Свет
Финците утре избираат претседател, главна тема се тензиите со Русија

Финците утре избираат нов претседател, чија улога во водењето на надворешната политика стана поважна поради зголемените тензии со соседна Русија предизвикани од војната во Украина.
Геополитичките промени во Европа ќе му зададат најголема главоболка на новиот претседател, кој е и врховен командант на финските вооружени сили.
Двајца политичари водат вкупно девет кандидати, поранешниот конзервативен премиер Александар Стуб и поранешниот министер за надворешни работи Пека Хаависто од Партијата на зелените, кој е независен кандидат. Анкетите покажуваат дека тие најверојатно ќе одат на вториот круг на 11 февруари.
„Следниот претседател на Републиката пред се ќе биде претседател на Западот, претседател на членка на НАТО, а еден од нашите најважни односи е нашето партнерство со Соединетите Држави“, изјави неодамна Стуб во телевизиско интервју.
Односите меѓу Москва и Хелсинки се влошија откако руската инвазија на Украина во февруари 2022 година ја натера Финска да се откаже од својата долгогодишна воена неутралност и да се приклучи на НАТО во април 2023 година. Русија, со која Финска дели 1.340 километри граница, брзо предупреди дека ќе одговори со „контрамерки“.
Неколку месеци подоцна, во август 2023 година, Финска забележа зголемен прилив на безвизни мигранти на својата источна граница.
Хелсинки смета дека ова е хибриден напад на Москва за дестабилизација на земјата. Финска ја затвори својата источна граница во ноември.
Актуелниот претседател Саули Ниинисто се гордееше со неговата блиска врска со рускиот претседател Владимир Путин пред да стане еден од неговите најжестоки критичари.
Сите претседателски кандидати се залагаат за независност на Финска и за нејзината нова улога како членка на НАТО, рече Хана Вас, заменик-декан на Факултетот за општествени науки на Универзитетот во Хелсинки.
„Сите тие имаат силна идеја која ја нагласува самодоволноста, во смисла дека во иднина Финска треба самостојно да се грижи за сопствената одбрана и исто така активно да придонесува во градењето на заедничката европска одбрана и нордиска соработка“, изјави Вас за Франс прес.
Туомас Форсберг, професор по надворешна политика на Универзитетот во Тампере, рече дека сите кандидати имаат слични ставови во надворешната политика. „Ќе биде повеќе за изборот на личност врз основа на неговиот кредибилитет и доверливост и како тој е перципиран како лидер во надворешната политика и одредени вредности и што таа личност претставува“, рече тој.
Истражувањето на јавното мислење, чии резултати во понеделникот ги објави дневниот весник „Хелсингин саномат“, покажа дека Стуб е во водство со 22 отсто поддршка од гласачите, а Хаависто е на второ место со 20 отсто.
„И двајцата имаат долгогодишно искуство во внатрешната и надворешната политика, што се чини дека гласачите најмногу ги ценат“, рече Вас. „Тие се познати политичари долго време, неколку генерации“, вели тој.
Иако делат слични политички ставови, Хаависто и Стуб имаат различно потекло, рече Форсберг.
Нивното потекло и вредности се сосема различни бидејќи Алекс е повеќе претставник на десницата, а Хаависто на левицата, дури и ако Хаависто се обидува да нагласи дека нема ништо „црвено“ во него, дека тој го претставува средниот пат како зелена“, тврди Форсберг.
„Дебатите би можеле да одлучат за вториот круг од изборите“, рече Форсберг.
Веднаш зад двајцата е кандидатот на крајнодесничарската Партија на Финците, Јуси Хала-ахо, кој е поддржан од 18 отсто од гласачите, а зад него е поранешниот еврокомесар Оли Рен, кој е поддржан од Партијата на Центарот, со поддршка од 12 проценти. И Хала-ахо и Рен би можеле да влезат во вториот круг, рече Форсберг.
Во атмосфера обележана со општ скептицизам за тоа што може да се постигне преку парламентарната политика, Финците претпочитаат да имаат поголема верба во институцијата претседател, рече Вас.
„Претседателот се смета за силен актер на кој луѓето му веруваат“, вели тој.
Одѕивот на гласачите на претседателските избори во Финска е вообичаено околу 70 отсто.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Свет
Нетанјаху разговараше со родителите на заложниците

Израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху денес разговараше со родителите на заложниците, Гаџа Гилбоа-Далал и Алон Охел, откако палестинското милитантно движење Хамас објави видео од двајцата, објави канцеларијата на премиерот.
Во соопштението се наведува дека војната против Хамас во Газа „може веднаш да се заврши под условите што ги постави Израел“, објавува „Тајмс оф Израел“.
Нетанјаху објави дека услов за завршување на војната е ослободување на сите заложници, „и живи и мртви“, како и „разоружување на Хамас, демилитаризација на Појасот Газа, израелска безбедносна контрола во Појасот Газа и воспоставување алтернативна цивилна администрација што нема да претставува закана за Израел“.
„Ниедно злонамерно пропагандно видео нема да ја ослабне нашата решителност ниту да нè одвлече од нашата решителност да ги постигнеме овие цели“, се наведува во соопштението, пренесува Танјуг.
Фото: принтскрин
Свет
Путин: Тешко е да се постигне договор со Украина, средбата е бесмислена

