Свет
Финците утре избираат претседател, главна тема се тензиите со Русија

Финците утре избираат нов претседател, чија улога во водењето на надворешната политика стана поважна поради зголемените тензии со соседна Русија предизвикани од војната во Украина.
Геополитичките промени во Европа ќе му зададат најголема главоболка на новиот претседател, кој е и врховен командант на финските вооружени сили.
Двајца политичари водат вкупно девет кандидати, поранешниот конзервативен премиер Александар Стуб и поранешниот министер за надворешни работи Пека Хаависто од Партијата на зелените, кој е независен кандидат. Анкетите покажуваат дека тие најверојатно ќе одат на вториот круг на 11 февруари.
„Следниот претседател на Републиката пред се ќе биде претседател на Западот, претседател на членка на НАТО, а еден од нашите најважни односи е нашето партнерство со Соединетите Држави“, изјави неодамна Стуб во телевизиско интервју.
Односите меѓу Москва и Хелсинки се влошија откако руската инвазија на Украина во февруари 2022 година ја натера Финска да се откаже од својата долгогодишна воена неутралност и да се приклучи на НАТО во април 2023 година. Русија, со која Финска дели 1.340 километри граница, брзо предупреди дека ќе одговори со „контрамерки“.
Неколку месеци подоцна, во август 2023 година, Финска забележа зголемен прилив на безвизни мигранти на својата источна граница.
Хелсинки смета дека ова е хибриден напад на Москва за дестабилизација на земјата. Финска ја затвори својата источна граница во ноември.
Актуелниот претседател Саули Ниинисто се гордееше со неговата блиска врска со рускиот претседател Владимир Путин пред да стане еден од неговите најжестоки критичари.
Сите претседателски кандидати се залагаат за независност на Финска и за нејзината нова улога како членка на НАТО, рече Хана Вас, заменик-декан на Факултетот за општествени науки на Универзитетот во Хелсинки.
„Сите тие имаат силна идеја која ја нагласува самодоволноста, во смисла дека во иднина Финска треба самостојно да се грижи за сопствената одбрана и исто така активно да придонесува во градењето на заедничката европска одбрана и нордиска соработка“, изјави Вас за Франс прес.
Туомас Форсберг, професор по надворешна политика на Универзитетот во Тампере, рече дека сите кандидати имаат слични ставови во надворешната политика. „Ќе биде повеќе за изборот на личност врз основа на неговиот кредибилитет и доверливост и како тој е перципиран како лидер во надворешната политика и одредени вредности и што таа личност претставува“, рече тој.
Истражувањето на јавното мислење, чии резултати во понеделникот ги објави дневниот весник „Хелсингин саномат“, покажа дека Стуб е во водство со 22 отсто поддршка од гласачите, а Хаависто е на второ место со 20 отсто.
„И двајцата имаат долгогодишно искуство во внатрешната и надворешната политика, што се чини дека гласачите најмногу ги ценат“, рече Вас. „Тие се познати политичари долго време, неколку генерации“, вели тој.
Иако делат слични политички ставови, Хаависто и Стуб имаат различно потекло, рече Форсберг.
Нивното потекло и вредности се сосема различни бидејќи Алекс е повеќе претставник на десницата, а Хаависто на левицата, дури и ако Хаависто се обидува да нагласи дека нема ништо „црвено“ во него, дека тој го претставува средниот пат како зелена“, тврди Форсберг.
„Дебатите би можеле да одлучат за вториот круг од изборите“, рече Форсберг.
Веднаш зад двајцата е кандидатот на крајнодесничарската Партија на Финците, Јуси Хала-ахо, кој е поддржан од 18 отсто од гласачите, а зад него е поранешниот еврокомесар Оли Рен, кој е поддржан од Партијата на Центарот, со поддршка од 12 проценти. И Хала-ахо и Рен би можеле да влезат во вториот круг, рече Форсберг.
