Свет
Се покренува иницијатива за одземање на гласачкото право на Унгарија во ЕУ

Се покренува иницијатива за одземање на гласачкото право на Унгарија во Европската унија поради, како што се наведува, нејзиното постојано блокирање на заедничките одлуки.
Претставниците на паневропската партија Волт подготвија акционен план од девет точки што ќе го испратат до лидерите на ЕУ пред вонредниот самит закажан за утре.
Ова е нивниот план од девет точки:
A 9-point action plan to strengthen Europe: https://t.co/KlhX1KBVPR
— Volt Europa (@VoltEuropa) March 5, 2025
- Активирајте го членот 7 за да се запре правото на вето на Виктор Орбан и да се зајакне унгарската опозиција. Ако тоа е блокирано, основајте ја Европската унија 2.0.
- Дајте ѝ овластување на Каја Калас да води надворешна политика и да воведе санкции во име на ЕУ преку меѓувладин договор.
- Веднаш променете го договорот: Спроведете насочени промени во договорот за да додадете одбрана. Да се започне сеопфатна договорна конвенција во подготовка за проширување.
- Издадете заеднички долг на ЕУ за повеќегодишни заеднички набавки, воспоставете европска верзија на DARPA и специјализирани регионални индустриски кластери.
- Победа за Украина: Користете повеќе од 200 милијарди евра од замрзнатите руски средства за одбрана на Украина и подготовка на европски безбедносни гаранции, како што се заштита на европското небо и испраќање војници на терен.
- Европска армија: Да се развие независен европски команден и контролен центар, да се создадат европски стратешки капацитети и да се воспостави правна основа за европските вооружени сили.
- Радикално усогласување: Отстранете ги пречките за да им се олесни на компаниите да растат во рамките на ЕУ преку забрзана ревизија на законите и широка примена на „28-ми режим“.
- Зајакнување на трговијата, технологијата и одбранбената соработка преку формална коалиција на земји со истомисленици како што се Обединетото Кралство, Норвешка, Канада и Јапонија.
- Европска технолошка инфраструктура: Инвестирајте во инфраструктурата на ЕУ за вештачка интелигенција, податоци и складирање облак. Заштитете ги јавните дебати и изборите преку посилно регулирање на социјалните мрежи.
Паневропската партија Волт наведува неколку причини зошто ја покренале оваа иницијатива: Според нив, Унгарија постојано ги блокира заедничките одлуки на ЕУ, особено во врска со помошта за Украина и санкциите кон Русија. Упатуваат критики за кршење на владеењето на правото и демократските стандарди во Унгарија, а според нив, контроверзна е и улогата на премиерот Виктор Орбан на самитот на ЕУ во декември 2023 година.
Предлогот се заснова на активирање на членот 7 од Договорот за Европската унија, кој дозволува санкции против земјите-членки кои ги прекршуваат основните вредности на Европската унија. Унгарија веќе е под првото поглавје од членот 7 од 2018 година, а овој предлог може да доведе до активирање на втората и третата фаза, што потенцијално ќе резултира со суспензија на избирачкото право.
Иако оваа иницијатива е значајна, важно е да се забележи дека Европскиот парламент сам не може да ја активира втората фаза од членот 7. Само една третина од земјите-членки или Европската комисија може да го сторат тоа. Затоа, овој потег првенствено служи за вршење политички притисок врз Комисијата и земјите-членки да преземат конкретни чекори против Унгарија.
Европската унија често ја обвинува владата на Виктор Орбан за ограничување на независноста на судството, слободата на медиумите и правата на граѓанското општество.
По европските избори во 2024 година, Волт освои вкупно пет места во Европскиот парламент – две во Холандија и три во Германија.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Регион
Додик шест години не смее да врши јавна функција: бара помош од Трамп, Орбан и руската амбасада се на негова страна

Судот на Босна и Херцеговина соопшти дека претседателот на Република Српска (РС) Милорад Додик нема да може да извршува никаква јавна функција шест години, не само претседателската, според пресудата.
Лидерот на српскиот ентитет во Босна и Херцеговина е осуден на една година затвор и шестгодишна забрана за политичка активност поради неспроведување на одлуките на високиот меѓународен претставник Кристијан Шмит, пресуда што Додик ја отфрла.
Судот на БиХ првично објави дека Додик нема да може да биде претседател на РС шест години, а потоа испрати ново соопштение во кое објаснува дека оваа одлука, со оглед на промените во законот што ги наметна Шмит, вклучува и забрана за вршење на сите други функции што вклучуваат јавни пари.
Буквалното толкување на ова вклучува и забрана за извршување на функцијата претседател на владејачката СНСД ако партијата на Додик се финансира од буџетот.
Додик во меѓувреме побара меѓународна поддршка и го тагираше американскиот претседател Доналд Трамп на профилот на X, цитирајќи ги неговите зборови од 2024 година во кои повика на прекин на прогонот против него во САД. Тој го спореди својот случај со она што го доживеа Трамп, нагласувајќи дека тој, исто како Трамп, е жртва на политички прогон.
Руската амбасада во БиХ ја оцени пресудата како политичка и го нарече високиот меѓународен претставник „узурпер“.
„Затоа сите пресуди засновани на наводи за наводно кршење на одлуката на високиот претставник не се законски, туку чисто политизирани. Целата одговорност за евентуалната дестабилизација на внатрешнополитичката ситуација во земјата е на промоторите на оваа политичка акција“, соопшти амбасадата.
Унгарскиот премиер Виктор Орбан, исто така, го поддржа Додик, велејќи дека треба да се почитува одлуката на народот на РС кој го избра Додик за свој претседател.
It’s time for everyone to respect the decision of the PEOPLE of Republika Srpska, who elected @MiloradDodik as their President.
There is no place for legal witch-hunts in a democracy.
— Orbán Viktor (@PM_ViktorOrban) August 1, 2025
„Нема место за легален лов на вештерки во демократијата“, напиша Орбан на X.
Фото: ЕПА
Свет
Франција почна со достава на хуманитарна помош од воздух во Газа

