Свет
Русите распоредуваат трупи долж границата на НАТО; Финска: Внимателно ja следиме ситуацијата

Финска, членка на НАТО, внимателно ги следи руските воени активности во близина на границата на Алијансата, изјави заменик-началникот на Генералштабот на финските вооружени сили.
Финска стана членка на НАТО во 2023 година откако Русија започна инвазија на Украина, со што стави крај на долгогодишната политика на неутралност со Шведска во корист на безбедносните гаранции што ги обезбедува воениот сојуз. Финска дели копнена граница долга повеќе од 1.300 километри со Русија, а во 19 век беше дел од Руската империја.
Земјите на НАТО што го сочинуваат источното крило на Алијансата сè повеќе предупредуваат за заканата што Русија би можела да ја претставува во наредните години, особено ако војниците што моментално се распоредени во Украина бидат преместени поблиску до територијата на НАТО. Алијансата веќе е сведок на тековни руски напади под прагот на отворен конфликт, како што се сајбер напади и саботажа на критична инфраструктура.
Генерал-потполковник Веса Виртанен, заменик-началник на Генералштабот на финските вооружени сили, изјави дека пред 2022 година, Русија имала околу 20.000 војници распоредени во четири бригади во близина на финската граница. Бригадата обично брои помеѓу 3.000 и 5.000 војници. „Денес гледаме дека Русија гради нова инфраструктура и внесува дополнителни војници во регионот“, изјави Виртанен за германскиот весник „Ди Велт“.
Естонскиот министер за одбрана, Хано Певкур, изјави за „Њузвик“ дека ако војната во Украина престане, стотици илјади руски војници ќе бидат достапни за распоредување во други региони, вклучително и во областа долж границите на НАТО. „Ова значи дека руската војска ќе има многу достапни сили кои веројатно ќе бидат распоредени во нашето соседство“, предупреди Певкур.
Според Виртанен, бригадите што претходно беа во составот на Финска ќе бидат проширени на четири до пет дивизии, вклучувајќи го и армискиот корпус и придружните единици. „Во иднина, во тој регион ќе има повеќе руски војници отколку пред војната во Украина“, нагласи финскиот генерал.
Естонската разузнавачка служба објави дека руските реформи довеле до формирање на 44-тиот армиски корпус и 69-та моторизирана стрелачка дивизија во близина на Естонија, кои потоа брзо биле распоредени на украинското бојно поле. Во меѓувреме, Русија започна со формирање на новата 68-ма моторизирана дивизија.
„Фактот дека и армиски корпус и дивизија беа формирани за само една година ја покажува способноста на Русија брзо да создава големи воени формации“, велат Естонците.
Планирано е 44-от армиски корпус да биде трајно распореден во близина на Финска. Шефот на финската воена разузнавачка служба Пека Турунен во јануари за Ројтерс изјави дека бројот на руски војници по должината на финската граница би можел да се удвои или тројно зголеми во споредба со ситуацијата пред инвазијата на Украина.
Балтичките земји веќе почнаа да градат нови одбранбени структури како што се противтенковски бариери и мински полиња на своите граници, додека Полска го спроведува проектот „Источен штит“ вреден повеќе од 2,5 милијарди долари, кој Варшава го опишува како „најголемата операција за зајакнување на источната граница на НАТО од 1945 година“.
Финска започна со изградба на ограда долга повеќе од 200 километри долж границата со Русија во февруари 2023 година, а се очекува работата да трае до четири години.
Сателитските снимки објавени од финската YLE на почетокот на 2025 година покажаа проширување на руските воени објекти по должината на границата со Финска, иако овие капацитети сè уште се главно во поддршка на војната во Украина. Началникот на финската армија, генерал Јане Јакола, предупреди во мај 2024 година дека Русија би можела „да ја тестира посветеноста на НАТО кон Член 5“, кој гарантира колективна одбрана во случај на напад врз која било членка на алијансата.
„Доколку преземеме соодветни мерки и го одржиме единството, мислам дека нападот е малку веројатен“, рече Јакола.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Регион
Црна Гора планира да произведува дронови; САД: Покажуваат дека се сериозни

