Свет
Финците утре избираат претседател, главна тема се тензиите со Русија
Финците утре избираат нов претседател, чија улога во водењето на надворешната политика стана поважна поради зголемените тензии со соседна Русија предизвикани од војната во Украина.
Геополитичките промени во Европа ќе му зададат најголема главоболка на новиот претседател, кој е и врховен командант на финските вооружени сили.
Двајца политичари водат вкупно девет кандидати, поранешниот конзервативен премиер Александар Стуб и поранешниот министер за надворешни работи Пека Хаависто од Партијата на зелените, кој е независен кандидат. Анкетите покажуваат дека тие најверојатно ќе одат на вториот круг на 11 февруари.
„Следниот претседател на Републиката пред се ќе биде претседател на Западот, претседател на членка на НАТО, а еден од нашите најважни односи е нашето партнерство со Соединетите Држави“, изјави неодамна Стуб во телевизиско интервју.
Односите меѓу Москва и Хелсинки се влошија откако руската инвазија на Украина во февруари 2022 година ја натера Финска да се откаже од својата долгогодишна воена неутралност и да се приклучи на НАТО во април 2023 година. Русија, со која Финска дели 1.340 километри граница, брзо предупреди дека ќе одговори со „контрамерки“.
Неколку месеци подоцна, во август 2023 година, Финска забележа зголемен прилив на безвизни мигранти на својата источна граница.
Хелсинки смета дека ова е хибриден напад на Москва за дестабилизација на земјата. Финска ја затвори својата источна граница во ноември.
Актуелниот претседател Саули Ниинисто се гордееше со неговата блиска врска со рускиот претседател Владимир Путин пред да стане еден од неговите најжестоки критичари.
Сите претседателски кандидати се залагаат за независност на Финска и за нејзината нова улога како членка на НАТО, рече Хана Вас, заменик-декан на Факултетот за општествени науки на Универзитетот во Хелсинки.
„Сите тие имаат силна идеја која ја нагласува самодоволноста, во смисла дека во иднина Финска треба самостојно да се грижи за сопствената одбрана и исто така активно да придонесува во градењето на заедничката европска одбрана и нордиска соработка“, изјави Вас за Франс прес.
Туомас Форсберг, професор по надворешна политика на Универзитетот во Тампере, рече дека сите кандидати имаат слични ставови во надворешната политика. „Ќе биде повеќе за изборот на личност врз основа на неговиот кредибилитет и доверливост и како тој е перципиран како лидер во надворешната политика и одредени вредности и што таа личност претставува“, рече тој.
Истражувањето на јавното мислење, чии резултати во понеделникот ги објави дневниот весник „Хелсингин саномат“, покажа дека Стуб е во водство со 22 отсто поддршка од гласачите, а Хаависто е на второ место со 20 отсто.
„И двајцата имаат долгогодишно искуство во внатрешната и надворешната политика, што се чини дека гласачите најмногу ги ценат“, рече Вас. „Тие се познати политичари долго време, неколку генерации“, вели тој.
Иако делат слични политички ставови, Хаависто и Стуб имаат различно потекло, рече Форсберг.
Нивното потекло и вредности се сосема различни бидејќи Алекс е повеќе претставник на десницата, а Хаависто на левицата, дури и ако Хаависто се обидува да нагласи дека нема ништо „црвено“ во него, дека тој го претставува средниот пат како зелена“, тврди Форсберг.
„Дебатите би можеле да одлучат за вториот круг од изборите“, рече Форсберг.
Веднаш зад двајцата е кандидатот на крајнодесничарската Партија на Финците, Јуси Хала-ахо, кој е поддржан од 18 отсто од гласачите, а зад него е поранешниот еврокомесар Оли Рен, кој е поддржан од Партијата на Центарот, со поддршка од 12 проценти. И Хала-ахо и Рен би можеле да влезат во вториот круг, рече Форсберг.
Во атмосфера обележана со општ скептицизам за тоа што може да се постигне преку парламентарната политика, Финците претпочитаат да имаат поголема верба во институцијата претседател, рече Вас.
„Претседателот се смета за силен актер на кој луѓето му веруваат“, вели тој.
Одѕивот на гласачите на претседателските избори во Финска е вообичаено околу 70 отсто.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Свет
Американка отишла да си ја продолжи возачката дозвола, дознала дека е прогласена за мртва
Американката Никол Паулино открила дека е регистрирана како почината, што се одразило на квалитетот на нејзиниот живот. Паулино е од Гајтерсбург, Мериленд, а грешката ја открила додека се обидувала да ја обнови возачката дозвола, пренесува „Скај њуз“. Таа се чувствувала исплашена и изненадена кога системот за управување со моторни возила и покажал порака дека е официјално мртва.
„Изгледа дека умрев. Нема да лажам, бев малку исплашена и изненадена, со оглед на тоа дека сум жива. Тука сум”, рекла таа. Официјалните лица потоа ја известиле Никол Паулино дека не може да ја обнови возачката дозвола, по што добила писмо од Службата за внатрешни приходи на САД (IRS), во кое ја опишуваат како почината даночна обврзничка. Здравственото осигурување за неа и за нејзините три деца било откажано, што довело до зголемување на медицинските сметки и спреченост да го набави инхалаторот што ѝ бил потребен за лекување на астмата.
