поделениот национален парламент за да може да управува со земјата.
Билду, основана во 2011 година како коалиција на баскиските левичарски партии, првично беше забранета поради сомневање за блискост со ЕТА, чии милитанти убија повеќе од 850 луѓе во 50-годишната борба за независност.
Партијата Билду, во која некои членови се поранешни милитанти или симпатизери на ЕТА, јавно го отфрли насилството, но не ги осуди дејствијата на вооружената група.
Во предизборната кампања не се залагаше за целосна независност, туку за поголема автономија и се очекува да има корист од падот на поддршката за Подемос, левичарската партија која претходно беше во коалициска влада на национално ниво.
Минатата година Санчез стана првиот шпански премиер кој преговараше со Билду, што наиде на остри критики од конзервативните противници.
За време на изборната кампања во Баскија, ПСОЕ се обидуваше да се дистанцира од Билду и изгледаше посклона да продолжи да владее заедно со ПНВ, која може да застане со ПСОЕ во поддршка на Билду доколку победи сепаратистичката партија.
Баскија има еден од највисоките регионални БДП по глава на жител во Европа. Откако ЕТА го објави своето целосно распуштање во 2018 година, немаше обиди за отцепување како едностраното прогласување независност на Каталонија во 2017 година, што доведе до најтешката политичка криза во Шпанија во последните децении.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Регион
Црна Гора планира да произведува дронови; САД: Покажуваат дека се сериозни

Црна Гора планира да започне со производство на беспилотни летала во соработка со американска компанија, а првата серија ќе биде донирана на Украина, објавија денес црногорските медиуми, повикувајќи се на „писмо за намери“ усвоено од владата во Подгорица кон крајот на мај.
Во тој документ, како што објави Радио Слободна Европа, црногорската влада наведува дека оваа иницијатива ќе ги подобри капацитетите на војската во однос на НАТО, ќе ги поддржи одбранбените потреби на Украина, како и позицијата на Црна Гора како сигурен снабдувач на најсовремена одбранбена опрема на глобалниот пазар.
Се нагласува дека договорот вреден 15 милиони долари ќе биде поддржан и од американската администрација предводена од претседателот Доналд Трамп. Писмото за намери усвоено од црногорската влада на 29 мај наскоро ќе го потпишат црногорскиот министер за економски развој Ник Ѓељошај и Роберт Џ. Донахју, директор на компанијата „Бај Лајт Профессионал ИТ Сервисиз ДОО“. Тоа ќе биде претходница на договорот што треба да се потпише во септември.
Договорот предвидува користење на компании од Црна Гора и регионот за тестирање на воздушни и подводни технологии на беспилотни системи. Исто така, се наведува дека владата на Црна Гора се согласува да ја донира првата серија беспилотни системи од рано производство и сродна одбранбена опрема на Украина.
Амбасадата на САД објави дека договорот, доколку биде одобрен, ќе промовира заедничка безбедност, стабилност и напредок и дека владата на САД ги охрабрува сите земји-партнери да инвестираат и да соработуваат со американските компании.
„Инвестирањето во одбранбени капацитети, како што се американските беспилотни воздушни системи, ја покажува сериозноста на Црна Гора во исполнувањето на своите обврски кон Алијансата во време кога бараме од Европа да преземе поголем товар за нејзината безбедност“, порачаа тие.
Европа
Естонија се повлекува од Конвенцијата за забрана на противпешадиски мини, стравува од Русија

Парламентот на Естонија денес гласаше за повлекување од Конвенцијата од Отава со која се забранува употребата на противпешадиски мини, поради загриженост за потенцијална воена закана од соседна Русија.
Осумдесет и еден од 101 пратеници го поддржаа предлогот, соопшти прес-службата.
Сите пет земји од Европската Унија и НАТО што граничат со Русија – Литванија, Латвија, Естонија, Полска и Финска – објавија планови за повлекување од меѓународниот договор поради воената закана што ја претставува нивниот многу поголем сосед.
Русија не е членка на Конвенцијата од Отава и користеше мини при инвазијата на Украина. Гласањето на Естонија следеше по гласањето на Латвија и Литванија, чии парламенти веќе го одобрија повлекувањето. Земјите ќе можат да складираат и распоредуваат мини шест месеци откако ќе ги известат другите членки на договорот и Обединетите нации за нивната одлука. Ниту една од петте земји сè уште не го сторила тоа.
Регион
Европската комисија не се откажува од рудникот за литиум во Србија, тој се појави на новата листа

Европската комисија денес објави список од 13 стратешки проекти во областа на критичните суровини во трети земји, вклучувајќи го и проектот Јадар во западна Србија, кој предизвика силни протести и спротивставување во таа земја.
Списокот на стратешки проекти во областа на критичните суровини во трети земји вклучува проекти во Канада, Гренланд, Казахстан, Норвешка, Србија, Украина, Замбија, Нова Каледонија, Мадагаскар, Малави, Јужна Африка и Обединетото Кралство.
Според проценката на Комисијата, избраните проекти, од кои повеќето се однесуваат на суровини неопходни за производство на електрични возила и батерии, како што се литиум, никел, кобалт, манган и графит, бараат вкупно 5,5 милијарди евра капитални инвестиции за да започнат со работа.
На листата е вклучен и проектот Јадар во долината на реката Јадар во западна Србија, кој предизвика широко распространето негодување и отпор поради страв од загрозување на здравјето на луѓето и животната средина.
На почетокот на 2022 година, српската влада го поништи усвоениот просторен план за рудникот во долината на реката Јадар и го запре проектот. Сепак, во јули минатата година, повторно донесе одлука со која му дозволи на британско-австралискиот рударски гигант „Рио Тинто“ да го рестартира својот проект за рударство на литиум.
Избраните стратешки проекти ќе добијат поддршка од Комисијата, земјите-членки и финансиските институции во форма на полесен пристап до финансирање. Комисијата, исто така, ќе ја зајакне соработката со трети земји за да се обезбеди развој на овие проекти, особено преку стратешки партнерства што веќе се воспоставени со некои од земјите.