Рускиот претседател Владимир Путин денес изјави дека „не гледа многу смисла“ на средбата со неговиот украински колега Володимир Зеленски на која се разговараше за крајот на војната во Украина, пишува The Kiev Independent.
Иако украинските и европските претставници постојано повикуваат на целосен прекин на огнот како предуслов за мировни преговори, Кремљ ги отфрли таквите барања, инсистирајќи на екстремни отстапки од Киев, како што се распуштање на армијата и откажување од воена помош.
„Многу пати реков дека сум подготвен за овие контакти (со Зеленски)“, изјави Путин на Источниот економски форум во Владивосток. „Не гледам многу смисла во нив бидејќи практично ќе биде невозможно да се постигне договор со украинската страна за клучните прашања дури и ако постои политичка волја, за што се сомневам, постојат правни и технички тешкотии“, додаде тој.
Меѓу главните барања на Русија е Украина да ја признае нелегалната анексија на своите територии и да се повлече од делови од тие региони контролирани од Киев. Русија го окупираше и анектираше Крим во 2014 година, а во 2022 година прогласи анексија на делумно окупираните региони Донецк, Луганск, Запорожје и Херсон.
Путин тврди дека договорите за окупираните територии мора да бидат потврдени со референдум, што би барало укинување на вонредната состојба во Украина. Од друга страна, Зеленски одби да признае која било окупирана територија како руска, нарекувајќи ја „црвена линија“ што Киев нема да ја премине, а Уставот на Украина наведува дека територијата на земјата е „неделива и неповредлива“.
Путин, исто така, рече дека е подготвен да се сретне со Зеленски, но само во Москва. „Ако Украина сака да се сретне со нас, ние сме подготвени. Најдоброто место за тоа е главниот град на Руската Федерација, херојскиот град Москва“, рече Путин.
Коментирајќи ја поканата еден ден претходно, по самитот во Париз, Зеленски рече дека ако Путин е сериозен, не треба да го покани во Кремљ. „Русија почна да зборува за состанокот, што е веќе добро, но засега не гледаме никаква желба од нивна страна да се стави крај на војната. Зрелите лидери треба да излезат од состанокот на високо ниво со некои резултати, по можност со завршување на војната“, додаде Зеленски.
Путин предупреди дека странските трупи на украинска територија ќе се сметаат за „легитимни цели за уништување“ и дека нивното распоредување би било непотребно доколку се постигне мировен договор. „Ако се појават трупи таму, особено сега, за време на борбите, претпоставуваме дека тие ќе бидат легитимни цели за уништување“, изјави тој.
Неговите коментари доаѓаат додека Европа дебатира за безбедносните гаранции за Киев, вклучително и предлозите за испраќање мировници по евентуален прекин на огнот. Портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков, рече дека безбедносните гаранции треба да се обезбедат и на Русија затоа што „никој не може да се потпре на својот збор“.
„Не можете да ја гарантирате безбедноста на една земја со поткопување на безбедноста на друга. Ние би го препознале ова како закана за себе – присуството на меѓународни сили, или какви било странски сили, или сили на НАТО на украинска територија, близу до нашата граница“, заклучи Песков.
Фото: принтскрин
Свет
Им било кажано дека нивниот син починал во Лисабон: за родителите следувал шок

На едно германско семејство во Лисабон властите им кажале дека нивниот син (46) починал во ужасна несреќа со жичница во Лисабон. Меѓутоа, кога пристигнале во мртовечницата за да го идентификуваат телото, се случил пресврт – нивниот син не бил меѓу мртвите. Подоцна бил пронајден жив во болница, објавува „Билд“.
Португалската полиција во четвртокот потврдила дека меѓу загинатите е и германски државјанин, но таа информација се покажала како неточна поради погрешен идентитет. Родителите на наводната жртва, германски турист, дошле да го идентификуваат телото во петокот, но не го пронашле. По пребарувањето, го лоцирале во болница – повреден, но жив.
„Физичкиот опис на германскиот државјанин што го добивме многу личел на оној на Британецот. Дури по научни тестови беше можно да се утврди вистинскиот идентитет на починатата жртва“, изјави портпаролката на полицијата. Германското Министерство за надворешни работи, исто така, потврдило дека не претпоставуваат дека има германски жртви.
Мажот (46) и неговата сопруга (45), која исто така беше повредена во несреќата, се на лекување во болница. Нивниот тригодишен син ја избегна несреќата речиси без повреди. Прво го спаси полицаец, а потоа го прегледа педијатар.
Во тешката несреќа што се случи во средата навечер загинаа вкупно 16 лица, иако првичните информации зборуваа за 17 жртви. Меѓу загинатите имало единаесет странски државјани: тројца од Велика Британија, по двајца од Канада и Јужна Кореја, и по едно лице од САД, Франција, Швајцарија и Украина, покрај петмина португалски државјани.
„Глорија“, една од туристичките атракции во Лисабон, веројатно поради дефект на кабел, неконтролирано се движела по стрмната улица, излетала од шините и се удрила во зграда. Во тек е истрага за причините за несреќата и проверка на одржувањето.
Фото: принтскрин