Свет
Финците утре избираат претседател, главна тема се тензиите со Русија
Финците утре избираат нов претседател, чија улога во водењето на надворешната политика стана поважна поради зголемените тензии со соседна Русија предизвикани од војната во Украина.
Геополитичките промени во Европа ќе му зададат најголема главоболка на новиот претседател, кој е и врховен командант на финските вооружени сили.
Двајца политичари водат вкупно девет кандидати, поранешниот конзервативен премиер Александар Стуб и поранешниот министер за надворешни работи Пека Хаависто од Партијата на зелените, кој е независен кандидат. Анкетите покажуваат дека тие најверојатно ќе одат на вториот круг на 11 февруари.
„Следниот претседател на Републиката пред се ќе биде претседател на Западот, претседател на членка на НАТО, а еден од нашите најважни односи е нашето партнерство со Соединетите Држави“, изјави неодамна Стуб во телевизиско интервју.
Односите меѓу Москва и Хелсинки се влошија откако руската инвазија на Украина во февруари 2022 година ја натера Финска да се откаже од својата долгогодишна воена неутралност и да се приклучи на НАТО во април 2023 година. Русија, со која Финска дели 1.340 километри граница, брзо предупреди дека ќе одговори со „контрамерки“.
Неколку месеци подоцна, во август 2023 година, Финска забележа зголемен прилив на безвизни мигранти на својата источна граница.
Хелсинки смета дека ова е хибриден напад на Москва за дестабилизација на земјата. Финска ја затвори својата источна граница во ноември.
Актуелниот претседател Саули Ниинисто се гордееше со неговата блиска врска со рускиот претседател Владимир Путин пред да стане еден од неговите најжестоки критичари.
Сите претседателски кандидати се залагаат за независност на Финска и за нејзината нова улога како членка на НАТО, рече Хана Вас, заменик-декан на Факултетот за општествени науки на Универзитетот во Хелсинки.
„Сите тие имаат силна идеја која ја нагласува самодоволноста, во смисла дека во иднина Финска треба самостојно да се грижи за сопствената одбрана и исто така активно да придонесува во градењето на заедничката европска одбрана и нордиска соработка“, изјави Вас за Франс прес.
Туомас Форсберг, професор по надворешна политика на Универзитетот во Тампере, рече дека сите кандидати имаат слични ставови во надворешната политика. „Ќе биде повеќе за изборот на личност врз основа на неговиот кредибилитет и доверливост и како тој е перципиран како лидер во надворешната политика и одредени вредности и што таа личност претставува“, рече тој.
Истражувањето на јавното мислење, чии резултати во понеделникот ги објави дневниот весник „Хелсингин саномат“, покажа дека Стуб е во водство со 22 отсто поддршка од гласачите, а Хаависто е на второ место со 20 отсто.
„И двајцата имаат долгогодишно искуство во внатрешната и надворешната политика, што се чини дека гласачите најмногу ги ценат“, рече Вас. „Тие се познати политичари долго време, неколку генерации“, вели тој.
Иако делат слични политички ставови, Хаависто и Стуб имаат различно потекло, рече Форсберг.
Нивното потекло и вредности се сосема различни бидејќи Алекс е повеќе претставник на десницата, а Хаависто на левицата, дури и ако Хаависто се обидува да нагласи дека нема ништо „црвено“ во него, дека тој го претставува средниот пат како зелена“, тврди Форсберг.
„Дебатите би можеле да одлучат за вториот круг од изборите“, рече Форсберг.
Веднаш зад двајцата е кандидатот на крајнодесничарската Партија на Финците, Јуси Хала-ахо, кој е поддржан од 18 отсто од гласачите, а зад него е поранешниот еврокомесар Оли Рен, кој е поддржан од Партијата на Центарот, со поддршка од 12 проценти. И Хала-ахо и Рен би можеле да влезат во вториот круг, рече Форсберг.
Во атмосфера обележана со општ скептицизам за тоа што може да се постигне преку парламентарната политика, Финците претпочитаат да имаат поголема верба во институцијата претседател, рече Вас.
„Претседателот се смета за силен актер на кој луѓето му веруваат“, вели тој.
Одѕивот на гласачите на претседателските избори во Финска е вообичаено околу 70 отсто.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Свет
Научниците создадоа „универзален бубрег“: секој пациент ќе може да го прифати
Тим истражувачи од Канада и Кина успеаја да создадат „универзален“ бубрег, кој теоретски може да го прифати секој пациент.
Овој „тест“ бубрег преживеал и функционирал неколку дена во телото на примател кој бил во состојба на мозочна смрт, чие семејство дало согласност за истражувањето, според истражувањето објавено во списанието Nature Biomedical Engineering, како што објави Science alert.
„Ова е прв пат да видиме нешто вакво кај човечки модел и ни дава непроценлив увид во тоа како да ги подобриме долгорочните резултати“, нагласуваат експертите.
