Свет
Конкурсот за учебници беше наместен!
Виолета Ачкоска, професорка на Институтот за историја на Философскиот факултет и долгогодишен автор на учебници, смета дека конкурсот за новите учебници по историја бил пробиен и дека поради огромни слабости во учебникарството, македонската историја се наоѓа „ни на небо, ни на земја“.
Мери Јордановска
Виолета Ачкоска, професорка на Институтот за историја на Философскиот факултет и долгогодишен автор на учебници, смета дека конкурсот за новите учебници по историја бил пробиен и дека поради огромни слабости во учебникарството, македонската историја се наоѓа „ни на небо, ни на земја“.
Ачкоска беше член на комисијата што ги подготвуваше наставните програми и е автор на учебниците по историја за седмо одделение и за четврта година реформирано гимназиско образование. Таа вели дека нема никаква желба понатаму да биде член на комисијата, бидејќи нејзините членови толку често се менуваат, што станува бесмислено. Освен тоа, во некои од учебниците се промовира неквалитет и со тоа, како што вели, самите си ја деградираме историјата.
* Велите дека конкурсот за новите учебници по историја бил пробиен. Зошто?
– Кога ги направивме новите наставни програми, министерот за образование Положани рече дека тим од реномирани експерти-историчари ќе ги подготвува новите учебници. Не свика на состанок, за да се договориме како ќе се подготвуваат учебниците. Потоа, на големо изненадување на сите, видовме дека е објавен анонимен конкурс. Кога ни ги кажаа резултатите од конкурсот, претседателката на комисијата ја извести јавноста дека им дале предност на учебниците што ги пишувале практичарите. Се прашувам, од каде знаеја дека авторите на учебникот за осмо одделение што добиле на конкурсот се практичари, кога тој беше анонимен? Освен тоа, најнеквалитетниот учебник за осмо беше рангиран на прво место, а половината автори не се историчари и немаат практика во наставата. Според тоа, јасно е дека конкурсот беше пробиен и однапред се знаеше кој учебник ќе добие.
* Дали се соочувавте со притисоци од надлежните додека ги подготвувавте учебниците по историја?
– Најголем проблем во подготовката беше тоа што имавме многу кратко време за да ги напишеме учебниците, па можеби затоа голем дел се импровизирани. Затоа, учебниците не можат да имаат добар квалитет како во другите земји, каде што еден учебник се пишува со години. Секој нов министер што ќе дојде си прави своја наставна програма како што ќе му текне. Со тоа си ја деградираме историјата и ја ставаме ни на небо ни на земја. Во нашите учебници Министерството и комисијата ни тргнаа повеќе фотографии што би можеле да предизвикаат негативни чувства. Така, во учебникот за четврта година ни тргнаа фотографии од холокаустот, кои беа во дидактичка целост со текстот. Во оној за седмо одделение, пак, добивме забелешка дека Даме Груев сме го спомнувале премногу често во учебникот – дури трипати!
* Во учебникот за четврта година реформирано гимназиско образование се споменуваат настани како бомбардирањето на НАТО врз Белград, косовската криза, спорот за името со Грција… Вашите колеги реагираат дека овие настани се уште немаат разврска, па затоа не може да се застапени во учебниците?
– Историјата за четврта година е изборен предмет, надвор од циклусот што завршува со трета година гимназија, па нашата замисла беше да се развие креативниот дух кај учениците. Тие низ дебати ќе треба да стекнат мислење за она што се случувало од 1945 до 2000 година. Тоа се вика мултиперспективност на современата историја. Знам дека на постарите наставници ќе им биде тешко да го предаваат периодот од 1991 година, бидејќи за нив тоа е нешто ново. Сепак, тие поминаа низ специјални семинари за тоа и се задоволни. Им го кажавме упатството како треба да предаваат, а главната цел е да се развие истражувачкиот дух кај учениците.
* Зошто се решивте да направите наставна програма по историја, каде што толку голем дел од учебниците ќе и биде посветен на историјата на Албанија?
– Досега не знаевме што и од кои учебници учат албанските паралелки. Случајно до раце ми дојде таков учебник по историја и се вчудовидов. Тоа беа учебници од Косово и од Албанија, полни со шовинизам. Затоа, прифативме да ја правиме новата програма, за да имаме контрола врз тоа што се учи. Тоа беше најсоодветно решение. Учениците-Македонци нема да бидат принудени да учат за историјата на Албанија. Сега сите ќе учат од исти учебници и така ќе ги доближиме учениците. Сепак, тоа не треба да се направи со толкување дека балистите се ослободители, туку со научен пристап кон сите личности и појави во историјата.
©Makfax.com.mk Доколку преземете содржина од оваа страница, во целост сте се согласиле со нејзините Услови за користење.
Свет
(Видео) Силна експлозија на автомобил во главниот град на Индија, најмалку 10 мртви
Силна експлозија на автомобил-бомба потресе прометна област на индискиот главен град вчера, при што загинаа најмалку 10 лица, а десетици беа повредени, што ги натера властите да ги зајакнат безбедносните мерки низ целата земја. Цела Индија е на нозе, објави Си-ен-ен.
Експлозијата се случи во близина на иконската Црвена тврдина, позната и како Лал Кила, споменик од 17 век кој е симбол на независноста на Индија. Областа, популарна туристичка дестинација позната по своите живи пазари и улични продавачи, веднаш беше трансформирана во сцена на хаос и уништување.
Инцидентот, реткост за големата метропола со повеќе од 30 милиони луѓе, остави трага од пустош во срцето на Делхи. Снимките од местото на настанот покажаа ужасни сцени: густи, портокалови пламени во ноќното небо, уништени возила и жртви расфрлани преку улицата.