Црна Гора планира да започне со производство на беспилотни летала во соработка со американска компанија, а првата серија ќе биде донирана на Украина, објавија денес црногорските медиуми, повикувајќи се на „писмо за намери“ усвоено од владата во Подгорица кон крајот на мај.
Во тој документ, како што објави Радио Слободна Европа, црногорската влада наведува дека оваа иницијатива ќе ги подобри капацитетите на војската во однос на НАТО, ќе ги поддржи одбранбените потреби на Украина, како и позицијата на Црна Гора како сигурен снабдувач на најсовремена одбранбена опрема на глобалниот пазар.
Се нагласува дека договорот вреден 15 милиони долари ќе биде поддржан и од американската администрација предводена од претседателот Доналд Трамп. Писмото за намери усвоено од црногорската влада на 29 мај наскоро ќе го потпишат црногорскиот министер за економски развој Ник Ѓељошај и Роберт Џ. Донахју, директор на компанијата „Бај Лајт Профессионал ИТ Сервисиз ДОО“. Тоа ќе биде претходница на договорот што треба да се потпише во септември.
Договорот предвидува користење на компании од Црна Гора и регионот за тестирање на воздушни и подводни технологии на беспилотни системи. Исто така, се наведува дека владата на Црна Гора се согласува да ја донира првата серија беспилотни системи од рано производство и сродна одбранбена опрема на Украина.
Амбасадата на САД објави дека договорот, доколку биде одобрен, ќе промовира заедничка безбедност, стабилност и напредок и дека владата на САД ги охрабрува сите земји-партнери да инвестираат и да соработуваат со американските компании.
„Инвестирањето во одбранбени капацитети, како што се американските беспилотни воздушни системи, ја покажува сериозноста на Црна Гора во исполнувањето на своите обврски кон Алијансата во време кога бараме од Европа да преземе поголем товар за нејзината безбедност“, порачаа тие.
Европа
Естонија се повлекува од Конвенцијата за забрана на противпешадиски мини, стравува од Русија

Парламентот на Естонија денес гласаше за повлекување од Конвенцијата од Отава со која се забранува употребата на противпешадиски мини, поради загриженост за потенцијална воена закана од соседна Русија.
Осумдесет и еден од 101 пратеници го поддржаа предлогот, соопшти прес-службата.
Сите пет земји од Европската Унија и НАТО што граничат со Русија – Литванија, Латвија, Естонија, Полска и Финска – објавија планови за повлекување од меѓународниот договор поради воената закана што ја претставува нивниот многу поголем сосед.
Русија не е членка на Конвенцијата од Отава и користеше мини при инвазијата на Украина. Гласањето на Естонија следеше по гласањето на Латвија и Литванија, чии парламенти веќе го одобрија повлекувањето. Земјите ќе можат да складираат и распоредуваат мини шест месеци откако ќе ги известат другите членки на договорот и Обединетите нации за нивната одлука. Ниту една од петте земји сè уште не го сторила тоа.
Регион
Европската комисија не се откажува од рудникот за литиум во Србија, тој се појави на новата листа

Европската комисија денес објави список од 13 стратешки проекти во областа на критичните суровини во трети земји, вклучувајќи го и проектот Јадар во западна Србија, кој предизвика силни протести и спротивставување во таа земја.
Списокот на стратешки проекти во областа на критичните суровини во трети земји вклучува проекти во Канада, Гренланд, Казахстан, Норвешка, Србија, Украина, Замбија, Нова Каледонија, Мадагаскар, Малави, Јужна Африка и Обединетото Кралство.
Според проценката на Комисијата, избраните проекти, од кои повеќето се однесуваат на суровини неопходни за производство на електрични возила и батерии, како што се литиум, никел, кобалт, манган и графит, бараат вкупно 5,5 милијарди евра капитални инвестиции за да започнат со работа.
На листата е вклучен и проектот Јадар во долината на реката Јадар во западна Србија, кој предизвика широко распространето негодување и отпор поради страв од загрозување на здравјето на луѓето и животната средина.
На почетокот на 2022 година, српската влада го поништи усвоениот просторен план за рудникот во долината на реката Јадар и го запре проектот. Сепак, во јули минатата година, повторно донесе одлука со која му дозволи на британско-австралискиот рударски гигант „Рио Тинто“ да го рестартира својот проект за рударство на литиум.
Избраните стратешки проекти ќе добијат поддршка од Комисијата, земјите-членки и финансиските институции во форма на полесен пристап до финансирање. Комисијата, исто така, ќе ја зајакне соработката со трети земји за да се обезбеди развој на овие проекти, особено преку стратешки партнерства што веќе се воспоставени со некои од земјите.