Свет
Почина Роберт Макнамара, архитектот на Виетнамската војна

Поранешниот министер за одбрана на САД, кој го сметаа за главниот човек на Виетнамска војна под претседатели Кенеди и Џонсон, почина во 93-та година од животот
Роберт Макнамара со нарушено здравје починал утрово во својот дом, соопштила неговата сопруга Дијана. Макнамара беше еден од најблиските соработници на подоцна убиениот американски претседател Џон Ф. Кенеди во текот на Кубанската криза во 1962 г., кога САД и тогашниот СССР беа на работ од нуклеарната војна. Тој беше критикуван од американската јавност заради неговата улога во Виетнамската војна, кога под негова сугестија и раководство американското учество во војната со помалку од илјада советници да се зголеми со повеќе од 500 илјади војници и околу 57 илјади загинати американски војници. Дури дел од американските медиуми таа војна ја нарекуваа „Војната на Макнамара“. Тој, пак, во 1996 г. во документарната серија на CNN, „Студената војна“ заклучи дека и администрацијата на Кенеди и на следниот претседател Линдон Џонсон страотно згрешиле продолжувајќи ги воените акции и по 1963 г. Според Макнамара, едноставно не можело да се обнови една пропадната држава, како што тогаш бил Виетнам, што не било препознаено од американска страна. Неговата кариера е многу интересна. Потекнува од Сан Франциско, студирал економија на Универзитетот Калифорнија, а магистрирал на Харвард на деловно управување. Во Втората светска војна бил офицер во штабот на воздухопловните сили, како аналитичар на резултатите од бомбардирањата врз Германија и врз Јапонија. По војната се вработил во автомобилската компанија Ford Motor Company, а во 1960 г. станал прв претседател на управата кој не е член на управувачкото семејство Форд. Истата година новоизбраниот американски претседател го повикува да ја заземе функцијата министер на одбраната.Во 1962 г. по откривањето дека Советите на Куба инсталираат нуклеарни проектили, станува најблискиот советник на Кенеди за Кубанската криза, кога се воведува поморската блокада на комунистичкиот режим на Фидел Кастро. По извонредно напнатиот период, на крајот е постигнат договор СССР да ги повлече ракетите, а САД да гарантираат дека нема да извршат инвазија врз Куба. Во текот на Виетнамската војна, Макнамара ја поддржуваше опцијата дека да биде воено помогнат Јужен Виетнам во војната против комунистичкиот Северен Виетнам зад кој повторно стои СССР, заради спречување на ширењето ан комунизмот. Подоцна тој признава дека го потценил виетнамскиот фанатизам и национализам, но не се согласуваше потполно дека САД извршија инвазија, дека туку поддржуваа една страна во, според него, војна со сите обелжја на граѓанска војна. Со зголемувањето на американските загуби во Виетнам и нерасположението во САД, Макнамара на Џонсон кон крајот на 1967 г. му советува дека нема рационален начин војната набрзо да биде завршена па САД да го ограничат своето воено присуство во Јужен Виетнам, а на тамошната влада да и’ го препуштат водењето на војната. На крајот од ноември истата година, претседателот Џонсон го сменува и го испраќа во Светска банка во чие раководство ги минува следните 12 години.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Свет
Минатиот месец беше вториот најтопол мај досега

Мај 2025 година беше вториот најтопол мај досега регистриран во светот, со глобална просечна температура од 15,79 степени Целзиусови, само 0,12 степени под рекордот поставен во мај 2024 година, објави службата за климатски промени „Коперникус“ на ЕУ.
Температурата беше за 1,4 степени Целзиусови над проценетиот прединдустриски просек за периодот 1850-1900 година, соопшти агенцијата со седиште во Бон.
Исклучително суво време
Делови од северозападна Европа доживеаа исклучително сува пролет, вклучувајќи ги март, април и мај со најниски нивоа на врнежи и влажност на почвата, најмалку од 1979 година.
Во мај 2025 година се забележа значителен контраст во температурите на површинскиот воздух низ цела Европа. Во источна Европа, од источна Италија и Балканот на југ до Финска на север, температурите беа претежно под климатолошките вредности за периодот 1991–2020 година.
Најголемите отстапувања кон постудено време беа забележани северозападно од Црното Море, со фокус на западна Украина и околните области, каде што можеа да предизвикаат проблеми за земјоделството.
Месецот мај 2025 во Бугарија беше еден од трите најстудени маја од 2005 година. Изолирани области со постудено време беа забележани и во Шпанија и Франција. Спротивно на тоа, западна Европа беше претежно потопла од просекот.
Службата за климатски промени „Коперник“ редовно објавува податоци за површинските температури, морската ледена покривка и врнежите. Нејзините наоди се базираат на компјутерски генерирани анализи на мерења од сателити, бродови, авиони и метеоролошки станици низ целиот свет.
Голем дел од податоците датираат од 1950 година, а некои записи датираат уште подалеку.
Свет
Медински: Набавете учебник за Руте да ја научи историјата на Украина

