Иран, преку арапски посредници, испраќа пораки до САД и Израел со желба за итен прекин на непријателствата и враќање на преговарачката маса за нуклеарната програма, пренесува „Волстрит журнал“, повикувајќи се на блискоисточни и европски функционери.

Израелските напади засега поефикасни

Во екот на интензивната израелска воздушна офанзива, ирански функционери информирале арапски колеги дека се подготвени да продолжат со преговорите — доколку САД не се вклучи во воените акции. Исто така, испратиле пораки и до Израел дека е во интерес на двете страни конфликтот да не се прошири.

Израелски авиони слободно летаат над Техеран, додека иранските противнапади прават штета, но значително помала, врз израелските градови. Тоа ѝ дава мала причина на израелската влада да ги прекине ударите, додека не смета дека ги уништиле иранските нуклеарни објекти и ја ослабнале власта на ајатолахот.

Израелските напади досега убија клучни воени команданти, вклучувајќи и голем дел од врвот на иранското воено воздухопловство. Но, нуклеарната инфраструктура е само делумно оштетена, а аналитичарите проценуваат дека за сериозни резултати ќе биде потребна долготрајна кампања.

Крајна цел

Премиерот Бенјамин Нетанјаху изјави дека нападите ќе продолжат сè додека не бидат уништени иранските нуклеарни и ракетни капацитети. Додаде дека промената на режимот не му е цел — но и не ја исклучи.

Израелската војска, според официјални извори, подготвила барем две недели интензивни напади. Во меѓувреме, францускиот претседател Емануел Макрон повика на итно продолжување на преговорите, а бројни арапски лидери бараат прекин на огнот. Американскиот претседател Доналд Трамп до неодамна се противеше на воена интервенција, но сега отворено ја поддржува израелската кампања.

„Мислам дека е време за договор, но понекогаш едноставно мора да се бориш“, изјави Трамп вчера.

Иран не сака директна вмешаност на САД

За Иран, привремено примирје би значело време за консолидација и користење на меѓународниот притисок против Израел. Истовремено, Техеран сака да ја задржи Америка надвор од конфликтот.

Арапски дипломати тврдат дека Иран смета оти Израел нема капацитет за долготраен воен ангажман и дека на крајот ќе мора да прифати дипломатско решение. Иранските проценки се дека Израел без американска помош не може сериозно да ги оштети објекти како што е подземниот комплекс Фордо.

„Иранците знаат дека САД го поддржува Израел логистички и одбранбено“, изјавил еден арапски официјален претставник. „Но, бараат гаранции дека САД нема директно да се вклучи.“

Во спротивно, Иран најавува можност за забрзување на нуклеарната програма и проширување на војната.

Опасност од понатамошна ескалација

Засега, нема сигнали дека Иран е подготвен на нови отстапки во врска со нуклеарната програма. Преговорите пред нападите биле во застој поради иранското одбивање да престане со збогатување на ураниум. Израел инсистира дека прекинот на збогатувањето е минимум за кој може да се разговара.

Покрај нуклеарното прашање, Израел и заливските држави се загрижени и за иранската поддршка на регионални милиции и ракетниот програм.

Во текот на викендот конфликтот доби и енергетска димензија — двете страни почнаа да ги напаѓаат енергетските објекти. Жртвите меѓу цивилите се сè побројни.

Земјите од Персискиот Залив, вклучувајќи ги Саудиска Арабија, Катар и Оман, го повикуваат Вашингтон да изврши притисок врз Израел да ја прекине воената акција. Тие предупредуваат дека конфликтот може да ескалира и да ја загрози енергетската инфраструктура, што би имало сериозни последици врз пазарот на нафта и светската економија.

Министерот за одбрана на Израел, Израел Кац, изјави дека иранската државна телевизија и радио „се пред исчезнување“, мислејќи на актуелниот израелски напад и претходно издадената наредба за евакуација на жителите од третиот кварт на Техеран.

„Иранскиот мегафон на пропаганда и поттикнување наскоро ќе исчезне. Евакуацијата на околните жители започна“, рече Кац.

Во зоната за евакуација се наоѓа и седиштето на иранската државна радио и телевизија ИРИБ.

Израелските одбранбени сили (ИДФ) издадоа итно предупредување до жителите на голем дел од Техеран, главниот град на Иран, веднаш да ја напуштат областа.

„Во следните часови, ИДФ ќе оперира во областа, како и во изминатите денови низ Техеран, за да ја погоди воената инфраструктура на иранскиот режим“, објави портпаролот на ИДФ,  Авичај Адраи на мрежата „Икс“.

Со пораката прикачи и мапа со означени делови од третиот кварт на Техеран и рече: „Вашето присуство во таа област ви го загрозува животот“.

Жителите на Техеран го напуштаат главниот град по ескалацијата на конфликтот меѓу Израел и Иран, а очевидците јавуваат дека има големи толпи на излезните патишта.

Редиците на бензинските пумпи во понеделникот беа долги километри, додека другите улици беа морничаво тивки, иако градот има повеќе од 15 милиони жители.

Во саботата, израелскиот министер за одбрана Кац издаде строго предупредување до Иран и врховниот лидер на земјата, ајатолахот Али Хамнеи дека „Техеран ќе изгори“ доколку продолжат иранските ракетни напади врз израелските цивилни области. Подоцна, сепак, ја ублажи реториката.

Since early morning, a massive car exodus has been underway from #Tehran. Northern exit routes are packed as thousands leave the city. pic.twitter.com/s8jdwrFmwV

— Barzan Sadiq (@BarzanSadiq) June 16, 2025

Меѓутоа, многу Техеранци ги спакуваа само најосновните потреби и побегнаа на истокот на земјата, која сè уште се смета за релативно безбедна.

Западот на земјата, каде што се наоѓаат многу воени објекти, претрпе бројни напади. Северните области на Каспиското Езеро, инаку популарна дестинација за одмор, сега се засолниште за многумина.

Задшад, 35-годишен учител, е еден од оние кои побегнале со семејството во Рашт, град во близина на морето.

Патувањето обично трае повеќе од четири часа, но сега им требаше повеќе од еден ден поради пренатрупани патишта кои водат надвор од главниот град.

„Сега кога стигнавме, не е подобро, продавниците се полни со луѓе и недостига храна“, изјави тој за ДПА.

Цените на сместувањето во такви области нагло се зголемија по почетокот на непријателствата. Задшад се плаши од долга војна, заедно со сите тешкотии што ги носи.

„Животот во овие услови е навистина тежок“.

Друго семејство кое со својот син оди кон Турција, исто така, зборува за високите трошоци за наоѓање безбедност.

„Позајмив 5.000 евра од пријател за да отпатуваме во Истанбул да ја видиме ќерката, со надеж дека ситуацијата малку ќе се смири“, вели таткото, 60-годишен медиумски работник.

„Во моментов чекаме патиштата малку да се испразнат и размислуваме за најдобриот граничен премин за влез во Турција.

Не секој може да ја напушти државата. Жител на Техеран по совет на својот брат од САД сакал да замине во Азербејџан со својата 82-годишна мајка.

„Поради густиот сообраќај, недостигот на бензин и лошата здравствена состојба на мајка ми, моравме да се вратиме назад“, рече тој. „Сега чекаме подобри услови за да се обидеме повторно“.