Свет
Нашите најмоќни луѓе контролираат над милијарда долари

Во рацете на пет луѓе во земјава е сконцентрирана огромна моќ, поголема од таа што ја има владата на Македонија, а малкумина ги знаат нивните имиња. Регулаторната комисија за енергетика (РКЕ) е клучниот играч за ценовната политика на енергенсите, чија годишна вредност е поголема од милијарда долари.
Мирче Котевски
Во рацете на пет луѓе во земјава е сконцентрирана огромна моќ, поголема од таа што ја има владата на Македонија, а малкумина ги знаат нивните имиња. Регулаторната комисија за енергетика (РКЕ) е клучниот играч за ценовната политика на енергенсите, чија годишна вредност е поголема од милијарда долари.
Откако РКЕ во минатата недела одобри нова цената на струјата, домашните експерти се сетија дека државата им дала огромна моќ на петтемина што практично во иднина ќе ја кројат националната економија во земјава. Познавачите се едногласни дека регулаторите се потребни, но укажуваат оти државата треба да обезбеди и контрола и транспарентност во нивната работа, а треба да поработи и на нивниот професионален интегритет.
Владата во заминување го гледа раѓањето на РКЕ како една од најзначајните реформи што Македонија воопшто ги направила во енергетскиот сектор. Првпат ова тело формално профункционира пред четири години со измените на Законот за енергетика, иако со вистинска работа стартуваше во јули 2003 година.
Оваа петорка решава по претходно барање на компаниите дали и колку ќе се зголемат или намалат малопродажните цени на енергенсите. Како што пресметале домашни претставници од енергетскиот сектор, комисијата регулира и дефинира по речиси една милијарда долари годишно од енергетските компании во земјава. Располага со годишен буџет од над половина милион евра што го собира од енергетските компании. Секоја регистрирана компанија за регулаторите треба да издвои по 0,05 отсто од вкупниот пријавен приход што го остварува во една година. Процените се дека по таа основа комисијата зема надомест и до 700.000 евра, што е поголем и од годишниот буџет на Македонската академија на науките и уметностите (МАНУ), а е блиску до „паричниците“ на некои од високообразовните институции во земјава.
Што е тоа што ги обврзува регулаторите да работат совесно, кои механизми ги штитат од корупција, ако се има предвид дека располагаат со големи пари?
Извори за „Време“ сметаат дека платите што ги добиваат регулаторите, сепак, не може да бидат гаранција за заштита од корупција и од притисоци. Иако официјално, во комисијата не откриваат колкави плати земаат (немале пониска од 35.000 денари), економските експерти велат дека тоа е не е гаранција дека се имуни на корупција.
– Комисијата во иднина може биде изложена на притисоци од компаниите кои ќе бараат зголемување на цените на услугите што ги даваат. Се разбира, веќе се покажа дека не секогаш регулаторите ја одобруваат цената во оној процент што го посакуваат фирмите. Токму затоа е потребен механизам за заштита на комисијата од разни притисоци. Секогаш постои опасност од корупција на луѓе кои се клучни за профитите на некои моќни компании – укажува Пеце Недановски, продекан на Економскиот факултет.
Дел од енергетичарите, пак, се сомневаат во компетентноста на луѓето
во комисијата, бидејќи неколкумина не го исполнувале критериумот за десетгодишно работно искуство за областа за која се именувани. Познавачите велат дека членовите имаат можност сами да си ги носат правилниците и да се раководат според нив, без притоа да ги образложуваат пред јавноста. Тоа може да биде извор на манипулации бидејќи им се даваат дискрециски права на малкумина кои понекогаш може да имаат поголемо влијание и од Владата.
Енергетичарите велат дека никој „од надвор“ не може да им се меша, да ги коментира или да ги толкува актите што си ги носат и подготвуваат членовите. Моќта на Комисијата е уште поголема што за предвремено заминување на некои од членовите одлучуваат неговите четворица колеги, па дури потоа согласно нивната одлука, ако биде потребно, Владата предлага Собранието да изгласа нов член во согласност со Законот за енергетика.
Одредбите велат дека за член на РКЕ може да биде именуван и припадник на политичка партија на кој треба да му престане членството штом ќе стане дел од комисијата.
На петтемина им се забележува дека немаат тарифник врз кој ги носат новите цени во делот за топлинска и за електрична енергија, иако велат дека со постојните формули лесно може да пресметаат нови цени на енергенсите.
Таму велат дека се работи според законот. Секој член во комисијата може да помине најмногу десет години, бидејќи има право на реизбор, а еден мандат трае пет години.
За што водат сметка регулаторите?
безбедно и квалитетно снабдување на потрошувачите со енергија,
заштита на животната средина и природата,
заштита на потрошувачите,
заштита и унапредување на положбата на вработените во енергетскиот сектор
воведување и заштита на конкурентен пазар на енергија врз начелата на објективност, транспарентност и недискриминираност.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.

