Кипарскиот парламент во вторник го одби предлогот на еврозоната и Меѓународниот монетарен фонд(ММФ) да воведе до 10 отсто данок на штедните влогови на граѓаните, доколку сака да добие европска помош за спас од банкрот, вредна 10 милијарди евра, јавуваат агенциите.

Расправата, која беше одложена во недела и понеделник, се одржа во исклучително тензична атмосфера која владее во земјата, а шансите предлогот да биде усвоен беа минимални бидејќи многу партии најавија дека се противат или дека воопшто нема да учествуваат во гласањето.

На крајот на расправата во парламентот во кој има 56 пратеници, 36 гласаа против предлогот, а 19 беа воздржани. Еден пратеник не присуствуваше на гласањето.

Претседателот на парламентот Јанакис Омиру на почетокот на седницата ги повика пратениците да гласаат против предлогот.

„Одговорот може да биде само – ‘Не на уцената’. Со таа одлука се сака да се изврши само рација на банкарските средства”, рече Омиру, член на социјалистичката партија Едек.

„Имам чувство дека парламентот ќе го отфрли предлогот”, изјави пред новинарите во текот на денот кипарскиот претседател Никос Анастасиадес. Запрашан зошто, одговори „бидејќи чувствуваат и мислат дека тоа е неправедно и спротивно на пошироките кипарски интереси”.

Во случај предлогот да не мине во парламентот, ЕУ најави дека ќе ги блокира ветените 10 милијарди помош, што би предизвикало пропаст на тамошните банки и ќе и оневозможи на државата да исплаќа плати, пензии и да ги подмирува другите обврски.

Затекнати од острите реакции од Кипар и од светот, министрите за финансии на еврозоната во понеделник побараа од кипарската влада од данок да ги изземе штедните влогови до 100 илјади евра, чија сигурност е загарантирана во цела ЕУ, а да ја подигне стапката на оданочување за поголемите сметки за да ги собере потребните пари.

На Кипар за стабилизација на финансиите му се потребни околу 17 милијарди евра, а европскиот предлог првпат во историјата задира во неприкосновеното право на приватна сопственост и бара од Кипар со данокот на штедење да обезбеди дополнителни 5,8 милијарди евра.

Но Анастасиадес го одби ваквото барање, напомнувајќи дека зголемувањето на данокот на поголемите влогови би го загрозило угледот и работењето на кипарските банки, а со тоа и на економијата во целина. Модификуваниот предлог на владата предвидува од данок да се изземат влоговите до 20 илјади евра, со стапка од 6,75 отсто да се оданочуваат влоговите од 20 до 100 илјади евра, а со 9,9 отсто поголеми од 100 илјади евра, иако на тој начин не бис е собрале потребните средства.

„Ако не можеме да гарантираме дека ќе собереме повеќе од 5,5 милијарди, тоа ќе се смета за кршење на договорот и веројатно нема да биде прифатено”, оцени гувернерот на Кипарската народна банка Паникос Деметриадес.

Не е јасно како кипарската влада има намера да ја пополни празнината што ќе настане, но францускиот министер за финансии Пјер Москович веќе рече дека еврозоната не може да му позајми на Кипар повеќе од 10 милијарди евра, бидејќи тој долг би станал неодржлив.

„Со повеќе од 10 милијарди евра доаѓаме до неодржливо ниво на долгот”, рече Москович пред новинарите во Париз.

Во желба да ги спасат вложените пари, штедачите во текот на викендот ги испразнија банкоматите на кипарските банки. Откако во понеделникот не работеа заради празник, кипарските банки останаа затворени и во вторник, а така ќе биде и во среда, а запрени се и сите банкарски трансакции преку интернет. И кипарската берза престана со работа во вторник и среда.

Анастасиадес во понеделникот во телефонски разговор со германската канцеларка Ангела Меркел побара поголема помош од ЕУ, а нов разговор меѓу истите соговорници е најавен за вторник. Во среда во Москва ќе се упати кипарскиот министер за финансии Михалис Сарис, за да се обиде да договори продолжување на рокот и ублажување на условите за отплата на 2,5 милијарди евра вредниот кредит што Русија му го одобри на Кипар во 2011 година.

Рускиот претседател Владимир Путин во понеделникот предлогот за воведување на данок на штедните влогови на граѓаните го нарече „нечесен, непрофесионален и опасен”, меѓу другото и затоа што на Кипар многу богати Руси ги чуваат парите. Според разни проценки, висината на руски пари на Кипар изнесува меѓу 15 и 30 милијарди евра, што значи дека руските сопственици на сметки со новиот данок би можеле да загубат до три милијарди евра.

Преседанот на задирање во „светоста на приватната сопственост” како еден од постулатите на западната демократија, не само што ги згрози Кипраните, туку и граѓаните на другите земји во ЕУ, кои се прашуваат дали таквото сценарио може да ги погоди и нивните земји.

Брисел со сите сили се обидува да ја пренесе пораката дека Кипар е единствен случај, бидејќи тоа е единствената земја во која вредноста на банкарскиот сектор далеку ја надминува вредноста на домашната економија и засега не се видливи знаци на паника и масовно повлекување на штедните влогови било каде во Европа.

Граѓаните ги смируваат и политичарите, па холандскиот министер за финансии Јероен Дијселблоем потврди дека нема потреба да се одредува слична давачка во другите земји од еврозоната.

„Проценуваме дека опасноста од ширење е краткорочно ограничена. Не е баш веројатно дека ова би било модел за други земји членки на ЕУ”, изјави во Франкфурт извршниот директор на Дојче Банк. /крај/хн/ст