Свет
Јануари 2025 година најтопол во историјата на планетата: соборен климатски рекорд, научниците загрижени

Европската климатска служба Коперник објави дека јануари 2025 година бил најтопол во историјата, пишува „Би-Би-Си“. Претходниот месец го собори рекордот од претходната година за речиси 0,1 степен.
Според нивното истражување, главната причина за глобалното затоплување е емисијата на гасови со ефект на стаклена градина, кои се предизвикани од човековата активност, пред се со согорувањето на фосилните горива. Сепак, научниците велат дека немаат целосно објаснување зошто токму овој јануари бил најтопол во историјата.
„Главната причина зошто рушиме рекорди и зошто го имаме овој повеќедецениски тренд на затоплување е тоа што го зголемуваме количеството на стакленички гасови во атмосферата. Сепак, конкретното објаснување зошто 2023, 2024 и почетокот на 2025 година беа толку топли, вклучува и други фактори. Се обидуваме точно да утврдиме кои елементи се ова“, изјави Гевин Шмит, директор на Институтот за NASA Studies.
Јануари 2025 година беше за 1,75 степени потопол од просечните јануарски температури од крајот на 19 век. На почетокот на 2024 година, глобалните температури се зголемија поради временските услови поврзани со феноменот „Ел Нињо“, кога невообичаено топлите површински води се проширија низ источниот тропски Пацифик, ослободувајќи дополнителна топлина во атмосферата.
„Да ме прашавте пред неколку месеци каков ќе биде јануари 2025 година во споредба со јануари 2024 година, ќе кажев дека ќе биде постудено. Сега знаеме дека не е, а навистина не знаеме зошто“, рече Адам Скајф, шеф на прогноза во Британската метеоролошка служба.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Регион
Страшно злосторство во БиХ: млад човек убил друг, па се обидел да го распарчи телото

24-годишник брутално го убил својот врсник вчера во Високо во централна Босна.
Од Оперативниот центар на Министерството за внатрешни работи на Зеничко-добојскиот кантон потврдија за босански Аваз дека вчера во 18 часот и 35 минути во Полициската станица Високо влегло лице со иницијали И.М. и пријавил дека лице со иницијали Б.Д. (2001) од Високо му кажало дека во својот стан го убило лицето со иницијали П.Е. (2001).
„Пронајдено е безживотно тело. Увидот на местото на злосторството е извршен во текот на ноќта под надлежност на дежурниот обвинител“, соопштено е.
Првичните информации говорат дека младиот човек ја убил жртвата, а потоа ја исекол на парчиња во обид да го скрие телото.
Свет
Марк Карни ќе го замени Џастин Трудо како премиер на Канада

Поранешниот гувернер на Канадската централна банка, Марк Карни, победи во трката за нов лидер на владејачката Либерална партија и ќе го замени Џастин Трудо како премиер, покажаа резултатите објавени во неделата.
Карни ја презема извршната власт во турбулентно време за Канада, која е во средина на трговска војна со долгогодишниот сојузник САД, а оваа година се соочува и со парламентарни избори.
Карни (59) убедливо ја победи поранешната министерка за финансии Кристиа Фриленд, со 86 отсто од гласовите од нешто помалку од 152.000 членови на партијата кои гласаа.
Претходниот премиер Трудо беше на власт повеќе од девет години, но во јануари најави дека ќе се повлече од функцијата, по остриот пад на неговиот рејтинг, што ја принуди Либералната партија да најде нов лидер.
„Нема простор за грешка, ова е клучен момент за нашата нација. Демократијата не е дар од небото. Не е ниту слобода. Ниту Канада“, рече Трудо. „И сега, додека ние Канаѓаните се соочуваме со егзистенцијални предизвици и економска криза, покажуваме од што сме создадени“, рече премиерот по неговото заминување.
Неговиот наследник нагласи дека тој е најдобриот кандидат за лидерската позиција, кој ќе ја оживее партијата и ќе ги надгледува трговските преговори со Доналд Трамп. Американскиот претседател им се заканува на северните соседи со дополнителни царини кои би можеле силно да ја погодат канадската економија.
Победата на Марк Карни е прва победа на кандидат надвор од светот на политиката. Иако нема политичко искуство, Карни како свој адут го наведе искуството како гувернер на две централни банки, па ќе знае како да се справи со Трамп, рече тој.
Европа
Европа значително го зголеми увозот на оружје во последните четири години

Европскиот увоз на оружје се зголеми за 155 отсто помеѓу 2020 и 2024 година, при што Украина стана најголемиот увозник на оружје по руската агресија во 2022 година, покажуваат податоците на Стокхолмскиот меѓународен институт за мировни истражувања (СИПРИ) објавени денеска.
Податоците на СИПРИ, исто така, укажуваат на континуирана доминација на САД на глобалниот пазар, бидејќи американските компании го зголемија својот удел во извозот на оружје од 35 проценти во периодот 2015-2019 година на 43 проценти во периодот 2020-2024 година, извозот на оружје од САД е еднаков на вкупниот вкупен износ на следните осум земји.
Кога станува збор за увоз, 28 отсто од оружјето во периодот 2020-2024 година отишло во Европа, додека во претходниот период, од 2015 до 2019 година, Европа учествувала во увозот со само 11 отсто.
Гледајќи ги земјите, 8,8 отсто од оружјето било увезено во Украина помеѓу 2020 и 2024 година, а половина од тој процент доаѓа од Соединетите држави, пред американскиот претседател Доналд Трамп да ја прекине испораката на оружје за Киев.
Руската инвазија на Украина резултираше со најголемиот конфликт меѓу Западот и Русија од Кубанската ракетна криза во 1962 година. Војната во Источна Европа ја покажа својата зависност од американското оружје, иако трансатлантската алијанса, основата на европската безбедносна архитектура по Втората светска војна, често се доведува во прашање.
САД обезбедија повеќе од половина од увозот на оружје во Европа во четиригодишниот период од 2020 до 2024 година, а првите тројца купувачи беа Обединетото Кралство, Холандија и Норвешка.
Европските лидери минатиот четврток го поддржаа планот за зголемување на трошоците за одбрана, што следеше по пресвртот во надворешната политика на САД на почетокот на вториот мандат на претседателот Трамп.
„Со сè повоинствената Русија и трансатлантските односи под прашање, европските членки на НАТО презедоа чекори за да ја намалат нивната зависност од увоз на оружје и да ја зајакнат европската индустрија за оружје“, рече Питер Веземан, виш истражувач во СИПРИ.
„Сепак, трансатлантските врски во набавката на оружје имаат длабоки корени. Увозот од САД се зголемува, а европските членки на НАТО порачаа околу 500 борбени авиони и многу други оружја“.
Рускиот извоз на оружје падна на 7,8 отсто од глобалниот пазар меѓу 2020 и 2024 година, речиси три пати помалку од 21 отсто во претходниот четиригодишен период. Ова е резултат на меѓународните санкции поради војната во Украина и зголемената домашна побарувачка за оружје.