Контакт

Свет

Што би значел пакт сличен на член 5 за Украина?

Објавено пред

Безбедносните гаранции за Киев се клучно прашање во напорите да се прекинат борбите во текот на тековната руска инвазија врз Украина, а специјалниот пратеник на Белата куќа, Стив Виткоф, сега го стави терминот „сличен на член 5“ во центарот на вниманието.

dobivaj vesti na viber

Виткоф на 17 август за Си-ен-ен изјави дека за време на самитот на Алјаска било договорено дека Вашингтон и неговите сојузници може да ѝ понудат на Украина револуционерни гаранции во форма на заштита слична на член 5, иако не откри детали, пишува РСЕ.

Тој рече дека, по средбата на претседателот Доналд Трамп со Владимир Путин, Русија нема да има забелешки за ова како дел од можен мировен договор.

Таканаречениот договор за член 5 изгледа дека го позајмува концептот на колективна одбрана за примена надвор од системот на НАТО-договорот. Тоа не би ја направило Украина членка на НАТО – нешто што Трамп особено го исклучи.

Исто така, тоа не би барало автоматски интегрирани структури на алијансата; наместо тоа, би бил пакт скроен по мерка, кој би го креирале земјите подготвени да го потпишат.

Што би можело да значи „како член 5“

Секој паралелен систем за Украина целосно би зависел од текстот за кој страните би се договориле.

Не е важно името, туку ситните букви: кој на што се обврзува и колку бргу и силно е подготвен да дејствува доколку Украина повторно биде нападната.

Фразата потекнува од ќлен 5 на основачкиот договор на НАТО – клучната клаузула, која вооружениот напад врз една членка го третира како напад врз сите.

Спротивно на вообичаеното мислење, тоа не ги обврзува членките на НАТО да интервенираат целосно воена поддршка на друга членка доколку таа е нападната.

Она што е напишано е дека секоја членка на НАТО „ќе ѝ помогне на нападнатата страна или страни така што веднаш, индивидуално и во соработка со другите страни, ќе преземе мерки што ги смета за неопходни, вклучувајќи и употреба на вооружена сила“.

Од основањето на НАТО во 1949 година член 5 е применет само еднаш – по нападите на 11 септември. Тој чекор иницира операции и мерки за поддршка од алијансата, иако постоеја разлики во обемот и времето, т.е. моментот на придонесите.

Скептицизам и сеќавања на неисполнети ветувања

Токму овие специфики го поттикнуваат скепицизмот.

Украинците се претпазливи кон нејасните ветувања по меморандумот од 1994 година, со кој беа понудени безбедносни гаранции во замена за откажување од нуклеарното оружје што Украина го наследи по распадот на Советскиот Сојуз.

Тие гаранции не успеаја да ја одвратат руската агресија.

А скептични не се само Украинците. Полскиот министер за надворешни работи, Радослав Сикорски, забележа дека проблемот на Киев не е недостигот на гаранции, туку нивното непочитување.

„Од 1994 година Украина веќе имаше гаранции за независноста и неповредливоста на своите граници, вклучително и од Русија. На 22 април 2004 година Владимир Путин свечено го ратификува договорот за руско-украинската граница. Доволно е само да се почитуваат и војната е завршена“, напиша тој на мрежата X.

Поддршка од ЕУ

Претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, во меѓувреме го поздрави предлогот и рече дека Европската Унија е подготвена да го направи својот дел.

„Како што често сум говорела, Украина мора да стане железно бодликаво прасе, несварливо за потенцијалните освојувачи“, рече таа.

Геополитички парадокс

Геополитички гледано, предлогот претставува парадокс. Ако гаранциите навистина го одразуваат одвраќачкиот ефект на НАТО, зошто Кремљ би ги прифатил? Еден можен одговор е дека Москва може да ги смета гаранциите надвор од НАТО за помалку автоматски или обврзувачки од членството во алијансата или како попреговорливи по обем и географија.

