Американски и европски дипломати остварија серија телефонски повици во часовите откако американскиот претседател Доналд Трамп вчера понуди да се придружи на потенцијалните разговори меѓу Украина и Русија подоцна оваа недела, обидувајќи се да најдат начин да се стави крај на војната во Украина.

Изненадната понуда на Трамп да се придружи на разговорите во Истанбул во четврток дојде еден ден откако украинскиот претседател Володимир Зеленски, во нов пресврт во мировниот процес, објави дека ќе отпатува во Истанбул, каде што рече дека ќе го чека Владимир Путин.

"Thursday's meeting with Russia and Ukraine is very important. I think good things can come out of that meeting," President Trump said.

Meanwhile, Putin still hasn't agreed to meet with President Zelenskyy.

Do you think Putin will go to Istanbul? pic.twitter.com/e6TP52TXhm

— Anton Gerashchenko (@Gerashchenko_en) May 12, 2025

По објавата на Трамп, американскиот државен секретар Марко Рубио разговараше за „патот кон прекин на огнот“ во Украина со европските колеги, вклучувајќи ги министрите за надворешни работи на Велика Британија и Франција и шефот за надворешна политика на ЕУ, соопшти Стејт департментот. Според соопштението, во телефонскиот разговор учествувале и украинскиот министер за надворешни работи Андриј Сибиха и неговите германски и полски колеги.

Рускиот министер за надворешни работи Сергеј Лавров во понеделник вечерта разговараше со својот турски колега Хакан Фидан за директните разговори на Москва со Киев, предлог што Путин го даде за време на викендот, соопшти руското Министерство за надворешни работи.

Останува нејасно кој ќе патува од Москва до Истанбул за да учествува во директните разговори, кои би биле први меѓу двете страни од раните денови на војната што Русија ја започна со инвазијата на Украина во февруари 2022 година.

Кремљ не одговори на понудата на Зеленски да се сретне со Путин во Истанбул, а Москва сè уште не ја коментираше понудата на Трамп да се придружи на разговорите.

Путин и Зеленски не се сретнале од декември 2019 година, повеќе од две години пред Русија да ја започне својата инвазија на Украина, и не кријат дека не се сакаат еден со друг. „Не го потценувајте четвртокот во Турција“, им рече Трамп на новинарите во Белата куќа во понеделник.

Тековниот распоред на Трамп вклучува посети на Саудиска Арабија, Обединетите Арапски Емирати и Катар оваа недела.

Главните европски сојузници на Украина ја повикаа Русија на безусловно 30-дневно примирје и се заканија со нови санкции, според заедничкото соопштение објавено на 12 мај. Министрите за надворешни работи на Франција, Германија, Италија, Полска, Шпанија и Велика Британија, заедно со високата претставничка на ЕУ Каја Калас, се состанаа во Лондон на состанокот „Вемаир+“, на кој се дискутираат прашања за евроатлантската безбедност и руската агресија врз Украина.

„Заедно со Украина, повикуваме на итен, целосен и безусловно 30-дневен прекин на огнот за да се отвори простор за разговори за праведен, сеопфатен и траен мир“, изјавија официјалните лица по состанокот.

Украинскиот министер за надворешни работи Андриј Сибиха им се обрати на учесниците преку видео врска и потврди дека руските сили не го почитувале прекинот на огнот што требаше да стапи на сила на 12 мај. Украина и нејзините клучни сојузници ја предупредија Москва на 10 мај дека доколку одбие прекин на огнот, ќе воведат уште построги санкции.

Удар за руските приходи и енергија
Во својата изјава, министрите ги наведоа конкретните мерки што планираат да ги преземат.

„Се договоривме за посилни чекори за понатамошно ограничување на способноста на Русија да води војна – ќе ги намалиме приходите на Кремљ, ќе го спречиме работењето на нивната „флота во сенка“, дополнително ќе го заостриме ограничувањето на цените за нафтата и ќе продолжиме да го намалуваме увозот на руска енергија“, се вели во соопштението.

Тие додадоа дека руските државни средства остануваат блокирани сè додека Москва не ја запре својата агресија и не ја надомести штетата што ја предизвикала. Покрај економските мерки, сојузниците повторија дека ќе продолжат да ја зајакнуваат украинската армија, да обезбедуваат безбедносни гаранции и да градат силен НАТО сојуз.

Путин нуди преговори, но под стари услови
Како одговор на овој притисок, рускиот претседател Владимир Путин ја покани Украина на директни преговори во Истанбул, кои треба да започнат на 15 мај. Како што објасни неговиот советник Јуриј Ушаков, преговорите ќе се базираат на разговорите од Истанбул 2022 и „актуелната ситуација на бојното поле“.

Претседателот Володимир Зеленски изјави дека е подготвен да оди во Турција и да се сретне со Путин, но сепак инсистираше на целосно и безусловно примирје.

Неименуван украински функционер за „Аксиос“ изјави дека Зеленски дефинитивно ќе биде во Турција на 15 мај, без оглед на тоа дали Москва се согласува на прекин на огнот. На прашањето на „Киев Индепендент“ дали претседателот ќе патува дури и ако Русија го отфрли предлогот, извор близок до неговиот кабинет рече: „Подготвени сме за сите опции. Но, чекаме одделно одговор за примирјето“.

Путин сè уште официјално не го потврдил своето пристигнување во Истанбул.

Нов бран санкции најавен за 14 мај
Германија јасно стави до знаење дека ќе воведе дополнителни санкции против Русија доколку прекинот на огнот не се почитува до крајот на 12 мај. Извори од ЕУ, исто така, најавија нова рунда европски санкции за 14 мај.

Нови сателитски снимки покажаа значителна руска воена активност во близина на источната граница на Финска. Аналитичарите истакнуваат дека бројот на сместувачки капацитети за војници се зголемува во неколку клучни бази, се распоредуваат авиони и се гради нова инфраструктура, пишува „Хелсинки тајмс“.

Снимката ја објави шведската телевизија СВТ, а ја зема компанијата „Планет Лабс“. Тие покажуваат интензивна активност на четири локации. Според проценките, Русија го зголемува своето воено присуство во регионот како одговор на влегувањето на Финска и Шведска во НАТО.

Началникот на шведската армија, Михаел Клаесон, изјави дека овие случувања се потврда за она што Русија го најавува како „воено-технички одговор“ на проширувањето на НАТО. „Кога аплициравме за членство во НАТО, Русија рече дека ќе преземе одредени мерки. Сега гледаме дека ги спроведува“, рече Клаесон.

🔴 Russia is rapidly expanding military bases near Finland, boosting troop numbers and building new infrastructure, in what experts warn could be preparations for future conflict with NATO.https://t.co/zs6YqVly1Y pic.twitter.com/ho3Ozr9IIb

— UNITED24 Media (@United24media) May 13, 2025

Финска официјално стана членка на НАТО во 2023 година, поместувајќи ја границата на Алијансата директно кон северозападна Русија. Како одговор на тоа, Финска ги зајакнува сопствените одбранбени капацитети и гради команден центар на НАТО во Лапонија, кој треба да биде оперативен до крајот на годината.