Како што стојат работите денес, луѓето со крвна група 0 на кои им е потребен бубрег обично мора да чекаат додека не стане достапен донорски бубрег со крвна група 0. Ова сочинува повеќе од половина од луѓето на листите на чекање, но бидејќи бубрезите со група 0 можат да функционираат кај луѓе со други крвни групи, тие се во недостиг. Иако во моментов е можно да се трансплантираат бубрези од различни крвни групи со тоа што ќе се научи организмот на примателот да не го отфрла органот, постојната постапка е далеку од совршена и не е особено практична, објаснуваат експертите.
Овој процес е долг, скап и ризичен, а исто така бара живи донори, бидејќи на примателот му е потребно време за подготовка. Во овој случај, истражувачите ефикасно го конвертирале бубрегот од крвна група А во бубрег од крвна група О, користејќи специјални, претходно идентификувани ензими кои ги отстрануваат молекулите на шеќер (антигени) кои дејствуваат како маркери на крвна група А.
„Тоа е како кога црвената боја се отстранува од автомобил и се открива неутрален основен слој. Кога ова ќе се направи, имунолошкиот систем повеќе не го препознава органот како туѓо тело“, објаснуваат тие.
Сепак, остануваат многу предизвици пред оваа постапка да може да се тестира на живи луѓе. На третиот ден, бубрегот повторно почна да покажува знаци на крвна група А, што предизвика имунолошка реакција – но беше поблага отколку што би се очекувало, и имаше знаци дека телото се обидува да го прифати бубрегот.
Многу луѓе умираат чекајќи трансплантација на бубрег, а повеќето од нив чекаат бубрег со крвна група 0. Научниците го решаваат овој проблем од неколку агли – вклучувајќи користење свински бубрези и развој на нови антитела. Проширувањето на бројот на компатибилни бубрези што овие пациенти можат да ги добијат би можело да направи значителна разлика.
„Вака изгледа кога години основни научни истражувања конечно ќе бидат поврзани со грижата за пациентите. Гледањето како нашите откритија се приближуваат до вистинско влијание во пракса – тоа е она што нè охрабрува да продолжиме“, велат научниците.
Европа
(Видео) Русија: Украина го нападна нашиот брег на Црното Море
Русија во петокот објави дека Украина го нападнала нивниот брег на Црното Море во близина на Сочи со ракети и беспилотни летала.
Градоначалникот на Сочи, туристичка дестинација на источниот брег на Црното Море, објави дека украинскиот напад е запрен.
Tourists in Sochi spent the night sheltering in basements and car parks as waves of unknown drones hit the area, reportedly targeting a nearby oil refinery near Adler, the southern district of Sochi close to the Abkhazian border.
The mayor claims a missile attack was repelled,… pic.twitter.com/yxdGxmAGLI
— Shaun Pinner (@olddog100ua) October 17, 2025
Жителите на градот, кој беше домаќин на Олимписките игри во 2014 година, објавуваа на социјалните мрежи за тревогите и експлозиите. Градоначалникот ги повика луѓето да ги избегнуваат плажите и крајбрежните области и да побараат засолниште.
Локалните медиуми објавија дека сообраќајот на меѓународниот аеродром во Сочи е привремено запрен. Нема непосредни извештаи за штети.
Руското Министерство за одбрана соопшти дека 32 украински дронови биле пресретнати над Кримскиот полуостров.
Burning oil depot in #Hvardiyske – view from the highway near #Simferopol 🔥🔥🔥 pic.twitter.com/X4z4t82WLK
— Aurora Borealis 🤫 (@aborealis940) October 17, 2025
Службениците изјавија дека немало штета на електраните или прекини во снабдувањето со електрична енергија.
Германската новинска агенција ДПА цитираше непотврдени извештаи и видеа на социјалните мрежи дека голем објект за складирање нафта во Симферопол, Крим, бил погоден.
фото: принтскрин
Европа
(Видео) Експлозија во станбена зграда во Букурешт: две лица загинаа, 12 се повредени
Силна експлозија потресе осумкатна станбена зграда во Букурешт.
Bucharest, Romania, Now pic.twitter.com/1a4cNKXVlY
— Musat Sorin Mihai (@sorinmihaimusat) October 17, 2025
Според првичните извештаи од властите во романската престолнина, две лица загинаа, а 12 други се хоспитализирани, објави Ројтерс.
An explosion occurred in a residential building in Bucharest, destroying several apartments on the 5th and 6th floors.
Authorities in the Romanian capital confirmed that two people were killed, while another 12 were hospitalized, according to preliminary reports. pic.twitter.com/rxPsE1wIaM
— NEXTA (@nexta_tv) October 17, 2025
Експлозијата искрши прозорци во блиското средно училиште и уништи неколку станови на петтиот и шестиот кат од зградата.
фото: принтскрин
Андоновски: Македонија добива современ и сеопфатен план за дигитален развој
Министерот за дигитална трансформација, Стефан Андоновски, денеска ја претстави новата Национална стратегија за информатичко-комуникациски технологии – „СМАРТ/МК 2030“, со што,...