Франција започна да испушта 40 тони хуманитарна помош од воздух во Газа, повикувајќи го Израел да дозволи целосен пристап до областа.
„Соочени со апсолутна итност, штотуку спроведовме операција на испуштање хуманитарна помош од воздух во Газа. Благодарност до нашите јордански, емиратски и германски партнери за нивната поддршка и до нашиот воен персонал за нивната посветеност“, напиша францускиот претседател Емануел Макрон на социјалната платформа X.
„Испуштањето хуманитарна помош од воздух не е доволно. Израел мора да дозволи целосен хуманитарен пристап за да се намали ризикот од глад“, додаде тој.
Италија, пак, има намера да евакуира болни палестински деца од Појасот Газа за да им обезбеди медицинска помош, изјави министерот за надворешни работи Антонио Тајани.
Тајани рече дека Рим подготвува план за воздушен транспорт на 50 лица, вклучувајќи возрасни кои ќе ги придружуваат децата.
Тој, исто така, објави планови според кои Италија ќе им се придружи на земјите што доставија помош од воздух во Газа, но не прецизираше конкретен датум за нивно спроведување.
Авиони управувани од Израел, Јордан и Обединетите Арапски Емирати од неделата, кога Израел почна да дозволува повеќе помош во затворените територии по месеци речиси целосна блокада, испуштаат палети со хуманитарна помош од воздух.
Германија и Франција, исто така, денесја почнаа да испуштаат помош од воздух, поради предупредувањата за претстојниот глад во Газа, иако Обединетите нации и другите агенции за помош ги критикуваа таквите мерки како во голема мера симболични, тврдејќи дека е многу поевтино и поефикасно да се достави помош по копно.
Покрај тоа што дозволува испуштања од воздух, Израел, исто така, дозволи влез на 200 камиони дневно од ОН и други агенции од неделата.
Фото: ЕПА
Свет
Путин: Првиот сериски ракетен систем „Орешник“ е во рацете на армијата

Рускиот претседател Владимир Путин објави дека првиот сериски произведен ракетен систем со среден дострел, „Орешник“, заедно со првата ракета од оваа серија, официјално е доставен до руските вооружени сили. Станува збор за нов стратешки систем што Москва го претставува како одговор на сè поизразените закани од Западот.
„Го произведовме првиот сериски комплекс ‘Орешник’, првата сериска ракета, и таа веќе е во рацете на армијата“, рече Путин за време на состанокот со белорускиот претседател Александар Лукашенко додавајќи дека се очекува постепено проширување на овој систем, вклучително и распоредување во Белорусија во текот на 2025 година.
Употребата на „Орешник“ првпат беше откриена на 21 ноември 2024 година кога Русија изврши напад врз воениот објект Јужмаш во Днепар (поранешен Днепропетровск) како одговор на нападите на украинските сили со американски ракети ATACMS и британски ракети Storm Shadow. Путин потоа истакна дека ниеден современ противвоздушен систем не може да пресретне ваков тип ракета и најави дека во иднина населението ќе биде однапред информирано за евакуација.
Според достапните информации, „Орешник“ е хиперсоничен ракетен систем со можност за носење повеќе независно водени бојни глави (MIRV), базиран на технологиите на претходниот систем RS-26 „Рубеж“. Ракетата достигнува брзина над 10 маха, што ја прави речиси невидлива од повеќето постојни системи за воздушна одбрана.
Додека официјална Москва истакнува дека станува збор за оружје што ги гарантира безбедноста и територијалниот интегритет на Русија, воените аналитичари истакнуваат дека системот не е наменет за прецизни удари врз тактички цели, туку првенствено има улога на стратешко одвраќање и демонстрација на сила. Сепак, симболичната и психолошката вредност на системот, особено во контекст на сегашните геополитички тензии, останува значајна.
Масовното производство на комплексот „Орешник“ треба да се забрза во текот на 2025 и 2026 година, а најавено е дека значителен број единици ќе бидат оперативно распоредени и во Русија и на територијата на сојузничката Белорусија, според написите во медиумите.
Фото: принтскрин