Европските претставници вчера воздивнаа со олеснување, верувајќи дека разговорите во Женева вродиле со плод и дека Доналд Трамп ќе ги послуша нивните молби да не наметнува лош мировен договор на Украина. Сепак, прославата беше краткотрајна бидејќи Русија го отфрли ревидираниот предлог до вечерта. Оптимизмот претходно го поттикна и претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, која го поздрави „добриот напредок“ постигнат благодарение на „силното европско присуство“ во преговорите, пишува Политико.

Напредокот се одрази во фактот дека европските и британските советници воопшто беа поканети на состанокот во Швајцарија, откако беа изоставени од оригиналниот план од 28 точки меѓу САД и Русија. Планот предизвика паника во Брисел поради страв дека е толку пристрасен кон Москва што само ќе ја охрабри Русија да изврши понатамошни напади.

Откако Русија ја отфрли ревидираната верзија, на која Украина работеше и со помош на своите сојузници, Киев се соочува со опасност Владимир Путин да ги врати на почеток – кон спорен договор за прекин на огнот што би ги принудил да предадат дел од територијата на Москва, да се откажат од обидот за членство во НАТО и да ја намалат својата војска од речиси еден милион на 600.000 војници.

Во тој случај, украинскиот претседател Володимир Зеленски би се соочил со тежок избор: да го прифати договорот што го составија Трамп и Путин или да ја ризикува иднината на земјата надевајќи се на помош од европските сојузници. Истите сојузници кои, по речиси четири години војна, сè уште не се подготвени да му испратат свои сили или оружјето што го бара, па дури и да користат замрзнати руски средства во своите банки за да му помогнат.

Неподготвени за битка
Некои американски републиканци веруваат дека Европејците кои се спротивставуваат на планот на Трамп и потребните компромиси едноставно се лажат себеси. „Која е алтернативата?“, праша Грег Свенсон, претседател на организацијата Republicans Overseas во Обединетото Кралство, за Политико.

„Можете да зборувате за сè, можете да одите на сите овие дипломатски состаноци и можете да ги испратите сите ваши најдобри луѓе во Женева, но единствениот начин да го победите Путин е да се борите – и никој од нив не е подготвен да го стори тоа“, рече Свенсон. „Значи, сè е само разговор. Сè звучи одлично кога зборувате за демократија и одбрана на Украина, но тие едноставно не се подготвени да го сторат тоа.“

Европските политичари и функционери не би се согласиле. Тие посочуваат на огромните суми пари и оружје што нивните влади ги испратија во Киев откако започна војната, како и на економскиот данок од намалената трговија со Русија, особено увозот на фосилни горива. Откако Соединетите Држави ја намалија својата поддршка, Европа видливо ги засили напорите да ја пополни празнината.

Но, фактот останува дека првичниот предлог на Трамп предизвика паника кај функционерите и дипломатите во Брисел и пошироко, бидејќи тие се свесни дека Зеленски не може да се потпре само на Европа дека ќе направи доволно за да ѝ помогне на Украина.

Заглавени со руски средства
Ова беше јасно ставено на знаење пред еден месец, кога лидерите на ЕУ пристигнаа на самитот во Брисел уверени дека ќе постигнат историски договор за користење на 140 милијарди евра замрзнати руски средства како „кредит за репарација“ за Киев. Овој кредит би ѝ обезбедил на Украина финансиска стабилност најмалку во следните две години. Сепак, поради голем дипломатски и политички пропуст, планот пропадна по неочекуваните приговори од Белгија.

Разговорите меѓу претставниците на Европската комисија и владите-членки, особено белгиската влада, сега се интензивираат, но сè уште нема договор, потврдија неколку претставници под услов на анонимност. Некои дипломати се надеваат дека притисокот на Трамп ќе ги принуди Белгија и другите земји кои се воздржуваат да попуштат.

Сепак, некои дипломати стравуваат дека идејата за кредит за репарација ќе пропадне ако конечниот мировен договор го спомене користењето на истите овие средства. Првичниот нацрт предложи користење на средствата за инвестициски потфат во Украина, при што половина од приходите ќе одат во САД, потег што Европејците го отфрлија како „скандалозен“.

Покрај тоа, постои ризик дека „Еуроклер“, финансиски депозитар со седиште во Белгија, ќе мора да ги врати парите во Москва откако ќе бидат укинати санкциите. Тоа би можело да ги остави европските даночни обврзници да ја платат сметката, сценарио што владите на ЕУ сигурно ќе го разгледаат.

И кој ќе го одржува мирот?

Покрај финансирањето, тука е и прашањето за одржување на мирот. Претходно оваа година, францускиот претседател Емануел Макрон и британскиот премиер Кир Стармер предводеа напори за собирање поддршка за меѓународни мировни сили составени од доброволни земји. Макрон дури ја спомена и идејата за испраќање војници во Украина пред да заврши конфликтот. Денес, тој повеќе не зборува во таа насока.