Кога Си-ен-ен експлицитно го прашаа дали Русија би дозволила да се реализираат гаранции како од член 5 на НАТО, Виткоф одговори: „Она што го кажав е дека постигнавме договор САД и другите европски земји ефективно да понудат формулација слична на член 5 за безбедносни гаранции“.

Од друга страна, ако гаранциите се ублажат за да се добие руска согласност, тие ризикуваат да не одвратат никого, а најмалку Москва.

Свет

Трамп бара универзитетите да го ограничат запишувањето на странски студенти ако сакаат федерални пари

Објавено пред

Од

Администрацијата на претседателот Доналд Трамп побара од американските универзитети да потпишат договор што ги содржи условите за добивање преференцијален пристап до федералните средства, објави вчера „Волстрит џурнал“, повикувајќи се на меморандум од 10 точки.

dobivaj vesti na viber

Документот ги повикува универзитетите да забранат афирмативна акција врз основа на раса или пол при вработување или запишување студенти, да ја замрзнат школарината пет години, да го ограничат запишувањето на странски студенти на додипломски студии на не повеќе од 15 проценти и да ја ограничат инфлацијата на оценките.

Откако повторно ја презеде Белата куќа, Трамп се закани дека ќе го прекине финансирањето на универзитетите поради конфликти околу низа прашања, вклучувајќи пропалестински протести на кампусите, трансродови политики, климатски иницијативи, програми за разновидност, еднаквост и вклучување (DEI) и друго.

Овој потег предизвика загриженост кај застапниците на човековите права во врска со слободата на говорот и академската слобода. Тие предупредуваат дека тоа е обид универзитетите да се потчинат на политичката агенда на републиканскиот претседател. Од друга страна, Трамп тврди дека универзитетите имаат „антиамерикански вредности“.

Според „Волстрит џурнал“, таков договор досега е испратен до девет универзитети: Вандербилт, Дартмут, Пенсилванија, Јужна Калифорнија, МИТ, Тексас, Аризона, Вирџинија и Универзитетот Браун. Доколку го потпишат, им се нудат „бројни бенефиции“, вклучително и „значајна федерална поддршка“.

Високата советничка на Белата куќа, Меј Мејлман, им изјави на новинарите дека администрацијата на Трамп очекува универзитетите да ја сметаат понудата за „разумна“.

Фото: ЕПА

Прикажи повеќе...

Свет

Израелски министер: Палестинците кои ќе останат во градот Газа ќе се сметаат за терористи

Објавено пред

Од

Израелската влада им нареди на сите преостанати Палестинци да го напуштат градот Газа. Израелскиот министер за одбрана, Израел Кац, рече дека тоа е нивна „последна шанса“ и дека секој што ќе остане ќе се смета за поддржувач на милитантите и ќе се соочи со „целата сила“ на најновата офанзива на Израел.

dobivaj vesti na viber

Околу 400.000 Палестинци избегаа од погодениот од глад град Газа откако Израел започна голема офанзива за да го окупира минатиот месец. Но, стотици илјади сè уште остануваат, објавува „Асошиејтед Прес“, многумина затоа што не можат да си дозволат да заминат или се премногу слаби за да го направат патувањето до шаторските кампови на југ.

„Ова е последна шанса за жителите на Газа кои сакаат да одат на југ. Оние што ќе останат во Газа ќе бидат (сметани) за терористи и поддржувачи на теророт“, објави Кац на X.

Патот кон југ беше блокиран додека Палестинците бегаа, со камиони и автомобили набрзина натоварени со луѓе.

„Заминавме боси“, рече Хусеин ал-Дел. Израелците „удираа неселективно, без милост кон никого“.

„Ја оставивме зад себе нашата храна, нашиот мебел, нашите ќебиња и сè друго. Ги зедовме само нашите души со нас“.

Фото:ЕПА

Прикажи повеќе...