Причината за експлозијата сè уште е непозната, а индиската влада не потврди дали станува збор за намерен чин. Министерот за внатрешни работи Амит Шах вчера изјави дека властите „ги истражуваат сите можности“. Сепак, полицијата во Делхи го истражува случајот според индискиот закон за борба против тероризмот, потврди заменик-комесарот на полицијата во Северен Делхи, Раџа Бантија, за Си-ен-ен.

Повеќе од 30 лица се „сериозно повредени“, рече д-р Маниш Кумар Џа, лекар во локалната болница Лок Најак.
„Многумина нема да се опорават“, додаде тој во изјава за новинарите.

Индискиот премиер Нарендра Моди изрази сочувство до семејствата на жртвите. „Нека повредените закрепнат што е можно поскоро“, рече тој во објава на социјалната мрежа Икс.
Condolences to those who have lost their loved ones in the blast in Delhi earlier this evening. May the injured recover at the earliest. Those affected are being assisted by authorities. Reviewed the situation with Home Minister Amit Shah Ji and other officials.@AmitShah
— Narendra Modi (@narendramodi) November 10, 2025
Министерот за одбрана Раџнат Сингх во вторник најави дека „наодите од истрагата наскоро ќе бидат објавени“.
„Би сакал цврсто да ја уверам нацијата дека одговорните за оваа трагедија ќе бидат изведени пред лицето на правдата и нема да бидат поштедени под никакви околности“, напиша Сингх на Икс.
фото: принтскрин
Европа
(Видео) Украинците ја нападнаа Русија со дронови: погодена голема рафинерија за нафта
Рафинерија за нафта во рускиот град Саратов беше нападната од украински беспилотни летала во текот на ноќта, според објавите на локалните канали на Телеграм кои споделија снимки на кои наводно се гледаат експлозии во објектот.
Гувернерот на областа Саратов, Роман Бусаргин, потврди на Телеграм дека беспилотните летала оштетиле цивилна инфраструктура, но не кажа директно дали самата рафинерија била погодена. Руските медиуми објавија дека по инцидентот привремено се воведени ограничувања за летови на регионалниот аеродром.
Ukrainian attack drones just successfully struck Russia's Saratov oil refinery, setting the facility ablaze.
The refinery, owned and operated by Russia's Rosneft, processes about 7 million tons of crude oil per year. pic.twitter.com/9S9Qn45YfF
— OSINTtechnical (@Osinttechnical) November 10, 2025
Рафинеријата во Саратов произведува повеќе од 20 видови нафтени деривати, вклучувајќи бензин, дизел, мазут и битумен. Според податоците на украинскиот Генералштаб, во 2023 година фабриката преработила околу 4,8 милиони тони сурова нафта.
Саратов е важен индустриски центар, сместен на околу 150 километри од границата со Казахстан и приближно 600 километри источно од украинскиот фронт.
Инцидентот се случил во време кога Русија бележи серија слични експлозии и пожари во објектите на енергетската инфраструктура, а Москва сè повеќе ја обвинува Украина за напади со беспилотни летала врз цели длабоко на руска територија.
фото: принтскрин
Свет
(Фото) Пчела „Луцифер“ пронајдена во Австралија
Австралиските научници открија нов вид на автохтона пчела со ситни рогови, на која ѝ го дадоа соодветното „пеколно“ име, Луцифер, објави Би-би-си.
Видот Megachile lucifer беше откриен од истражувачи додека набљудуваа ретко диво растение кое расте исклучиво во областа Бремер Рејнџс во Западна Австралија, околу 470 километри источно од Перт.
Женките имаат мали рогови
Според водечкиот истражувач, докторката Кит Прендергаст од Универзитетот Куртин, „карактеристичните мали рогови“ се присутни само кај женките и би можеле да се користат за одбрана, собирање полен и нектар или за собирање материјали како смола за градење гнезда.
„Женката ги има овие неверојатни мали рогови на лицето“, рече д-р Прендергаст. „Кога го пишував описот на новиот вид, во тоа време ја гледав серијата на Нетфликс ‘Луцифер’ и името совршено се вклопуваше. Плус, јас сум голем обожавател на ликот, па немаше прашање.“
Името Луцифер, што на латински значи „носител на светлина“, според нејзините зборови, исто така ја симболизира потребата од поголема заштита и истражување на австралиските пчели и подобро разбирање на тоа како се опрашуваат загрозените растенија.
Во христијанската теологија, Луцифер често се идентификува со паднат ангел кој се побунил против Бога и бил исфрлен од рајот поради неговата ароганција. Иако латинското име Луцифер првично значи „носител на светлина“ и се однесува на утринската ѕвезда (Венера), подоцна стана симбол на Сатаната во библиската и теолошката традиција.
Се бара заштита
Студија објавена во Journal of Hymenoptera Research ги повикува властите официјално да ја прогласат областа каде што се откриени нов вид пчели и ретко диво растение за заштитено подрачје за да се спречи уништување на шумите и уништување на живеалиштата.
„Бидејќи новиот вид и загрозеното растение се наоѓаат на истата мала област, и двете би можеле да бидат изложени на ризик од губење на живеалиштата и закани како што се климатските промени“, предупреди д-р Прендергаст. Таа додаде дека многу рударски компании дури и не ги земаат предвид автохтоните пчели во нивните проценки на влијанието врз животната средина.
„Како резултат на тоа, може да губиме неоткриени видови, вклучително и оние што играат клучна улога во зачувувањето на загрозените растенија и екосистеми. Ако не знаеме кои пчели постојат и од кои растенија зависат, би можеле да ги изгубиме и двете пред дури и да ги знаеме“, заклучи таа.
фото: принтскрин

