Свет
Архивското суво злато исчезнува
Не сме знаеле за тоа што се случувало или што се уште се случува во најголемата национална куќа, која чува извонредно значаен документациски материјал од сите сфери на уметноста, вели Веле Смилевски, секретар на Друштвото на писателите на Македонија, за начнатиот фонд на видео и аудиоматеријали на МТВ, чија агонија деновиве го доживува својот врв.
УМЕТНИЧКИТЕ ЗДРУЖЕНИЈА ЗАГРИЖЕНИ ЗА СОСТОЈБАТА ВО МТВ
Весна Дамчевска
Не сме знаеле за тоа што се случувало или што се уште се случува во најголемата национална куќа, која чува извонредно значаен документациски материјал од сите сфери на уметноста, вели Веле Смилевски, секретар на Друштвото на писателите на Македонија, за начнатиот фонд на видео и аудиоматеријали на МТВ, чија агонија деновиве го доживува својот врв.
Тој вели дека сите се загрижени за зачувувањето на тој скапоцен материјал од непроценливо значење.
– Сепак, не сме во состојба да преземеме нешто конкретно освен да ја искажеме нашата загриженост. За тоа треба да се погрижат одговорните служби и инстанци внатре во куќата, но и надвор од неа. ДПМ, во август, на редовната седница на претседателството ќе го разгледа ова прашање, по што ќе заземеме и официјален став. Во моментов можеме само да изразиме загриженост и да побараме одговорност, вели Смилевски.
Тој извесно време работел во оваа национална информативна куќа и се сеќава дека таму имало извонредни документарци – портрети на истакнати писатели, уметници, филмски работници.
– Ние тоа го викавме „суво злато“. Имаше многу специјализирани емисии во кои
хронолошки се следеше развојот на современата македонска литература преку интервјуа, рецензии, одгласи и критики. Едно вакво богатство секоја цивилизирана држава и држава што ги вреднува и ги почитува националните културни вредности би го зачувала на секаков можен начин. Катастрофа е ова што ни се случува, вели Смилевски.
Љубомир Јакимовски, поранешен директор на МТВ, зборувајќи за актуелните состојби во оваа куќа, дел од одговорноста за ваквите состојби пренесе и на професионалните здруженија на уметници.
– Здруженијата на писателите, на композиторите, на сликарите, филмските работници и продуценти никогаш не ќе можат да се ослободат од одговорноста што не го кренаа гласот против разграбувањето на фонотечниот и телевизискиот документациски материјал, против укинувањето на речиси сите оркестри, исчезнувањето на уметничките, образовните и документарните програми, кои се израз на културниот и националниот идентитет на македонскиот народ – рече Јакимовски.
Претседателот на Сојузот на композитори на Македонија, Стојан Стојков, вели дека
разграбувањето и уништувањето на документацискиот материјал во МТВ е процес што трае од поодамна.
– Уште пред три години почнавме да реагираме, кога се сменија директорите, кога почнаа да се отпуштаат ансамблите и да го снемува материјалот. Реагиравме со писма, со директно обраќање, по телефон, но раководството на МТВ се оглуши на нашите реакции. Од продукцијата на МТВ, порано МРТ, зависи и продукцијата на македонските композитори и афирмацијата на македонското музичко творештвото – вели Стојков.
Пример за тоа дека во МТВ ништо не функционира како што треба, според Стојков, е и договорот за користење на музичките материјали на МРТВ за некомерцијални потреби на СОКОМ, кој не е потпишан цели две години.
– Што се случува последниве денови и недели немаме информации. Наш единствен претставник во оваа куќа порано беше Ристо Аврамовски, но откако тој си замина оттаму, немаме никаков увид. Особено што сега е мртов период и посебно што тоа е институција што колку што е отворена, толку е и затворена. Сум разговарал неколкупати и со директорката Гордана Стошиќ по телефон и сум ја искажал нашата загриженост околу исчезнувањето на огромниот фонд на македонско музичко творештво (тука се наоѓаат сите материјали што се снимаа во студијата), ама кој ме слуша мене – вели Стојков.
Според него, одговорноста за уништување на се што значи материјализација на македонското музичко творештво треба да ја понесе дирекцијата на оваа куќа.