Свет

Финскиот премиер предупредува на руски закани за цела Европа

Објавено пред

Од

Европската Унија треба да преземе невидени овластувања за да се одбрани од сè поизразените закани од Русија, изјави финскиот премиер, Петери Орпо, во интервју пред самитот на лидерите на блокот во Копенхаген, објави Politico.

dobivaj vesti na viber

Орпо нагласи дека ЕУ мора да дејствува како „вистинска унија“ во соочувањето со непријателските држави.

„Ни требаат заеднички капацитети на ЕУ – затоа ни треба финансирање и соработка од ЕУ во рамките на ЕУ“, рече тој. „Покажавме солидарност во последните две децении, на пример, во врска со Ковид, во економијата, во миграцијата. Сега е време да покажеме солидарност во безбедноста“, рече тој.

Земјите на првата линија како Финска долго време ги повикуваа другите членки да ги зголемат трошоците за одбрана. Но, Орпо сега нагласува дека сите лидери мора да разберат дека источниот дел е „наша заедничка граница“ и дека никој не е безбеден од тактиките на Москва.

Тој ги наведе неодамнешните инциденти со беспилотни летала што ги приземјија авионите на аеродромот во Копенхаген само неколку дена пред пристигнувањето на европските лидери.

„Овие инциденти, овие напади, се насочени кон цела Европа“, предупреди тој. „Кој е следен? Данска не е гранична земја, па затоа гледаме дека ова е можно низ цела Европа“.

Некои национални лидери, вклучително и претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, се залагаа самитот да се согласи за зајакнување на заедничките одбранбени капацитети и создавање таканаречен „ѕид од беспилотни летала“. Таквиот потег би го однел блокот во непозната територија и потенцијално би наметнал низа нови финансиски обврски.

Сепак, Орпо појасни дека ова не значи дека Брисел го турка НАТО назад. „Ние му веруваме на НАТО, тоа е јасно“, додаде тој.

„Европската унија може да направи повеќе за да им помогне на земјите и да го поддржи НАТО, на пример, за зајакнување на воената индустрија, што е потребно. Без посилна воена индустрија, индустриски капацитет во Европа, нашата одбрана не може да биде посилна“.

Самитот, чиј домаќин е Данска за време на нејзиното шестмесечно претседателство со Советот на ЕУ, е првиот состанок на лидерите од јуни. „И многу се случи оттогаш“, рече Орпо, завршувајќи со предупредување: „Нема знаци дека Путин ќе има мир. Поради сето ова, ние сме загрижени – многу сум загрижен – и сега е време да преземеме акција тука“, заклучи тој.

Фото: ЕПА

Прикажи повеќе...

Најново

Свет60 минути

Трамп бара универзитетите да го ограничат запишувањето на странски студенти ако сакаат федерални пари

Администрацијата на претседателот Доналд Трамп побара од американските универзитети да потпишат договор што ги содржи условите за добивање преференцијален пристап...

Свет1 час

Израелски министер: Палестинците кои ќе останат во градот Газа ќе се сметаат за терористи

Израелската влада им нареди на сите преостанати Палестинци да го напуштат градот Газа. Израелскиот министер за одбрана, Израел Кац, рече...

Свет1 час

Финскиот премиер предупредува на руски закани за цела Европа

Европската Унија треба да преземе невидени овластувања за да се одбрани од сè поизразените закани од Русија, изјави финскиот премиер,...

Свет1 час

Г7: Ќе ги таргетираме оние кои ќе продолжат да купуваат руска нафта

Министрите за финансии на Г7 изјавија дека ќе преземат заеднички чекори за зголемување на притисокот врз Русија, таргетирајќи ги земјите...

Македонија1 час

(Видео) Израелската војска упадна на бродовите што пловат кон Газа, уапсена е Грета Тунберг

Израелските сили се качија на неколку бродови од флотилата „Глобал Сумуд“ и ги превезоа активистите во израелско пристаниште, разбивајќи протест...