Помошникот на рускиот претседател, Владимир Медински, предложи на генералниот секретар на НАТО, Марк Руте, да му се испрати учебник по училишна историја за да може да научи дека „во 12 век Украина не постоела“.
„Вчера, на пример, генералниот секретар на НАТО, Марк Руте, зборуваше за потребата Русија повторно да го промени преговарачкиот тим со Украина, бидејќи таму „некој историчар држи предавање за историјата на Украина во 12 век“. Знам дека г-дин Руте студирал историја на универзитетот, но сигурно би му испратил учебник по средновековна историја, бидејќи сигурно ќе научи од него дека Украина не постоела во 12 век“, рече тој на меѓународниот форум на министри за образование „Обликување на иднината“ во Казањ.
Медински, кој ја предводи руската делегација на преговорите со Украина, нагласи дека Руската Федерација е „заинтересирана за историјата на сите народи“, особено на земјите од ЗНД, за историјата да не ги разделува народите, туку да ги обединува, за да можат во неа да ги пронајдат сите добри и убави работи што ги направиле нивните предци заедно, и за да овие земји станат посилни, а луѓето да живеат подобро.
Шефот на алијансата вчера изјави, алудирајќи на Медински, дека, според него, за да се стави крај на украинскиот конфликт, рускиот претседател Владимир Путин треба да седне на преговарачката маса, а „не овој историчар кој ја раскажува историјата на Русија и Украина од речиси 12 век“, потсетува руската агенција.
Европа
(Видео) Украина објави нови снимки од историскиот напад врз Русија, најави „нови изненадувања“

Безбедносната служба на Украина (СБУ) објави нови снимки од голема операција со беспилотни летала извршена длабоко на руска територија на 1 јуни. Нападот, наречен „Операција Пајажина“, бил насочен кон руската стратешка авијација и бил извршен со вкупно 117 беспилотни летала, прошверцувани во Русија скриени во камиони.
Нападот погодил четири воени воздухопловни бази, оштетувајќи 41 авион, вклучувајќи стратешки бомбардери Ту-95, Ту-22М3 и Ту-160, ретки извидувачки авиони А-50 и транспортни авиони Ан-12 и Ил-78. Штетата надминала 7 милијарди долари, соопшти СБУ.
Според деталите објавени од СБУ, операцијата била подготвена во рускиот град Чељабинск, на само неколку километри од седиштето на руската безбедносна служба ФСБ. Таму, дрвени кабини со беспилотни летала ФПВ биле натоварени во камиони, кои потоа биле распоредени во неколку градови и региони – регионите Иваново, Рјазан, Мурманск, Иркутск и Амур.
Кабините биле отворени од далечина во моментот на нападот, ослободувајќи ги беспилотните летала, кои веднаш се упатиле кон своите цели. Обидот за напад врз воздухопловната база Украинка во регионот Амур не успеал.
Ukrainian Intelligence Service SBU releases a follow up video on operation Spider Web 🕸️ pic.twitter.com/WjCkVGAh5V
— Ukraine War Now ✙ (@uarealitynow) June 11, 2025
Специјално дизајнираните беспилотни летала, развиени од специјалисти на СБУ, можеле да се контролираат во реално време од растојание од илјадници километри, изјавиле извори во службата за „Киев Индепендент“. Покрај тоа, беспилотните летала имале можност да ги заобиколат руските системи за воздушна одбрана.
„Напаѓаме таму каде што мислат дека се безбедни“
Операцијата беше лично надгледувана од шефот на СБУ, Васил Малјук, кој изјави дека целите биле исклучиво легитимни воени цели – воени аеродроми и авиони што бомбардираат украински градови.
„СБУ напаѓа и ќе продолжи да напаѓа таму каде што Русија се чувствува недопирлива“, рече Малјук. „Работиме на нови изненадувања, болни како операцијата ‘Пајакова мрежа’“.
Политичката елита на Украина и западните сојузници ја пофалија операцијата. Адмиралот на НАТО, Пјер Вандиер, ја опиша како модерна верзија на „Тројанскиот коњ“ што покажува висока техничка и индустриска генијалност.
Сателитските снимки по нападот покажуваат десетина целосно уништени авиони. НАТО проценува дека помеѓу 10 и 13 руски авиони биле уништени, додека многу други биле тешко оштетени. Украинскиот претседател Володимир Зеленски рече дека околу половина од 41 погодени авиони биле „непоправливо уништени“. Руското Министерство за одбрана ја призна штетата, но тврди дека сите оштетени авиони ќе бидат поправени.