Свет
Републиканците поделени околу вмешаноста на САД во војната со Иран

Дилемата дали САД треба да му се придружат на Израел во нападот на Иран или да останат целосно на маргините ги разоткри поделбите меѓу поддржувачите на американскиот претседател Доналд Трамп, пишува денеска Би-Би-Си.
Републиканскиот претседател размислува дали да му помогне на Израел да ги нападне иранските нуклеарни постројки по вчерашната средба со неговите советници за национална безбедност во Белата куќа. За време на предизборната кампања, Трамп често ги критикуваше глупавите бескрајни војни на Блискиот Исток, но потенцираше и дека Иран не смее да има нуклеарно оружје.
Можноста тој да ги вовлече САД во друга криза во странство, предизвика жесток конфликт во Републиканската партија.
Меѓу оние кои изразија сомнеж за иранските нуклеарни планови е директорот на Трамп за национално разузнавање, Тулси Габард, која во март му рече на Конгресот дека иако збогатувањето на ураниум во Иран е на рекордно ниво, експертите не веруваат дека тој развива нуклеарно оружје.
На 10 јуни, само три дена пред почетокот на израелските напади врз Иран, Габард објави видео во кое предупредува дека политичките елити непромислено поттикнуваат страв и тензии кои би можеле да го доведат светот на работ на нуклеарно уништување.
Според Политико, Трамп збеснал од тоа видео. „Не ми е грижа што вели таа“, им рече тој на новинарите на прашањето што мисли за нејзините изјави во Конгресот.
„Мислам дека беа многу блиску до оружје“, додаде тој. Таа подоцна ги обвини медиумите дека нејзините претходни изјави ги извадиле од контекст, велејќи за Си-Ен-Ен дека размислуваат исто со претседателот.
Габард не е сама меѓу републиканците во критиките за потенцијалното американско учество во конфликтот. Конзервативниот републикански конгресмен Томас Маси од Кентаки вчера пред демократите претстави предлог-закон со кој ќе се спречи Трамп да ги вклучи американските вооружени сили во конфликт со Иран без одобрение на Конгресот.
„Тоа не е наша војна. Ако беше, Конгресот според нашиот Устав мора да донесе одлука за такви прашања“, објави Маси на „Икс“. Неколку поддржувачи на доктрината „Америка на прво место“ на Трамп истакнаа дека тој ветил дека нема да ги вклучи САД во „вечни војни“ како што се војните во Авганистан и Ирак каде загинаа илјадници американски војници.
Поранешниот водител на Фокс њуз Такер Карлсон ги повика САД да не се мешаат во конфликтот со Иран. Во својот подкаст, тој ги критикуваше републиканските воинотворци, а Трамп го нарече изрод. Конгресменката од Џорџија, лојална на Трамп, Марџори Тејлор Грин неочекувано застана на страната на Карлсон, велејќи дека секој што поддржува таква интервенција не е за „Америка на прво место“.
Тензиите кулминираа вчера со вербална пресметка за време на интервјуто помеѓу Карлсон и сенаторот од Тексас, Тед Круз. Круз се бранел кога Карлсон го прашал дали ја знае етничката структура на Иран.
„Вие сте сенатор кој повикува на соборување на иранската влада и не знаете ништо за таа земја!“, му рекол тој. „Не, вие не знаете ништо за таа земја!“, возврати Круз.
Стив Банон, поранешниот политички стратег на Трамп, во подкастот на Карлсон рече дека ако на „длабоката држава“ и се дозволи да ги вклучи САД во војна со Иран, таа ќе ја разнесе коалицијата на поддржувачи на Трамп.
„Ако сме вовлечени во таа војна, која изгледа неизбежна во однос на борбените дејствија, таа не само што ќе ја разнесе коалицијата, туку и ќе го спречи најважното нешто, а тоа е депортацијата на илегалните странски напаѓачи кои се тука“, рече тој.
Друг конзервативен политички коментатор, Чарли Кирк, кој вели дека е поблизок до изолационистите во таа дебата, рече на „Икс“ дека Трамп е „прагматичен“ и го цени „здравиот разум“.
„Не знам дали претседателот Трамп ќе избере да ја вклучи Америка во војна против Иран“, напиша тој. „Но, верувам дека тој е човекот кој ќе ја донесе вистинската одлука.
Сенаторот од Кентаки, Мич Меконел, рече дека ова „беше некако лоша недела за изолационистите“ во партијата.
„Се случува некои во изолационистичкото движење предводено од Такер Карлсон и Стив Банон да бидат многу загрижени дека можеме да им помогнеме на Израелците да ги поразат Иранците“, рече тој за Си-Ен-Ен. Другите јастреби во партијата силно притискаат Трамп да го нападне Иран.
Сенаторот од Јужна Каролина, Линдзи Греам, рече дека е во национален безбедносен интерес на САД да го спречат Иран да развие нуклеарна бомба. Техеран тврди дека неговата нуклеарна програма има чисто цивилни цели, како што е производството на енергија.
Меѓутоа, на платформата „Truth Social“ на Трамп, многумина изразија загриженост дека САД повторно би можеле да се вплеткаат во конфликт на Блискиот Исток.
„Нема војна со Иран. Нема повеќе војни во странство“, напиша еден корисник.
„Америка на прво место!“, додаде.
Друг коментатор предупреди дека мешањето на САД во израелските операции може политички да ги чини републиканците во годините што доаѓаат.
„Не правете го тоа. Републиканците никогаш повеќе нема да победат ако го направите тоа“, напиша тој.
Свет
Иран му одговори на Трамп: Сигурно нема да преговараме со небитен воен хушкач