Свет15 часа

Орбан предупредува: Една грешка и Европа гори

Третата светска војна може да започне во секое време ако една од големите сили направи грешка, изјави унгарскиот премиер Виктор...

Македонија17 часа

Сијарто: ЕУ применува двојни стандарди кон Македонија и Србија, а Украина се турка на сила

Министерот за надворешни работи на Унгарија, Петер Сијарто, изјави дека Европската унија очигледно применува двојни стандарди кога станува збор за...

Свет18 часа

Украина може да го порази Путин со беспилотни подводни дронови, тврди пензиониран американски генерал

Русија може да биде протерана од Украина доколку се употребат експлозивни подводни дронови, тврди еден од водечките пензионирани американски генерали,...

Македонија18 часа

Поради пад на температурите, грејната сезона почнува две недели порано

АД ЕСМ информира дека од утре, 2 октомври, започнува грејната сезона за потрошувачите приклучени на системот за централно греење во...

Топ19 часа

Крадци отворале паркомати на повеќе локации во Скопје

Денеска, во полицијата од Јавното претпријатие „Градски паркинг Скопје“ било пријавено дека во раните утрински часови две лица со употреба...

Македонија19 часа

„Политико“: Бугарија би можела да му се придружи на Орбан во блокадата на Украина, за да го зачува ветото кон Македонија

Премиерот на Унгарија, Виктор Орбан, би можел да најде поддршка од повеќе земји во обидот да ја задржи блокадата за...

Македонија19 часа

Јаневска на првиот академски час на УКИМ: Студирањето во својата земја е најдобар избор

Министерката за образование и наука Весна Јаневска на првиот академски час ја поздрави новата генерација студенти на Универзитетот „Св. Кирил...

Македонија20 часа

Судењето за „Онкологија“ одложено, одбраната бара Коцевски да ја преземе постапката

Судењето против поранешниот директор на Клиниката за онкологија, Никола Васев, и уште двајца онколози обвинети за несовесно лекување пациенти, е...

Македонија21 час

Шукова од Аеродром им го вети на скопјани она што премиерот Мицкоски го најави минатата недела: бесплатни филтри на оџаците се добра и сериозна мерка

Кандидатката за градоначалничка на Скопје од СДСМ, Каја Шукова, денес, од Аеродром, на скопјани им вети бесплатни филтри за оџаците...

Македонија22 часа

Систем за влез/излез од ЕУ: за што сè треба да се подготват патниците

Министерството за внатрешни работи ја информира јавноста дека почнувајќи од 12 октомври 2025 година, Европската Унија ќе почне со постепено воведување...

Европа24 часа

Експлозии и пукање во Минхен: едно лице загина, друго повредено

Голема полициска и противпожарна операција е во тек од раните утрински часови во северен Минхен откако се слушнале експлозии и...

Европа24 часа

(Видео) Гори една од најголемите рафинерии во Русија

Украински извори на социјалните медиуми објавија снимки од пожар во една од најголемите руски рафинерии во Јарослав. Изворите тврдат дека...

Свет1 ден

(Видео) Снимен момент кога силниот земјотрес ги погоди Филипините

Најмалку 60 лица загинаа, а повеќе од 140 се повредени во силен земјотрес со јачина од 6,9 степени по Рихтер...

Европа1 ден

Орбан: Европа е посилна од Русија, не знам зошто глумиме дека сме слаби

Унгарскиот премиер Виктор Орбан порача дека Унгарија би соборила руски беспилотни летала доколку влезат во нејзиниот воздушен простор. Еден новинар...

Свет1 ден

Трамп: Блиску сме до договор со „Харвард“, ќе платат 500 милиони долари

Американскиот претседател Доналд Трамп вчера изјави дека неговата администрација е блиску до договор со Универзитетот Харвард и рече дека таа...