Здружението на филмските работници, колку што знае новиот претседател Роберт Насков, досега не апелирало за зачувување на целокупниот документациски материјал во МТВ од едноставна причина што немало информации дека нешто такво се случува.
– Во секој случај Здружението на може да влијае на процесите во оваа куќа бидејќи тоа е посебен медиум, кој си има свое раководство поставено од Собранието на државата. Сепак, ценам дека неодговорноста на поединци во МТВ може да доведе до губење на значајни историски моменти не само за филмската уметност туку и за другите уметности и за културата, воопшто – вели Насков.
Негувањето на културното наследство е меѓу главните функции на радиодифузниот сектор.
– Модерниот јавен радиодифузен сервис во Европа, но и во некои воневропски земји (Канада, Австралија) ја изразува и повеќеслојноста на мултикултурното општество што е и наша специфика – потсетува некогашниот директор на оваа куќа Јакимовски.
Подеми и падови
Посебно импресивен беше концертот што во рамки на т.н. музичка година на Европското радио го организира Македонското радио во МНТ каде што „Леб и сол“, кои тогаш беа на врвот на својата популарност, ги возбудија слушателите на преку 35 европски државни радиостаници, членки на европската радиодифузна мрежа, се сеќава Јакимовски.
-Првите реакции за настапот на „Леб и сол“ беа дали е тоа снимка или е концерт во живо. Концертот одеше во живо и тоа е нешто со што Македонското радио ќе може секогаш да се гордее. Долго време немавме касетна и музичка продукција. Со првото Валандово, продадено во 120 илјади примероци беше исплатена инвестицијата во опремата. Неразбирливо е МНТ денеска да не може да продуцира ниедно цеде. Независните продуценти ја поддржуваат, но ние веќе и немаме помлада генерација пејачи на народна или новосоздадена музика. А, негувањето на културното наследство, особено на фолклорното, се една од основните функции на радиодифузниот сектор – вели тој.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Свет
(Видео) Мамдани објави водич за имигранти: „Вака треба да реагирате ако ве пресретне имиграционата“
Новиот градоначалник на Њујорк, Зохран Мамдани, објави видео на социјалните мрежи во кое ги објаснува правата на мигрантите кога се среќаваат со агенти на американската Служба за имиграција и царина (ICE).
Видеото беше објавено неколку дена откако федералните агенти извршија рација во Менхетен, предизвикувајќи протести во близина на Кинеската четврт.
Мамдани, кој ќе ја преземе функцијата градоначалник на 1 јануари, рече дека ќе заштити околу три милиони имигранти кои живеат во Њујорк. „Сите можеме да се спротивставиме на ICE ако ги знаеме нашите права“, рече тој.
Know your rights. Protect your neighbors.
New York is — and always will be — a city for all immigrants. pic.twitter.com/nuntRzgEwq
— Zohran Kwame Mamdani (@ZohranKMamdani) December 7, 2025
Објавувањето на видеото дава прв поглед на тоа како Мамдани планира да ги управува тензиите меѓу политиката на „град засолниште“ на Њујорк и федералните операции за имиграција на администрацијата на американскиот претседател Доналд Трамп.
Мамдани, кој ќе стане првиот муслимански градоначалник на Њујорк, освои 50,4 проценти од гласовите, победувајќи го поранешниот гувернер Ендру Куомо на демократските прелиминарни избори и општите избори. Трамп најави репресија врз градовите засолниште и се закани дека ќе ги задржи федералните средства од локалните самоуправи кои одбиваат да соработуваат со федералните органи за спроведување на имиграцијата.
Со оглед на тоа што ICE спроведува рации во неколку американски градови, упатствата на Мамдани би можеле да влијаат на однесувањето на милиони имигранти во Њујорк кога ќе се сретнат со федерални агенти.
Во видеото, Мамдани ги наведува клучните права на луѓето кои се среќаваат со агенти на ICE. Тој објасни дека луѓето имаат право да одбијат да разговараат со федералните агенти за имиграција, да ги снимаат без да им ја нарушуваат работата и да им забранат влез во приватни простори.
Според Мамдани, агентите на ICE не можат да влегуваат во домови, училишта или приватни простории на работни места без судска наредба потпишана од судија.
