Свет
Прва годишнина од почетокот на Арапската пролет

Со очајничкиот чин на самозапалување на 17 декември 2010 година, тунискиот уличен продавач Мохамед Буазизи укажа на немоќта пред корупцијата и ја започна годината на Арапската пролет во текот на која со демонстрации, но и крвави граѓански војни, беа срушени диктаторски режими.
Со очајничкиот чин на самозапалување на 17 декември 2010 година, тунискиот уличен продавач Мохамед Буазизи укажа на немоќта пред корупцијата и ја започна годината на Арапската пролет во текот на која со демонстрации, но и крвави граѓански војни, беа срушени диктаторски режими и целосно беше сменета политичката карта на Блискиот исток.
Дваесетишест годишниот Буазизи оваа недела беше постхумно одликуван со европската мировна награда „Сахаров“. Тој се запали заради тоа што му беше одземено правото да се жали на забраната за продавање овошје, изречена затоа што немал пари да ја подмити полицијата. Неговата смрт беше орозот за демонстрациите против претседателот и неговата клика во оваа туристичка земја со висока стапка на невработеност и на сосема неоправдана сиромаштија.
Тунис: Во неделата кога се навршува една година од почетокот на Арапската револуција, Тунис доби нов претседател и нов мандатар за влада. Тунис беше првата држава која со демонстрации го сруши долгогодишниот недемократски претседател Зине ал-Абидин Бен Али. Тој побегна во Саудиска Арабија, но во отсуство беше осуден на повеќе од 66 години затвор заради проневера на пари, криминал со недвижнини и злоупотреба на власта.
Египет: Во туниските демонстрации загинаа 300 луѓе, но бранот се прошири и на најнаселената арапска држава, Египет. Таму 83-годишниот претседател Хосни Мубарак беше присилен конечно да се повлече од власта по 30 години владеење. Со 830 мртви, египетската револуција беше многу покрвава и многу понеизвесна. Првите слободни избори се уште се во тек, во тек е и судскиот процес против Мубарак, кој доколку биде прогласен за виновен, се соочува со смртна казна.
Либија: Во средината на фебруари оганот на револуцијата ја зафати и Либија, каде што прерасна во крвава граѓанска војна. Во оваа војна беа убиени над 30.000 луѓе, а срушениот лидер Моамар Гадафи беше убиен на 20 октомври, без судење. За неговото убиство ќе има судски процес пред Меѓународниот казнен суд и би можело да биде прогласено за воено злосторство.. Во ноември беше поставена новата, транзициска влада на Либија, која веднаш се соочи со обвинувања за крајна нетранспарентност.
Јемен: Гушењето на демонстрациите против режимот на претседателот Али Абдел Салех однесе стотици животи, а тој дури на 23 ноември потпиша дека ќе си замине од власта за три месеци. Новите избори во оваа најсиромашна арапска земја ќе се одржат на 21 фебруари.
Сирија: Од 15 март, кога започнаа првите демонстрации против режимот на сирискиот претседател Башар ал-Асад, убиени се повеќе од 5.000 луѓе. Наспроти санкциите од Запад и од арапските соседи, режимот и натаму продолжува со репресиите. Во судирите силите лојални на претседателот се вклучија и воените дезертери, кој се борат под знамето на „Слободна Сирија“. Сириската опозиција во странство формираше транзиционен совет, кој меѓународната заедница и Арапската лига ги обвини за пасивност кон настанатите во земјата.
Бахреин: Кралството Бахреин во Персискиот залив во фебруари и во март се соочи со масовни демонстрации на шиитското мнозинство против сунитското кралско семејство, на кого во помош му пристигнаа саудиските војници. Независна комисија утврди дека власта употребила неоправдана сила, а кралското семејство го прифати извештајот, но не презема никакви чекори.
Јордан: Во кралството Јордан од јануари постои движење кое бара политички и економски слободи и сузбивање на корупцијата. Никој не го става под знак на прашање опстојувањето на монархијата.
