Свет
Планетата Марс има цврсто јадро, открија научниците
Научниците од НАСА, проучувајќи во самото срце на планетата Марс, открија структура што не ја очекуваа. Длабоко во внатрешноста на планетата, сеизмичките податоци од лендерот InSight открија цврста маса со пречник од околу 600 километри.
Ова откритие не само што е во спротивност со претходните сознанија за целосно течното јадро на Црвената планета, туку и не се вклопува во сегашното разбирање на нејзиниот состав, пишува Science Alert.
„Невообичаено е Марс да има цврсто јадро“, рече тимот предводен од сеизмологот Хуисинг Би од Универзитетот за наука и технологија на Кина.
„Раните студии сугерираа дека јадрото на Марс содржи значителна количина на лесни елементи, што ја намалува температурата на јадрото и го прави малку веројатно јадрото да кристализира, со оглед на неговата релативно висока температура.“
Само во последните неколку години научниците успеаја детално да ја мапираат внатрешноста на Марс. Заслугата за ова му припаѓа и на лендерот InSight, кој од 2018 до 2022 година бележеше земјотресни бранови и удари од метеорити користејќи исклучително чувствителен сеизмометар.
Овие бранови, рефлектирајќи се низ внатрешноста на планетата, реагираат различно, во зависност од густината на материјалот, создавајќи еден вид акустичен „рендген“ на Марс. Податоците собрани во текот на четири години ја обезбедија првата детална внатрешна мапа на Марс, откривајќи структура слична на Земјината: тврда кора, истопена површина и густо јадро во центарот.
Постојат клучни разлики помеѓу внатрешноста на Земјата и Марс, и токму тие ги охрабрија научниците да продолжат со истражувањата.
„За разлика од Земјата, Марс денес нема глобално магнетно поле“, објаснија истражувачите. „Наместо тоа, делови од неговата кора се силно магнетизирани, што ни кажува дека Марс некогаш, во далечното минато, имал магнетно поле.“
Глобалното магнетно поле на планетата управува со „динамо“ во нејзиното јадро, кое зависи од конвекцијата во течниот надворешен дел од јадрото.
„Се верува дека овој механизам игра важна улога во одржувањето на магнетното поле на Земјата денес. Спротивно на тоа, за Марс, работите изгледа функционираат поинаку“, додадоа тие во студијата објавена во списанието Nature.
Бидејќи InSight беше стациониран само на една локација, за разлика од мрежата на сеизмички станици на Земјата, тимот се потпираше на податоци од удари на метеорити кои испраќаат бранови низ планетата. Со анализа на 23 такви настани, тие беа во можност да применат техники што вообичаено се користат за податоци од повеќе ќелии.
„Овој пристап ни овозможи да изолираме специфични сеизмички фази врз основа на тоа како тие стигнуваат до ќелиите. Можевме да детектираме бранови што патуваат низ самиот центар на марсовското јадро и рефлексија од внатрешната граница на јадрото, што дава клучни заклучоци за цврсто внатрешно јадро“, наведуваат истражувачите.
Тие пронајдоа неколку различни видови бранови кои, независно еден од друг, укажуваат на постоење на цврсто јадро.
„Овие повеќекратни фази се клучни, бидејќи тие се потврдуваат меѓусебно и сите постојано укажуваат на истиот заклучок: Марс навистина има цврсто внатрешно јадро.“
Што значи ова откритие за иднината?
Како точно може да постои цврсто јадро и покрај високата температура и присуството на полесни елементи како што се сулфур, кислород и јаглерод, засега останува нејасно. Научниците ќе треба да спроведат ново моделирање за да ги испитаат условите на температура, притисок и состав што би можеле да го објаснат ова откритие. И покрај ова, резултатите се исклучително возбудливи, пишува научниот портал.
Понатамошните истражувања би можеле да доведат до подлабоки увиди во тоа како Марс го изгубил своето „динамо“ и своето глобално магнетно поле, но исто така би можеле да откријат нови детали за еволуцијата на карпестите планети – оние за кои се верува дека имаат најголем потенцијал за развој на живот.
„Големината и својствата на внатрешното јадро на Марс служат како клучна референца за разбирање на термичката и хемиската еволуција на планетата“, заклучија истражувачите.
Фото: принтскрин
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Свет
Песков: Конфликтот во Украина ќе заврши кога Русија ќе ги постигне своите цели
Конфликтот во Украина ќе заврши кога Русија ќе ги постигне целите поставени за време на Специјалната воена операција, изјави денес портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков.