Колку е политички чувствително ова прашање во Франција, покажа неодамнешната врева предизвикана од новиот началник на францускиот Генералштаб, Фабиен Мандон, кој ги повика градоначалниците да ги подготват своите граѓани за можна војна со Русија. Мандон предупреди дека ако Франција „не е подготвена да ја прифати загубата на своите деца, да страда економски затоа што приоритет ќе му се даде на одбранбеното производство, тогаш сме во опасност“. Макрон подоцна се обиде да ја смири ситуацијата, велејќи дека зборовите на Мандон се извадени од контекст.

Во Германија, министерот за надворешни работи Јохан Вадефул рече дека Берлин „веќе дава посебен придонес на источното крило“ со стационирање на борбена бригада во Литванија. „Целиот балтички регион е клучна област на која Бундесверот треба да се фокусира. Мислам дека тоа е исто така доволна и далекусежна поддршка за Украина.“

Украинците би сакале посилна посветеност на сопствената почва, но западноевропските земји се плашат од големите жртви што би ги донело испраќањето војници на фронтовските линии.

„Барем Трамп е искрен во врска со тоа“, рече Свенсон. „Можевме да ја победиме Русија. Мислам дека би ги победиле брзо, под претпоставка дека нема нуклеарно оружје. Би ја победиле Русија, но многу луѓе би умреле.“

фото: принтскрин

Соединетите Американски Држави, со својата улога во креирањето на мировен план за Украина, ѝ помогнаа на Русија да го стави НАТО во понижувачка позиција, смета авторот на статијата во финскиот весник „Хелсингин Саномат“.

Во анализата се истакнува дека предложените одредби од американскиот план покажуваат „целосно понижување на Русија во однос на позицијата на НАТО“, истакнувајќи дека Вашингтон би можел, со одлука на национално ниво, да го блокира патот на Украина кон Алијансата. Таквата позиција, се додава, би го довело во прашање основниот принцип на колективно донесување одлуки во рамките на НАТО.

Туомас Форсберг, професор по меѓународни односи на Универзитетот во Тампере, оцени дека овој пристап на САД би можел да има далекусежни последици.

„Ако НАТО се распадне, тоа ќе биде поради вакви акции“, рече Форсберг, предупредувајќи дека внатрешните несогласувања и едностраните потези на водечките членки би можеле да ги ослабнат самите темели на Алијансата.

Фото: принтскрин

Кинескиот претседател Шји Џјинпинг му рече на американскиот претседател Доналд Трамп дека враќањето на Тајван во Кина е „составен дел од повоениот меѓународен поредок“, нагласувајќи дека Пекинг не се откажува од своите територијални претензии кон островот. Разговорот меѓу двајцата лидери се одржа во време на зголемени тензии во Индо-Пацификот и нови политички изјави што го продлабочуваат спорот меѓу Кина и Јапонија околу Тајван.

Според кинеското Министерство за надворешни работи, Шји му пренел на Трамп дека прашањето за Тајван е едно од клучните прашања на кинескиот државен суверенитет и дека Пекинг „нема да толерира никакви обиди за поткопување на територијалниот интегритет на Кина“. Тој, исто така, потсети на заедничката борба меѓу Кина и САД против фашизмот во Втората светска војна, нагласувајќи дека поредокот што, според кинеското толкување, подразбира Тајван како дел од Кина произлегол од таа историска рамка.

САД формално не ја признаваат државноста на Тајван, но остануваат клучен партнер и најважен снабдувач на оружје на островската влада. Иако Трамп не го спомена конкретно Тајван во соопштението, Пекинг изјави дека американскиот претседател „ја разбира важноста на ова прашање“ за кинеската страна. Во исто време, од Тајпеј дојде остра реакција — премиерот Чо Чунг-таи изјави дека „враќањето под администрацијата на Пекинг не е опција за 23-те милиони жители на Тајван“, нагласувајќи дека островот е „суверена и независна земја“.

Разговорот меѓу Шји и Трамп се одржа во време кога односите меѓу Кина и Јапонија претрпуваат сериозни превирања. Новиот јапонски премиер Санае Такаичи навести дека Токио би можел да интервенира доколку Пекинг започне напад врз Тајван, што предизвика жестока реакција од Кина. Потоа следеше пад на кинескиот туризам во Јапонија, забрана за увоз на јапонски морски плодови и откажување на бројни културни настани.

Такаичи потврди дека разговарала и со Трамп, нагласувајќи дека САД и Јапонија имаат „хармонизирани ставови“ за безбедносните предизвици во Индо-Пацификот. Сепак, таа не ги откри деталите од разговорот, освен дека иницијативата дошла од американска страна.

Фото: принтскрин