Мароко: Со промената на уставот, кралството Мароко одговори на демонстрациите со кои се бараа политички реформи. Умерените исламисти победија на парламентарните избори и нивниот претседател беше назначен за премиер на земјата. /крај/хина/сс/
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Регион
Вучиќ: Светот е во хаос, веќе не постојат правила

Претседателот на Србија, Александар Вучиќ, по седницата на проширениот колегиум на началникот на Генералштабот изјави дека денешниот состанок е „една од пресвртниците за претстојните промени во српската армија“ и дека денес светот функционира без права, правда и какви било правила. Тој се осврна и на најактуелната тема – конфликтот меѓу Иран и Израел, како и на реакцијата на Соединетите Американски Држави.
Како што рече, Србија ја промени својата воена доктрина.
„Според новата доктрина, нашата армија мора да биде неспоредливо посилна. Во изминатата година направивме многу за модернизација и унапредување на нашата армија. Денес живееме во свет каде што законот и правдата повеќе не постојат, а сега и правилата исчезнаа. Мора да го прифатиме и разбереме тоа“, рече Вучиќ, пренесуваат српските медиуми.
Тој додаде дека е „многу тешко да се разбере и прифати“. „Но, мораме. Да бидеме членка на Обединетите нации, да имаме гарантиран територијален интегритет врз основа на одлуките на ОН – тоа денес повеќе не значи ништо. Големите сили брутално го газат тоа кога им одговара, измислувајќи некои нови, непостоечки принципи. И ние мора да се прилагодиме на тоа. Мора да го подигнеме нивото на нашите одбранбени способности и сè што правиме, го правиме за граѓаните на Србија“, нагласи Вучиќ.
Тој исто така рече дека ова нема никаква врска со „суетата на државите“, како што ја опишуваат некои швајцарски аналитичари.
„Станува збор за највисоките интереси на граѓаните на Србија – да бидат заштитени, безбедни и безгрижни. Според тоа, анализиравме неколку работи. За прв пат имам добри вести кога станува збор за персоналот. Исклучително сум среќен поради тоа. За прв пат имаме поголем одговор за различни единици отколку што очекувавме“, рече Вучиќ.
Зборувајќи за војната меѓу Израел и Иран, Вучиќ се осврна и на ставот на Србија кон овие земји.
„Двете нации се пријателски настроени кон нас. Сакаме мир и не разбирам зошто немаше обид сè да се реши дипломатски. Да бидам попрецизен – бидејќи човек мора да биде искрен кон себе и кон својата земја – сакаме најблиски односи со Соединетите Американски Држави, стратешко партнерство. Ние сме мала земја. Но, дали САД го прекршија меѓународното јавно право? Апсолутно го прекршија“, рече Вучиќ.
Тој додаде дека Србија зборувала за ова и во други случаи.
„Нема права, нема правда. И, што е поважно, денес нема правила. Зошто го велам ова? Затоа што тонеме во целосен хаос. Целиот свет. Цената на нафтата денес е за 25 проценти повисока отколку пред десет дена. Ги држиме цените на пумпите со сила за да не експлодираат. И не станува збор само за цената на нафтата. Цената на гасот вртоглаво скокна. Веќе не е ни прашање на цена“, рече Вучиќ.
Тој одговори и на прашањето за извозот на муниција во Израел и рече дека сè е запрено по почетокот на војната во Иран.
„Продаваме муниција, која директно издржува 24.000 луѓе, а индиректно 50.000. Со членовите на семејството, тоа се околу 150.000 луѓе во оваа земја. Нема да оставам 150.000 луѓе без леб. Напротив, моја работа како претседател е да отворам пазари за нив. И им ги отворив речиси сите азиски пазари. И американскиот пазар“, рече Вучиќ, додавајќи дека Србија извезува муниција веќе 15 години.
Свет
Спречен атентат врз Зеленски

Украинскиот претседател Володимир Зеленски повторно беше цел на неуспешен обид за атентат, а овој пат планот вклучуваше полски воен пензионер кој одамна бил регрутиран од Советскиот Сојуз, објави шефот на безбедносната и разузнавачка служба на Украина.
Генерал-потполковник Васил Маљук, директор на Безбедносната служба на Украина (СБУ), на затворен брифинг за домашните медиуми, детално го објасни планот што заеднички го осуетија украинската СБУ и полската безбедносна агенција ABW.