Нема моќно оружје за Украина: Трамп ја менува приказната по разговорите со Путин
Американскиот претседател Доналд Трамп денес ќе го угости украинскиот претседател Володимир Зеленски во Белата куќа, но има сè повеќе знаци...
(Фото) Министерот за здравство се вакцинира против грип: Апелирам граѓаните навреме да се заштитат
Министерот за здравство Азир Алиу денеска го посети одделението за епидемиологија во Гостивар, каде и тој прими вакцина против сезонскиот...
(Видео) Русија: Нападнавме украински аеродром, каде што беа стационирани авиони на НАТО
Руските сили извршија напад врз воениот аеродром во Криви Рих, каде што наводно биле стационирани авиони на НАТО, објави руската...
Зеленски реагира на најавениот самит Трамп – Путин: тој денес пристигнува во Белата куќа
Американскиот претседател Доналд Трамп денес е домаќин на украинскиот претседател Володимир Зеленски во Вашингтон за да разговараат за иднината на...
(Видео) Трамп: Го прашав Путин дали би имал ништо против ако им дадам неколку илјади „томахавки“ на Украинците
Претседателот на САД, Доналд Трамп, изјави дека за време на разговорот со рускиот претседател Владимир Путин ја споменал можноста Украина...
Пицула ја критикува ЕУ за пофалбите што ги дава на Србија: „Наместо тоа, барајте вистински реформи“
Известувачот на Европскиот парламент за Србија, Тонино Пицула, изјави дека претставниците на ЕУ треба да се воздржат од прекумерно фалење...
Дописник на Би-би-си: Заборавете на „томахавките“, состанокот Трамп – Путин е ладен туш за Украинците
Доналд Трамп повторно се обидува да ги комбинира дипломатијата и политиката на моќ – овој пат помеѓу Москва и Киев....
Шукова: Време е за резултати, уреден Бутел, нови паркови, подобар превоз и вода за сите
Кандидатката за градоначалник на Град Скопје од СДСМ, Каја Шукова, вчера одржа митинг во Бутел, каде пред жителите порача дека...
Трамп по телефонскиот разговор: Ќе се сретнам со Путин во Будимпешта
Американскиот претседател Доналд Трамп денес разговараше по телефон со рускиот претседател Владимир Путин, еден ден пред најавената средба со украинскиот...
МВР со детали: Поткопан е темелот на куќата на Владо Малески, против сторителот ќе биде поднесена кривична пријава
Се огласи полицијата по случајот со уривањето на дел од спомен-куќата на Владо Малески, авторот на текстот на македонската химна....
Очекувам победа во првиот круг, не за да добијам политичка круна, туку за да не се пролонгираат сегашната голгота и хаосот, рече Ѓорѓиевски
Кадидатот за градоначалник на Скопје од ВМРО-ДПМНЕ, Орце Ѓорѓиевски, е убеден во победа, а вели дека искрено очекува тоа да...
Поради сериозен дефект, МРТВ не емитува три дневника: се проверува дали е намерен упад во системот
Македонската радио-телевизија информира дека поради сериозен технички проблем, вчера не беше во можност да ги емитува телевизиските дневници во 17,...
Родителите на жртвите од „Пулс“: Привремено се прекинуваат блокадите, маршевите продолжуваат секоја сабота
Семејствата на трагично починатите деца во пожарот во дискотеката „Пулс“ во Кочани информираа дека по добивањето на датумот за почеток...
Прекин на испораката на гас за ЈСП, можни се отстапувања од возниот ред
ЈСП информира дека до утре ќе има прекин на испораката на гас и поради тоа е можно да има прекин...
На 35 вакцинални пункта во државата денеска почна вакцинацијата против сезонскиот грип, досега пријавени 43.000 граѓани
Министерството за здравство информира дека денеска почна вакцинацијата против сезонски грип, која се спроведува на вкупно 35 вакцинални пункта низ...
Судењето за пожарот во „Пулс“ почнува на 19 ноември
Судењето за пожарот во дискотеката „Пулс“ во Кочани, во кој загинаа 63 лица, почнува на 19 ноември во судницата во...
Сиљановска – Давкова очекува помош од ЕУ во пронаоѓањето креативно решение за деблокада на македонските интеграции
Претседателката Гордана Сиљановска – Давкова очекува помош од Унијата во пронаоѓањето на излезно креативно решение за деблокада на македонските интеграции....
ВМРО-ДПМНЕ: Фатмир Дехари е градоначалник на срамот во Кичево, малтретирал и сексуално понижувал жени
Фатмир Дехари е градоначалник на срамот во Кичево. Дехари е симбол за брутална злоупотреба на моќта, понижување на жените, и...
Трамп: Хамас копа во урнатините и бара тела на заложници, тоа е ужасен процес
Американскиот претседател Доналд Трамп вчера изјави дека Хамас продолжува со напорите за враќање на телата на мртвите израелски заложници држени...