Во атмосфера обележана со општ скептицизам за тоа што може да се постигне преку парламентарната политика, Финците претпочитаат да имаат поголема верба во институцијата претседател, рече Вас.
„Претседателот се смета за силен актер на кој луѓето му веруваат“, вели тој.
Одѕивот на гласачите на претседателските избори во Финска е вообичаено околу 70 отсто.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Свет
(Видео) Со големина на комарец, речиси невидлив: нов кинески дрон

Сонот на секоја разузнавачка агенција изгледа како голем комарец, има две мали крилја слични на пердуви, тесно тело и стои на три нозе. Сепак, не е комарец, туку е мини-дрон развиен од Националниот универзитет за одбранбена технологија на Кина (NUDT), пишува Дојче Веле.
Наменет е за тајни воени операции и извидувачки мисии, пишува најголемиот хонгконшки дневен весник на англиски јазик, South China Morning Post. Зуењето на извидувачкото летало беше претставено во извештај емитуван неодамна на кинескиот државен воен канал CCTV7.
🤖 Chinese engineers have developed a mosquito-sized bionic mini-robot drone for battlefield reconnaissance for the PLA.
– FRWL pic.twitter.com/incMNPXcga— Zlatti71 (@Zlatti_71) June 19, 2025
Едвај забележливиот дрон го претстави истражувачот на NUDT, Лианг Хексијанг, кој исто така работи на хуманоидни роботи.
„Тука во мојата рака е робот сличен на комарец. Минијатурни бионски роботи како овој се особено погодни за разузнавачки извидувачки мисии и специјални операции на бојното поле“, изјави Хексијанг за CCTV7.
Извештајот на CCTV, исто така, покажа прототип на друг мини дрон со четири крилја што може да се контролира преку паметен телефон.
Она што е изненадувачки во врска со извештајот од CCTV не е само очигледниот напредок што го постигна кинеската војска во областа на роботиката, туку и фактот дека шпионски дрон со големина на комарец е јавно изложен.
Со години, воените развивачи ширум светот се натпреваруваат да произведат дронови што се што е можно помали и помоќни. Производството е барано бидејќи разни компоненти како што се микрофони и камери, контролни системи, напојувања и други делови мора да се инсталираат на што е можно помал простор. Во исто време, дронот мора да биде тивок, робустен, да има голем дострел и да биде издржлив.
Развојот на вакви мали дронови бара специјализирано знаење од различни дисциплини како што се роботика, наука за материјали и сензорска технологија – експертиза што е првенствено достапна во воените институции.
Впечатливи сличности со американскиот модел
Не е само кинеската војска таа што масовно го промовира развојот на мини дронови. Нивните имиња се однесуваат на пчели, стршлени или комарци, бидејќи во природата често можат да се најдат „модели“ за такви бионски мини-роботи.
Мини-дронот претставен од кинескиот NUDT има впечатлива сличност со дронот „RoboBee“, кој истражувачите од Харвард првпат го претставија на јавноста во 2013 година. Сепак, дронот долг приближно три сантиметри е развиен за земјоделскиот сектор и мониторингот на животната средина – а кинеската верзија е значително помала.
Некои автономни модели на RoboBee можат да пливаат под вода и да полетуваат оттаму. Или „да седат на површини користејќи статички електрицитет“, како што пишува на веб-страницата на Институтот Харвард Вајс.
Сепак, овие мини-дронови за извидување не се доволно робусни за борбени мисии. Дроновите во вакви операции мора да издржат ветер и (сурови) временски услови, сликите и податоците мора да бидат прецизни, траењето на батеријата мора да биде долго, а контролниот систем мора да биде таков што војниците можат да ги користат и од безбедна, т.е. оддалечена позиција.
Затоа воениот персонал е поентузијастичен за дронот „Black Hornet“ со големина на дланка, кој е развиен во Норвешка и се користи неколку години за безбедно извидување за време на борбени мисии. Германскиот Бундесвер го набави и овој дрон, кој наликува на мини-хеликоптер, за „оптичко извидување со низок шум во тактички блиски области“.