Според Маљук, Русија ангажирала човек со план да го убие Зеленски на аеродромот Жешов-Јашонка во Полска, користејќи дрон со камера од прво лице или снајперска пушка, објавува TSN. Осомничениот со години бил посветен на советската идеологија и останал лојален на неа децении подоцна. Но, планот бил разоткриен на време и спречен, пишува Newsweek.
Од почетокот на руската инвазија на Украина во февруари 2022 година, Зеленски бил цел на неколку неуспешни обиди за атентат.
Ноќта од неделата кон понеделникот, руски беспилотни летала и ракети убија најмалку 14 цивили и повредија уште десетици низ цела Украина, објавија локалните власти на 23 јуни. Во Киев загинаа девет лица, а делумно се урна станбена зграда.
Нападите се случија во време кога претседателот Зеленски беше во Обединетото Кралство, каде што имаше приватна средба со кралот Чарлс III.
Украинската војска објави дека Русија лансирала дури 352 беспилотни летала, 11 балистички и пет крстаречки ракети во текот на ноќта. Воздушната одбрана соборила или пресретнала 339 беспилотни летала и 15 ракети пред да ги погодат своите цели.
Во одделен напад подоцна во текот на денот, руска балистичка ракета уништила средно училиште во Одеса. Зеленски го нарече нападот „тотално луд“.
Станува збор за нов бран воздушни напади, кои доаѓаат само една недела по нападот во Киев во кој загинаа 28 лица, вклучувајќи 23 жртви во станбена зграда погодена од директна ракета.
Москва ја интензивира својата офанзива по должината на фронтот од 1.000 километри, обидувајќи се да направи пробив како дел од летната воена кампања. Сепак, според проценката на Институтот за проучување на војната (ISW), руските сили сè уште не постигнале значителен напредок.
„Руската војска во голема мера се потпира на лошо обучена пешадија за да напредува, и покрај одбраната на Украина базирана на беспилотни летала“, според ISW со седиште во Вашингтон.
Зеленски изјави дека прелиминарните податоци покажуваат дека севернокорејските ракети биле користени во нападот врз Киев. Тој ги опиша Русија, Северна Кореја и Иран – кој ја снабдува Русија со беспилотни летала – како „коалиција на убијци“.
Свет
Иран: Кина и Русија нè предадоа

Рускиот претседател Владимир Путин изјави дека неоправданите американски напади врз иранските нуклеарни постројки го ставаат светот во голема опасност и вети дека ќе се обиде да им помогне на луѓето од Исламската Република.
Американскиот претседател Доналд Трамп и Израел јавно изнесоа шпекулации за атентатот врз врховниот лидер ајатолахот Али Хамнеи и промената на режимот, чекори за кои Русија се плаши дека би можеле да го втурнат целиот регион во голема војна, анализираат светските медиуми.
Путин денес го прими иранскиот министер за надворешни работи Абас Аракчи во Кремљ, заедно со неговиот министер за надворешни работи Сергеј Лавров, помошникот за надворешна политика на Кремљ Јуриј Ушаков и Игор Костјуков, шеф на руската воена разузнавачка агенција ГРУ.
„Апсолутно неиспровоцираната агресија против Иран нема основа или оправдување“, му рече Путин на Аракчи, додавајќи дека сака да разговара за начините за смирување на кризата.
„Од наша страна, ние вложуваме напори да му помогнеме на иранскиот народ.“
Аракчи требало да му достави на Путин писмо од ајатолахот Хамнеи во кое врховниот лидер бара поголема помош од Русија, изјавил висок извор за Ројтерс. Нема потврда од Москва дека ова се случило.
Иран досега не е импресиониран од руската поддршка, изјавиле ирански извори за Ројтерс, а земјата сака Путин да направи повеќе за да го поддржи против Израел и САД. Иранските претставници велат дека сметаат дека Русија не направила доволно за да го поддржи Техеран и се чувствуваат предадени од големите сили како Русија и Кина. Изворите не објаснија каков вид помош сака Техеран, пренесува медиумот.
Путин, чија војска води војна во Украина, покажа мал интерес за конфликт со САД околу Иран во време кога Трамп се обидува да ги поправи односите со Москва, истакнува Ројтерс. Русија потпиша договор за стратешка соработка со Иран во јануари, но тој договор не вклучуваше клаузула за меѓусебна одбранбена помош.