„ICE има законско право да ве лаже, но вие имате право да молчите. Ако ве приведат, секогаш можете да прашате: „Дали сум слободен да заминам?“ и да продолжите да прашувате додека не добиете одговор“, рече Мамдани во видеото.
Свет
Зеленски: Преговорите со Америка не се лесни
Разговорите со американските претставници за мировниот план за Украина беа конструктивни, но не и лесни, изјави украинскиот претседател Володимир Зеленски пред планираните консултации со европските лидери во наредните денови.
Во саботата, Зеленски разговараше со специјалниот претставник на американскиот претседател Доналд Трамп, Стив Виткоф, и зетот на Трамп, Џаред Кушнер, а се очекува да се сретне и со француските, британските и германските лидери во Лондон денес. Планирани се понатамошни разговори во Брисел.
„Американските претставници ги знаат основните украински позиции“, рече Зеленски во своето вечерно обраќање. „Разговорот беше конструктивен, иако не и лесен“, додаде тој.
Трамп рече дека завршувањето на војната на Русија во Украина, која сега се приближува кон својата четврта година и е најсмртоносниот конфликт во Европа од Втората светска војна, останува неговиот најтежок предизвик во надворешната политика.
И покрај посредништвото на САД и повремените контакти на високо ниво, напредокот во мировните преговори е бавен, а споровите околу безбедносните гаранции за Киев и статусот на територијата окупирана од Русија сè уште не се решени.
Москва вели дека е отворена за преговори и ги обвинува Киев и Западот за блокирање на мирот, додека Украина и нејзините сојузници велат дека Русија одолговлекува и користи дипломатија за да ги консолидира своите придобивки.
Европските лидери поддржаа постепен дипломатски процес за Украина, поврзан со долгорочни безбедносни гаранции и континуирана воена помош. Трамп, сепак, се фокусираше на постигнување брз договор и поделба на товарот, а дипломатите предупредуваат дека сите разговори остануваат кревки и ранливи на промените во политиката на САД, објавува „Ројтерс“.
Свет
Вода протече низ таванот на Лувр, оштетени стотици вредни предмети
Во познатиот музеј Лувр во Париз, се случи протекување на вода, а неколку стотици предмети од египетскиот дел беа оштетени. Инцидентот се случува само неколку недели откако дрската кражба на накит покрена прашања за безбедноста на музејот и застарената инфраструктура, објавува The Guardian.
Заменик-директорот на музејот, Франсис Штајнбок, потврди дека „помеѓу 300 и 400 дела“ биле погодени од протекувањето, откриено на 26 ноември. Како што објасни, станува збор за „египтолошки списанија“ и „научна документација“ што ја користат истражувачите.
Штајнбок нагласи дека оштетените предмети, кои датираат од крајот на 19-ти и почетокот на 20-ти век, биле „исклучително корисни“, но „во никој случај не се уникатни“. „Ниеден историски артефакт не беше засегнат од оваа штета“, рече тој. „Во оваа фаза, немаме непоправливи и дефинитивни загуби во овие колекции.“
Лувр објави внатрешна истрага, наведувајќи случајно отворен вентил во системот за греење и вентилација, што предизвикало истекување на вода низ таванот на крилото Молиен, каде што се чувале вредни документи.
Директорот на музејот додаде дека „целосно застарениот“ систем не функционирал со месеци и дека неговата замена не е закажана до септември 2026 година.
Инцидентот дополнително го привлече вниманието кон проблемите со инфраструктурата на музејот, кои почнаа гласно да се дискутираат по кражбата на накит од 102 милиони долари во октомври, кога банда ги украде вредните предмети сред бел ден за само седум минути.
„Оштетените дела ќе бидат сушени, испратени во книговезница за реставрација, а потоа вратени на полиците“, објави Штајнбок.
За да се финансираат потребните структурни подобрувања, Лувр, исто така, објави зголемување на цените на билетите кон крајот на ноември.
Зголемувањето од 45% значи дека туристите од надвор од ЕУ, вклучувајќи ги посетителите од САД, Велика Британија и Кина, ќе платат 32 евра за влез. Музејот очекува овој потег да ги зголеми годишните приходи за околу 23 милиони долари. Лувр, за потсетување, го посетиле 8,7 милиони луѓе во 2024 година, од кои 69% биле странски државјани.