„Секако, би сакале овој конфликт да заврши што е можно поскоро, а може да заврши кога Русија ќе ги постигне целите што првично ги постави. Ние би претпочитале да го решиме овој конфликт преку политички и дипломатски средства. Разговаравме за ова многу пати и руската страна останува отворена за овој пат“, изјави Песков пред новинарите, пренесува РИА Новости.
Тој додаде дека Русија е отворена за политичко и дипломатско решение во Украина и дека ситуацијата е во ќорсокак, не по нејзина вина. „Европејците ги охрабруваат на секој можен начин, верувајќи дека Украина може да ја добие војната и да ги обезбеди своите интереси со воени средства“, истакна Песков.
Според него, верувањето дека Украина може да победи на бојното поле е длабока заблуда.
Европа
(Видео) Русите уништија четири украински поморски дронови во Црното Море
Руските сили денес уништија четири украински поморски дронови, беспилотни површински пловила (УСВ), во близина на пристаништето Туапсе на Црното Море, едно од клучните пристаништа за извоз на нафта.
Детонацијата на еден од дроновите се случила во близина на брегот на Туапсе, во регионот Краснодар, оштетувајќи ги крајбрежните објекти, објави Интерфакс, повикувајќи се на регионалниот центар за вонредни ситуации. Нема извештаи за жртви.
Krasnodar Krai, Russia ❗
💥Tuapse is being attacked by sea drones, a probable hit near pier 167 has been recorded. – OSINT DniproOfficialpov: 44.10040125871804, 39.05830293365155https://t.co/K3TrwvhOz2 pic.twitter.com/NjVczfmjME
— LX (@LXSummer1) November 9, 2025
Според извори од индустријата и податоци за следење на бродови, пристаништето го прекина извозот на гориво, додека локалната рафинерија за нафта престана со преработка на сурова нафта откако украинските дронови ја нападнаа нејзината инфраструктура на 2 ноември.
Руските железници соопштија дека ги продолжиле ограничувањата за испорака на товар до Туапсе до 13 ноември.
фото: принтскрин
Свет
Туск: Не повикувам на војна со Русија затоа што веќе сме во неа
Русија веќе е во војна со Европа и далеку порафинирана од претходно, вели полскиот премиер, Доналд Туск.
„Испраќањето мамки-дронови е исто така чин на непријателство, односно чин на агресија. Војната што Русија ја води против нас е многу пософистицирана од претходно. Виктор Орбан вели дека Туск сака војна, но таа војна веќе е во тек“, рече Туск во интервју за полскиот весник „Газета Виборча“.
Тој предупреди дека руските напади во Европа ќе стануваат сè почести, како што се упади на беспилотни летала или авиони во воздушниот простор на европските земји, палежи, агресивни кибер-напади или организирање нелегална миграција на границата на Белорусија со Европската Унија (ЕУ), што, според него, се манифестации на војната што Русија веќе ја води во Полска.
„Бидејќи војната што Русија му ја објави на Западот се одвива и во нашите општества, и тоа на најспектакуларен начин. Путин има алатки што може да ја скршат ЕУ како организација, но и Европа како културен феномен. Тие алатки се руските петти колони во секоја европска земја“, рече Туск, пренесува „Бета“.
Полскиот премиер додаде дека за неговата земја, навлегувањето повеќе од 20 руски беспилотни летала во полскиот воздушен простор кон средината на септември беше пресвртница во хибридната војна на Русија.
„Генералите беа свесни дека се одговорни за одбраната на земјата и дека ние ќе им дадеме целосна политичка поддршка. Тоа беше пресвртница. Не беше лесно бидејќи никој не сака ненамерно да предизвика светска војна, но не се сомневаме дека попуштањето и толерирањето на провокациите не водат до ништо добро“, рече Туск.
Тој предупреди дека, иако разбира дека многу Полјаци се веќе уморни од присуството на украински воени бегалци и фактот дека на Украина ѝ се помага, геополитичката иднина на Полска сè уште зависи од тоа дали ќе преживее суверена независна Украина.
„Слушам прашања за тоа какви придобивки имаме од помагањето на Украина. Како? Па само од доаѓањето толку многу украински семејства во Полска имаме повеќе придобивки отколку штета. Дури и ако понекогаш е заморно. Геополитичката иднина на Полска ќе изгледа навистина добро ако Украина не биде поразена и ако успееме да го надминеме ова историско полско-украинско непријателство“, рече Туск.
Тој додаде дека е неопходно да ѝ се помогне на Украина да се одбрани од руската агресија.
„Ако Украина ја изгуби војната, позицијата на Полска радикално би се влошила. Сепак, јас сум умерен оптимист. Нема објективна причина зошто Украина треба да претрпи пораз во војната“, рече Туск.
Фото; притнтскрин