Според Бундесверот, ваквите дронови „им овозможуваат на војниците да спроведуваат непосредно, прикриено извидување дури и без посебна обука“.
„Црниот стршлен“ има и инфрацрвена технологија, „е многу лесен и практично тивок. Со време на лет до 25 минути, џебниот нано-дрон може да испорача видео и фотографии со висока резолуција во живо“ и на тој начин, на пример, да открие можни (експлозивни) стапици.
Американската војска работи и на свои верзии на мини-дронови, објавија американските воздухопловни сили во 2021 година. Сепак, американската војска во моментов молчи за тоа колку напреднал нивниот развој и дали некои модели можеби веќе се во употреба, пишува медиумот.
Свет
Зеленски: Германија ќе го поддржи членството на Украина во НАТО

Претседателот на Украина, Володимир Зеленски, денес изјави дека ставот на Германија се променил и дека земјата сега го поддржува членството на Украина во НАТО.
Во пресрет на средбата со германскиот министер за надворешни работи Јохан Вадефул во Киев, Зеленски објасни дека за време на состанокот на ниво на министрите за надворешни работи на НАТО и Украина минатата недела во Брисел, германската страна изјавила дека верува оти Украина треба да биде во Алијансата и дека тоа е „во интерес на безбедноста на цела Европа“, пренесува Укринформ.
„Многу важен момент, покрај иднината во Европската Унија. Би сакал лично да ви се заблагодарам денес за сигналот што не е слушнат од германската страна многу долго време, или можеби дури и никогаш“, рече Зеленски.
Тој истакна дека е „многу задоволен од соодветните сигнали за поддршка“.
Порано денес, Зеленски објави дека наскоро ќе разговара со лидерите на Европската Унија за дополнително финансирање за производство на беспилотни летала и заедничко производство.
Зеленски, спореед медиумот, претходно изјави дека четири земји – Соединетите Американски Држави, Германија, Унгарија и Словачка – се противат на членството на Украина во НАТО.
Свет
Вадефул: Германија ќе ѝ помогне на Украина да произведува повеќе оружје со побрзо темпо

Целта на Германија е да ѝ помогне на Украина да произведува повеќе оружје со побрзо темпо, во време кога таа земја се обидува да ја зајакне својата позиција во мировните преговори со Русија, изјави денес во Киев шефот на германската дипломатија, Јохан Вадефул.
„Веруваме дека наша задача е да ѝ помогнеме на Украина за да може посилно да преговара“, рече Вадефул за време на посетата на Киев, во придружба на претставници на германската индустрија за специјални намени.
Руската инвазија на Украина не покажува знаци на смирување. Украина нема доволно оружје ниту војници на фронтот, а меѓународната помош е клучна за нејзиниот отпор кон значително поголемата руска армија и економија. Германија е најголемиот воен спонзор на Украина по САД, чија понатамошна поддршка е доведена во прашање, анализираат медиумите.
На заедничката прес-конференција со украинскиот министер за надворешни работи Андриј Сибих, Вадефул рече дека прокламираната подготвеност на Путин за преговори е „само фасада засега“.
„Сакаме да изградиме нови заеднички вложувања за самата Украина да може да произведува побрзо и повеќе за сопствена одбрана, бидејќи вашите потреби се огромни. Нашата соработка во производството на оружје е вистински адут – тоа е логично продолжение на нашата испорака на опрема. Можеме да имаме заедничка корист од тоа – со вашето богатство на идеи и вашето искуство, ќе станеме подобри“, рече Вадефул, кој ќе разговара и со претседателот на Украина, Володимир Зеленски.
Вадефул го посети Киев помалку од 48 часа откако Русија го започна, според украинските власти, најголемиот воздушен напад врз Украина од почетокот на инвазијата во февруари 2022 година.