„Ова сериозно ми го наруши животот. Имаше огромно влијание врз мене и моето ментално здравје“, додаде таа. Потоа добила повик од службеник на Управата за социјално осигурување, кој и рекол дека грешката се должи на печатна грешка.
Имено, погребалното се обидело да пријави смрт на друго лице, но згрешило при пишувањето на една цифра од матичен број. По грешка го внеле бројот на Никол Паулино.
Администрацијата изјави дека нивните податоци инаку се многу точни и дека помалку од 0,33% од повеќе од три милиони извештаи за смрт што ги добиваат годишно подоцна морале да се коригираат. Ова сепак значи дека околу 10.000 извештаи годишно се неточни.
„Овие работи се случуваат речиси секој ден и можат да имаат страшни последици за нечиј кредитен рејтинг“, изјави адвокатот Џозеф МекКлеланд.
Паулино изјавила дека во меѓувреме добила писмо од социјалните служби во кое пишувало дека грешката е исправена. Официјално повторно беше прогласена за жива.
Свет
Израелскиот безбедносен кабинет го одобри договорот за прекин на огнот во Газа, нападите продолжија
Израелскиот безбедносен кабинет денеска го одобри договорот за прекин на огнот, со што се отвора патот за враќање на првите заложници од Газа уште задутре, како и завршување на 15-месечниот конфликт што ја опустоши палестинската крајбрежна енклава.
Договорот меѓу Израел и Хамас се уште чека одобрување од целиот кабинет. Војната меѓу израелските сили и палестинските милитантни групи опустоши голем дел од Газа, убивајќи повеќе од 46.000 луѓе и раселувајќи го најголемиот дел од населението на енклавата.
Доколку биде успешен, прекинот на огнот може да го намали интензитетот на конфликтот на Блискиот Исток, каде што војната од Газа се прошири во Иран, со учество на либанскиот Хезболах, јеменските Хути и вооружените групи во Ирак, како и во го окупираниот Западниот Брег.
Израелската авијација денеска продолжи со нападите во Газа, а палестинската служба за вонредни состојби објави дека од објавувањето на договорот, завчера, се убиени 116 Палестинци, од кои речиси 60 се жени и деца. Како дел од првата, шестнеделна фаза од трифазниот договор, Хамас ќе ослободи 33 израелски заложници, вклучувајќи жени, војници и цивили, деца и мажи постари од 50 години. Израел до крајот на првата фаза ќе ги ослободи сите палестински жени и деца помлади од 19 години од израелските затвори.
Вкупниот број на ослободени Палестинци ќе зависи од ослободувањето на заложниците и може да биде помеѓу 990 и 1.650 Палестинци, вклучувајќи мажи, жени и деца. Израелското Министерство за правда денеска објави список од 95 палестински затвореници кои ќе бидат ослободени задутре, во првата размена. Хамас во соопштението рече дека тешкотиите што се појавија во условите на договорот за прекин на огнот во Газа се решени.
Договорот наиде на силен отпор од тврдокорните во владата на израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху. Министерот за национална безбедност Итамар Бен-Гвир се закани дека ќе поднесе оставка доколку договорот биде одобрен. Сепак, тој рече дека нема да ја собори владата.
По состанокот на безбедносниот кабинет, Бен-Гвир во изјава го повтори своето противење на договорот за прекин на огнот и ги повика членовите на целиот кабинет да му се придружат во гласањето против него. Израел тврди дека во Газа се уште се држат 98 заложници, а се верува дека околу половина се се уште живи. Израелските власти првпат официјално ги информираа семејствата на заложниците за имињата на првите 33 кои ќе бидат ослободени, но не се знае колку од тој список се живи.
Свет
Орбан нема да присуствува на инаугурацијата на Донлд Трамп
Орбан, долгогодишен сојузник на Трамп, е поканет да присуствува на церемонијата на 20 јануари во Вашингтон.
И покрај неговата блиска врска со Трамп, унгарскиот премиер нема да патува во САД, туку тој ден ќе одржи презентација во Будимпешта.
Неговиот говор ќе се фокусира на неодамнешното претседателство на неговата земја со ЕУ, изјави неговиот прес секретар Берталан Хаваси за унгарската информативна платформа Телекс.
Портпаролот за медиуми на Орбан, Золтан Ковач, изјави дека никој од светските лидери не добил официјална покана бидејќи тоа не е традиција за претседателски инаугурации.
Орбан јавно ја поддржа успешната трка на Трамп за Белата куќа во 2016 година.
Трамп го угости Орбан во Белата куќа во 2019 година за време на неговиот прв мандат.
Унгарскиот премиер, исто така, отпатува во САД во јули минатата година за да се сретне со Трамп на Флорида.
Потоа Орбан го пофали својот пријател, велејќи дека републиканскиот лидер, доколку биде избран за претседател, ќе стави крај на војната во Украина. Тој исто така беше меѓу првите кои му ја честитаа изборната победа во ноември.
Одлуката на Трамп да покани светски лидери како Орбан на неговата инаугурација ја прекина децениската традиција, бидејќи странските шефови на држави обично не присуствуваат на заклетвата на новите американски претседатели.