Мисијата на Иран во Обединетите нации одговори на тврдењето на Доналд Трамп дека Техеран му пристапил на Вашингтон.
„Ниту еден ирански функционер никогаш не побарал да ползи пред вратата на Белата куќа. Единственото нешто поодвратно од неговите лаги е неговата кукавичка закана дека ќе го отстрани врховниот лидер на Иран“, се вели во соопштението.
Како што се додава, Иран не преговара под присила, не прифаќа мир под принуда и сигурно не со ирелевантен воен провокатор кој очајно се обидува да остане релевантен.
Во продолжение се вели и дека Иран на секоја закана ќе одговори со контразакана и секој напад ќе биде возвратен.
Претходно денес Трамп рече дека Иран предложил да дојде во Белата куќа оти е во проблеми и сака да преговара.
Свет
Трамп: Иран има многу проблеми и сака да преговара

Американскиот претседател, Доналд Трамп, разговараше со новинарите на тревникот во Белата куќа. Тој беше прашан дали САД се поблиску до напад на иранските нуклеарни постројки.
„Навистина мислите дека ќе одговорам на тоа прашање? „Дали ќе го нападнете иранскиот нуклеарен објект и точно во колку часот, господине ќе го нападнете?“
Тој додаде: „Не знаете дали воопшто ќе направам нешто. Не знаете. Можеби ќе направам. Можеби нема да направам“. Тој вели дека „никој не знае што ќе направат“, но дека може да го каже ова: „Иран има многу проблеми и сака да преговара“. „И јас им реков: „Зошто не сакавте да преговарате со мене пред сета оваа смрт и уништување? Зошто не дојдовте? Им реков на луѓето: зошто не преговаравте со мене пред две недели?“
Тој рече и дека Иран дури и предложил да дојде во Белата куќа.
„Тие имаа лоши намери. Знаете, 40 години велат: смрт на Америка, смрт на Израел, смрт на кој било друг што не го сакаат, каде било“, додаде.
„Насилници. Беа како насилници на училишното игралиште. Но ќе видиме што ќе се случи“. Тој исто така рече дека „ништо не е готово додека не заврши“ и дека војната е „многу сложена“. „
„Не би рекол дека сме победиле“, рече тој. „Но, би рекол дека сигурно постигнавме огромен напредок. И ќе видиме. Следната недела ќе биде многу важна. Можеби помалку од една недела, можеби порано“.